Co dalej z obywatelskim modelem służby wojskowej w Polsce?

• Autorzy: Zalewski J.

Warianty tytułu

EN

What’s next with a civilian model for a military service in Poland?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie prezentuje zagadnienia związane z prawną, moralną i obywatelską odpowiedzialnością kształtowania jakości powinności obronnych w Polsce po zawieszeniu powszechnego obowiązku służby wojskowej. W świadomości społecznej Polaków wyłonił się nowy problem aksjologiczny, zwracający uwagę na zanik partycypacji tradycyjnej powinności wojskowej. 11 lutego 2009 r. weszła w życie kolejna i zarazem doniosła w skutkach politycznych, społecznych i ekonomicznych nowelizacja ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. W wymiarze politycznym, prawnym i wojskowym był to akt przeniesienia do rezerwy wszystkich obywateli, którzy dotąd nie odbyli służby wojskowej, zrywający historyczną ciągłość poboru do wojska, sięgającego pierwszych chwil funkcjonowania odrodzonej Drugiej Rzeczypospolitej. Zawieszenie odbywania zasadniczej służby wojskowej od 1 stycznia 2010 r. równowało się szybkiemu wprowadzeniu armii zawodowej w Polsce. Okazało się, że wyjątkowo szybko nastąpiło „wypreparowanie” ze świadomości obywatelskiej konieczności kształcenia cnoty żołnierskiej, utrwaliły się w zamian: deprecjacja zachowań proobronnych (mozolnie formowanych na przestrzeni kilkudziesięciu lat); selektywność kształtowania umiejętności żołnierskich i odtwarzania/formowania odpowiednich pod względem jakości i ilości przeszkolonych rezerw wojskowych. Polska jest jedynym krajem europejskim posiadającym „małą konstytucję obronności”, genezą sięgającą lat 60., czyli okresu apogeum zimnej wojny oraz projekcji systemu obronności właściwego dla „armii drugiej fali”. Permanentne przywoływanie w procesie legislacyjnym w Polsce po zmianie ustrojowej, jako podstawy nowych regulacji w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności państwa, aktu prawnego sprzed prawie półwiecza wywołuje mieszane odczucia. Rodzi poczucie niedookreśloności polityki obronnej państwa i roli „sił zbrojnych trzeciej fali”, korespondującej z koncepcjami działań i środków właściwych dla sztuki wojennej ery informacyjnej, popartymi odpowiednimi, nowoczesnymi rozwiązaniami normatywnymi.

EN

The study presents issues related to legal, moral and civic responsibility of shaping the quality of defence duties in Poland after the suspension of general obligation of military service. In public awareness of Poles, there emerged a new axiological problem that draws attention to the decline of participation of traditional military duty. On 11 February 2009, another, and at the same time significant in political, social and economic consequences, amendment to the act of 21 November 1967 on general obligation to defend the Republic of Poland entered into force. In political, legal and military dimension it was an act of sending to the reserve all citizens who have not performed the military service yet, breaking the historical continuity of conscription for the army that dated back the first moments of functioning of the reborn Second Polish Republic. The suspension of performing the compulsory military service - from 1 January 2010 led to quick introduction of the professional army in Poland. It turned out that there was an exceptionally quick “dissection” from the civic awareness of the necessity to shape military virtue, perpetuating instead: depreciation of pro-defensive behaviour (laboriously formed over the period of several dozen years); selectivity of shaping military skills and reconstructing/forming trained military reserves that are appropriate in terms of quality and number. Poland is the only European country that has a “small constitution of defence”, the origin of which dates back to the 60s, i.e. the time of the climax of the Cold War and the plan of the defence system typical of the “second wave army”. Permanent recalling in the legislative process in Poland after the political transformation as the basis for new regulations in the area of safety and defence of the country the legislative act - from almost half a century - evokes mixed feelings. This invokes a sense of vagueness in relation to the country’s defence policy and the role of the “third wave armed forces”, by definition corresponding to concepts of actions and means typical of the art of war of the information era, supported by proper modern normative solutions.

Słowa kluczowe

PL

wojsko; polityka; edukacja; zasadnicza służba wojskowa; Wojsko Polskie

EN

military; politics; education; military selective service; Polish Armed Forces

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 5, Nr 7
• Strony: 55--82
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab.

Twórcy

autor

Zalewski J.

• Wojskowa Akademia Techniczna

Bibliografia

• 1. Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
• 2. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 1997.
• 3. Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 26 marca 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 461).
• 4. Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 grudnia 1991 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 21 listopada 1967 o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 4, poz. 16).
• 5. Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie sposobu odbywania zasadniczej służby wojskowej (Dz.U. poz. 294).
• 6. Polityka bezpieczeństwa i strategia obronna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1992.
• 7. Program Akcji Wyborczej Solidarność, Warszawa, maj 1997, [w:] Wybory ‘97. Partie i programy polityczne, pod red. S. Gebethnera, Warszawa 1997.
• 8. Projekt ustawy o obowiązku wojskowym i innych powinnościach obronnych (druk nr 2076), Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 1996.
• 9. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 września 2010 r. w sprawie sposobu odbywania zasadniczej służby wojskowej (Dz.U. Nr 179, poz. 1209).
• 10. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014.
• 11. Strategia rozwoju bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2020 - przyjęta uchwałą Rady Ministrów z 9 kwietnia 2013 r.
• 12. Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (Paryż, 19 listopada 1990 r.), Warszawa 1992.
• 13. Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz.U. RP Nr 25, poz. 220).
• 14. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220 z późn. zm.).
• 15. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. - tekst jednolity Dz.U. Nr 99, poz. 500).
• 16. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014, Nr 15, poz. 619).
• 17. Ustawa z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 134 z późn. zm.).
• 18. Ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 90, poz. 593 z późn. zm.).
• 19. Założenia polskiej polityki bezpieczeństwa, Warszawa 1992.
• 20. Komunikat z badania CBOS, 8-11 kwietnia 2013 r., Warszawa 2013.
• 21. Komunikat z badania CBOS, 6-12 czerwca 2013 r., Warszawa 2013.
• 22. Komunikat z badania CBOS, Warszawa, wrzesień 2014 r.
• 23. J.T. Lisica, Iwan Aleksandrowicz Iljin. Istrio-biograficzeskij oczerk, [w:] Sobranije soczinienij. W 10-ti t., t. I, Moskwa 1993.
• 24. I.T. Miecik, Sezon na słoneczniki, Wyd. Agora, Warszawa 2015.
• 25. Psychospołeczne aspekty skrócenia zasadniczej służby wojskowej, Departament Społeczno-Wychowawczy MON, Warszawa 1999.
• 26. M. Sztandera, Armia się zbroi i przejada, „Gazeta Wyborcza” 7 lipca 2014, Nr 155.
• 27. W. Zagładin, Radziecka filozofia pokoju. Realizacja programu pokoju, Wydawnictwo Agencji Prasowej Nowostki, Moskwa 1981.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).