Materia organiczna jako ważny element stopnia zanieczyszczenia małych cieków na przykładzie potoku Osówka

• Autorzy: Raczyńska M , Machula S , Raczyński M

Warianty tytułu

EN

The organic matter as an important factor of the contamination level in the small watercourse based on Osówka stream

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Materia organiczna stanowi ważne źródło energii w ekosystemach wód płynących. Do jej rozkładu zużywane są duże ilości tlenu rozpuszczonego, co w przypadku małych cieków może prowadzić do zbyt dużego zużycia tlenu, a w konsekwencji nawet do ich degradacji. Przykładem takiego małego cieku jest Osówka, który z uwagi na swoje położenie (w północnej części Szczecina) i otoczenie (lasy bukowe) przyjmuje duże ilości materii organicznej. Jest to silnie zmodyfikowany antropogenicznie ciek na Pomorzu Zachodnim, płynący na terenie zespołu przyrodniczo krajobrazowego "Dolina Siedmiu Młynów i źródła strumienia Osówka" znajdującego się w granicach administracyjnych miasta Szczecina (województwo zachodniopomorskie). Badania mające na celu określenie obciążenia wód Osówki materią organiczną prowadzono w roku 2009. Stwierdzono, że zawartość materii organicznej w wodach cieku Osówka zmieniała się sezonowo, a jej ilości nie pogarszały jakości wody, wpływając na możliwości produkcyjne cieku i podnosiły bioróżnorodność organizmów tam występujących. Dało się również zauważyć wpływ temperatury na szybkość rozkładu materii organicznej.

EN

The inanimate organic matter is an important source of energy in the flowing water ecosystems. For its decomposition a large amounts of dissolved oxygen is consumed, which in the case of small watercourses can lead to too high oxygen consumption and consequently even to their degradation. As an example of such small watercourse is Osówka stream, which due to its location (in the northern part of Szczecin) and surroundings (beech forest) absorbs a large amount of organic matter. It is a considerably anthropogenically modified watercourse in Western Pomerania, flowing in the area of the landscape and nature protected complex “Valley of the Seven Mills and the source of the Osówka stream” located within the administrative boundaries of Szczecin (Western Pomeranian Province). Scientific studies that determined the weight-load of organic matter in the water of Osówka stream were carried out in 2009. It was found that the content of organic matter in waters of Osówka stream had changed seasonally, and the amount of organic matter did not worsened the quality of water, but it actually affected the production capacity of the watercourse as well as it raised up the biological variety of organisms that occur there. The influence of temperature on the rate of decomposition process of the organic matter was also noted.

Słowa kluczowe

PL

ciek; materia organiczna; jakość wód; zlewnia zalesiona; stan ekologiczny

EN

streams; organic matter; water quality; forested catchment; ecological status

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 31
• Strony: 91--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz.., tab., rys.

Twórcy

autor

Raczyńska M

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zakład Ekologii Morza i Ochrony Środowiska, ul. Kazimierza Królewicza 4, 71-550 Szczecin

autor

Machula S

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zakład Hydrochemii i Biologicznych Zasobów Wód, ul. Kazimierza Królewicza 4, 71-550

autor

Raczyński M

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zakład Gospodarki Rybackiej, ul. Kazimierza Królewicza 4, 71-550 Szczecin

Bibliografia

• Chełkowski Z. 1990. Period of downstream migration of sea trout (Salmo trutta L.) smolts growth in Osówka stream and their characteristics. Acta Ichth. et Pisc., 20, 2: 37-51.
• Filipiak J. 2000. Określenie bioproduktywności małych cieków na podstawie efektów zarybiania ich rybami łososiowatymi. Sprawozdanie z realizacji grantu wewnętrznego nr BW.IRM/006/98, Maszynopis, AR Szczecin.
• Galas J. 1993. Particulate organic matter in the high mountain stream Sucha Woda (the High Tatra Mts, Poland). Acta Hydrobiol., 35, 3: 203-212.
• Galas J. 1996. Depositional processe and suspension of particulare organic matter in a high mountain stream above the timber line. Arch. Hydrobiol. Spec. Issues Advanc.. Limnol., 47: 449-454.
• Grudniewska J., Goryczko K., Witkowski A., Kozłowski J., Stańczak K., Kozłowski K.,Gęsiarz G., Stabiński R. 2011. Efekty zarybiania pstrągiem potokowym (Salmo trutta m. fario L.) rzek Pomorza (Kaszuby) i Suwalszczyzny. Komunikaty Rybackie, 2 (121): 1-6.
• Hermanowicz W., Dojlido J., Dożańska W., Koziorowski. B., Zerbe J. 1999. Fizyczno chemiczne badanie wody i ścieków. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• Hinton M., Schiff S., English M. 1997. The significance of storms for the concentrations and export of dissolved organic carbon from two Precambrian Shield catchments. Biogeochemistry,36: 67-88.
• Jezierska-Madziar M., Pińskwar P. 2008. Zagrożenia dla gospodarki rybackiej wynikające z postępującej eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych. Użytkownik rybacki-Nowa rzeczywistość. PZW: 70-77.
• Kalff J. 2002. Limnology, Inland Water Ecosystems. Prentice Hall, Upper Saddle River New Jersey.
• Kownacki A., Dumnicka E., Galas J., Kawecka B., Wojtan K. 1997. Ecological characteristics of high mountain lake-outlet stream (Tatra Mts, Poland). Arch. Hydrobiol., 139, 1: 113-128.
• Molenda T. 2006. Dynamika zmian wybranych zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych zlewni zurbanizowanej, Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich. Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, 4/3: 117-124.
• Raczyńska M., Kuźma S. 2009. Struktura gatunkowa skorupiaków z rodziny Gammaridae w cieku Osówka (Pomorze Zachodnie) w latach 2000–2003. [W:] Analiz i prognozirowa nie sistem uprawlenia, Ros. Akad. Nauk. Afanasjewa N.W., (red.). Sankt Petersb., 3: 104-109.
• Raczyńska M., Grzeszczyk-Kowalska A., Raczyński M. 2012. Zastosowanie metody River Habitat Survey do waloryzacji hydromorfologicznej cieku Osówka (Pomorze Zachodnie). Inżynieria Ekologiczna, 30: 266-276.
• Raczyński M., Kiriaka B. 2000. Biometric characteristics of juvenile trout (Salmo trutta m. trutta L.) inhabiting the streams Osówka and Grzybówka. Folia Univ. Agric. Stetin, Piscaria, 27: 173-182.
• Schindler D., Bayley S., Curtis P., Parker B., Stainton M., Kelly C. 1992. Natural and mancaused factors affecting the abundance and cycling of dissolved organic substances in Precambrian Shield lakes. Hydrobologia, 299: 1-21.
• Skorbiłowicz E. 2003. Ocena stanu zanieczyszczeń małych cieków w Puszczy Knyszyńskiej. Acta Agrophysica, 1(2): 311-320.
• Standard methods for the examination of water and wastewater, 1995, 19th Edition. New York.
• Trzebiatowski R., Gancarczyk J. 1982. Wzrost i odżywianie się narybku pstrąga tęczowego (Salmo gairdneri Rich.) w potoku Osówka. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Szczecinie, Seria: Rybactwo Morskie i Technologia Żywności, XII, 93: 63-79.
• Wetzel R.G. 2001. Limnology, Lake and River Ecosystems. Academic Press Elsevier Science, USA.
• Więski K., Kiriaka B. 2000. Wiosenny pokarm troci (1+) z potoku Osówka, Materiały VII Ogólnopol. Warsztatów Bentologicznych, 25–27 maja 2000 Poznań: 69-74.