Uprawa lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum L.) na polskiej wsi

• Autorzy: Kiryluk Aleksander , Kostecka Joanna

Identyfikatory

DOI

10.15584/pjsd.2020.24.1.7

Warianty tytułu

EN

Cultivation of flax (Linum usitatissimum L.) in Polish rural areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.) jest gatunkiem o szczególnych właściwościach i dużym znaczeniu użytkowym od starożytności do czasów obecnych. Celem pracy jest zaprezentowanie informacji na temat jego uprawy na polskiej wsi w ujęciu historycznym, a także pod kątem aktualnej potrzeby tworzenia z jego udziałem uwarunkowań przyrodniczo- społeczno ekonomicznych podstaw zrównoważonego rozwoju. Analiza dostępnych materiałów wskazuje, że największe powierzchnie uprawy lnu występowały w Polsce w wieku XIX i XX, gdy konkurował z bawełną jako surowiec do produkcji wyrobów tekstylnych. W okresie międzywojennym w Polsce przemysł włókienniczy do przerobu lnu był dobrze rozwinięty. Produkowano także duże ilości wysokowartościowego oleju lnianego. W latach 90-tych XX wieku produkcja lnu włóknistego zmalała na rzecz areału uprawy lnu oleistego. Obecnie należy podejmować działania dla odnowy uprawy tej cennej rośliny.

EN

Flax (Linum usitatissimum L.) is a species of crop plants with special properties and great utility from antiquity to the present. The purpose of the work is to present its cultivation in the Polish countryside in historical terms, as well as in terms of the current need to create natural and socio-economic conditions for sustainable development with its participation. The analysis of available materials indicates that the largest areas of flax growing occurred in Poland in the 19th and 20th centuries, when it competed with cotton as a raw material for the production of textile products. In the interwar period in Poland, the textile industry for processing linen was well developed. Large quantities of high-quality linseed oil were also produced. In the 1990s, the production of flax decreased in favor of the oilseed crop area. Action should now be taken to renew the cultivation of this valuable plant.

Słowa kluczowe

PL

rozwój zrównoważony; len zwyczajny; restytucja uprawy; tradycyjna technologia

EN

sustainable development; common flax; cultivation restitution; traditional technology

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej w Rzeszowie, Oddział Południowo-Wschodni ; Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Oddział w Rzeszowie
• Czasopismo: Polish Journal for Sustainable Development
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 24, cz. 1
• Strony: 67--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., fot., tab.

Twórcy

autor

Kiryluk Aleksander

• Katedra Technologii w Inżynierii Środowiska, Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku, Politechnika Białostocka

autor

Kostecka Joanna

• Zakład Podstaw Rolnictwa i Gospodarki Odpadami, Kolegium Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• 1. Adamczuk A, Siegień I., Ciereszko I. 2015. Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.) -znana, a niezwyczajna roślina. Edukacja biologiczna i środowiskowa. 3. [dok. elektr. http://ebis.ibe.edu.pl/numery/2015-3/ebis-2015-3-3.pdf. data wejścia. 4.05.2020]
• 2. Biblia Tysiąclecia. 2003. Wydawnictwo Pallottinum w Poznaniu.
• 3. Czudec A., Miś T., Zając D. 2018. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w wymiarze regionalnym. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Poznań.
• 4. Gambuś H. 2005. Nasiona lnu oleistego (Linum usitatissimum L.) jako źródło składników odżywczych w chlebie bezglutenowym. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 4 (45) Supl. 61-74. GUS. Produkcja ziemiopