Skutki zdrowotne pracy w niefizjologicznym rytmie

Zużewicz, K.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Skutki zdrowotne pracy w niefizjologicznym rytmie

Autorzy

Zużewicz K.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Health effects of work in „nonphysiological rythm”

Języki publikacji

Abstrakty

Praca wykonywana w „niefizjologicznym rytmie” dotyczy grupy osób wykonujących czynności zawodowe w różnych schematach organizacji pracy, obejmujących porę nocną. Aktywność zawodowa, przesunięta na godziny zwyczajowo przeznaczone na sen powoduje brak synchronizacji między fizjologicznym rytmem sen-czuwanie i astronomicznym cyklem dzień-noc oraz wydłużoną w czasie ekspozycję na światło dzienne i sztuczne. W organizmie pracownika wywołuje to zaburzenia rytmiki okołodobowej procesów fizjologicznych przejawiające się wystąpieniem objawów nazwanych zespołem długu czasowego (ang. shift lag). Po kilku latach pracy rozregulowanie spójności czasowej procesów rytmicznych zachodzących w układach, takich jak krwionośny, nerwowy, trawienny, termoregulacyjny, hormonalny czy immunologiczny zwiększa ryzyko utraty zdrowia w odniesieniu do porównywalnej pod względem wieku, płci i stażu grupy pracowników dziennych. Celem artykułu było wskazanie problemów zdrowotnych dotyczących pracy w porze nocnej, prawdopodobnego mechanizmu ich powstawania, a także możliwości ograniczania negatywnych skutków zdrowotnych.

Work done in „nonphysiological rhythm” refers to a group of people performing professional activities in different work organization patterns, including the night time. Occupational activity, shifted to hours customarily used for sleep, results in a lack of synchronization between the physiological sleep-wake rhythm and the astronomical day-night cycle and prolonged exposure to daylight and artificial light. In the body of an employee this causes circadian rhythms of physiological processes manifested by the appearance of symptoms called shift lag. After a few years of work, the timing of rhythmic processes in the blood, nervous, digestive, thermoregulatory, hormonal or immunological systems increases the risk of health loss with respect to age, gender, and daytime workforce comparability. The aim of the article was to identify health problems related to night work, the probable mechanism of their occurrence, and the potential for limiting adverse health effects.

Słowa kluczowe

praca zmianowa i nocna skutki fizjologiczne problemy zdrowotne

shift and night work physiological effects health problems

Wydawca

Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Czasopismo

Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Rocznik

2017

Tom

Nr 62 (tom 1) (2)

Strony

127--139

Opis fizyczny

Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Zużewicz K.

Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Cywilnego Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Bibliografia

[1] Pawlak J., Pawlak B., Zalewski P., Klawe J., Zawadka M., Bitner A., Praca zmianowa a powstawanie chorób układu sercowo-naczyniowego w kontekście regulacji normatywne, Hygeia Public Health 2013, nr 48(1), s. 6–9.
[2] Kwarecki K., Zużewicz K., Zespół długu czasowego skutki fizjologiczne nagłej zmiany stref czasu – implikacje dla sportu wypoczynkowego, Medicina Sportiva 2000, nr 4, s. 101–112.
[3] Pokorski J., Costa G., Wpływ pracy zmianowej na zdrowie. W: Stres pracy zmianowej. Przyczyny, skutki, strategie przeciwdziałania. Red. Iskra- -Golec I., Costa G., Folkard S., Marek T., Pokorski J., Smith L. Universitas, Kraków 1998, s. 73–97.
[4] Zużewicz K. Praca zmianowa. W: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Red. D. Koradecka. Warszawa, CIOP-PIB 2009, s. 607–625.
[5] Akerstedt T. (2003) Shift work and disturbed sleep/wakefulness, Occup. Med. 2003, nr 53, s. 89–94.
[6] Boggild H., Setting the question – the next review on shift work and heart disease in 2009, Scand J Work Environ and Health 2009, nr 35, s. 157–161.
[7] Karlson, B., Knutsson, A., Lindahl, B., Is there an association between shift work and having a metabolic syndrome? Results from a population based study of 27,485 people, Occup. Environ. Med 2001, nr 58(11), s. 747–52.
[8] Knutsson A., Boggild H., Shiftwork and cardiovascular disease: review of disease mechanism, Reviews in Environmental Health 2000 nr 15(4) s. 359–372.
[9] Makowiec-Dąbrowska T., Pokorski J., Kontrymowicz-Ogińska H., Pietsch E., Pokorska J., Zużewicz K.: Skutki zdrowotne pracy zmianowej W: Celowość skrócenia czasu pracy pracownikom zatrudnionym w ruchu ciągłym. Ekspertyza dla Ogólnokrajowego Zrzeszenia Związków Zawodowych Pracowników Ruchu Ciągłego. Wyd. OZZPRC 2003, s. 29‒41 i s. 39–40.
[10] Waterhouse J.M., Folkard D., Minors D.S., Shiftwork health and safety. An overview of the scientific literature 1978–1990. Report to the Health and Safety Executive, Sheffield 1990.
[11] Ahlborg G. Jr., Axelsson G., Bodin L., Shift work, nitrous oxide exposure and subfertility among Swedish midwives, Int. J. Epidemiol 1996, nr 25(4) s. 783–790.
[12] Shiftwork. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Painting, Firefighting and Shiftwork. International Agency for Research on Cancer. 2010, nr 98, s. 563–601. Publikacja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 2010.
[13] Brudnowska J., Pepłońska B., Praca zmianowa nocna a ryzyko choroby nowotworowej – przegląd literatury, Medycyna Pracy 2011, nr 62(3) s. 323–338.
[14] Kawalec A., Pawlas K., Nocna praca zmianowa jako czynnik ryzyka kar cenogenezy, Bezpieczeństwo Pracy 2013, nr 8 s. 13–17.
[15] Stevens R.G., Working against our endogenous circadian clock: Breast cancer and electric lighting in the modern world, Journal of Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis 2009, nr 680(1–2) s.106.
[16] Wood B., Rea M.S., Plitnick B., Figueiro M.G., Light level and duration of exposure determine the impact of self-luminous tablets on melatonin suppression Applied Ergonomics 2013, nr 44(2) s. 237–240.
[17] Zużewicz M., Zużewicz K., Chronobiologiczne aspekty ryzyka zdrowotnego u pracowników zmianowych nocnych, Bezpieczeństwo pracy 2016, nr 4, s. 12–17.
[18] Eismann E.A., Lush E., Sephton S.E. Circadian effects in cancer-relevant psychoneuroendocrine and immune pathways, Psychoendocrinology 2010, nr 35, s. 963–976.
[19] Schernhammer E.S, Laden F., Speizer F.E., Willett W.C., Hunter D.J., Kawachi I., Colditz G.A. Rotating, night shifts and risk of breast cancer in women participating in the nurses’ health study, J. Natl Cancer Inst. 2001, nr 93(20), s. 1563–1568.
[20] Hansen J., Breast Cancer Among Women Who Work at Night, Epidemiology 2001, nr 2, s. 588–599.
[21] Bilski B. Czy praca zmianowa nocna jest czynnikiem ryzyka choroby nowotworowej?, Medycyna Pracy 2005, nr 56(2), s. 175–178.
[22] Syrocka J., Gaworska-Krzemińska A., Barton M., Wpływ pracy zmianowej na organizm Kobiety. Problemy Pielęgniarstwa 2014, nr 22(3), s. 354–360.
[23] Davis S., Mirick D.K., Stevens R.G., Night shift work, light at night and risk of breast cancer, J Natl Cancer Inst 2001, nr 93(20), s. 1557–1562.
[24] Gu F., Han J., Laden F., Pan A., Caporaso N.E., Stampfer M.J., Kawachi I., Rexrode K.M., Willett W.C., Hankinson S.E., Speizer F.E., Schernhammer E.S., Total and Cause-Specific Mortality of U.S. Nurses Working Rotating Night Shifts, American Journal of Preventive Medicine 2015, nr 48(3), s. 241–252.
[25[ Costa G., Apostoli D., Andrea E., Gatfuri E., Gastrointestinal ang neurotic disorders in textile shift workers. W: Night and shift work: Biological and social aspects. Wyd. A Reinberg, N. Vieux, P. Andlauer. Oxford, Pergamon Press 1981, s. 215–221.
[26] Davis S. Mirick D.K., Circadian disruption, shift work and risk cancer: a summary of the evidence and studies in Sciettle, Cancer Causes Control 2006, nr 17(4), s. 539–545.
[27] Rouch I., Wild P., Ansiau D., Marquie J. – C.: Shiftwork experience, age and cognitive performance, Ergonomics 2005, nr 48, s. 1282–1293.
[28] Cho K., Chronic „jet lag” produces temporal lobe atrophy and spatial cognitive deficits Nature Neuroscience 2001, nr 4, s. 567–568.
[29] Gibson E.M., Wang C., Tjho S., Khattar N., Kriensfeld L.J. (2010). Experimental “jet lag” inhibits adult neurogenesis and produces long-term cognitive deficits in female hamsters. PLoS ONE, 5(12): e152676.
[30] Haider M., Cervinka R., Koller M., Kundi M., A destabilization theory shift work effects: W: Trends in Chronobiology eds. W.Th.J.M. Hekkens, A.G. Kerkhof, W.J. Rietveld Pergamon Press, Oxford, New York 1988, s. 209–217.
[31] Zużewicz K., Kwarecki K., Waterhouse J., Skutki fizjologiczne pracy zmianowej i nocnej. Poradnik organizatora pracy zmianowej. CIOP-PIB, Warszawa 2001.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2bada17d-298e-483c-a604-43ba9bb9add3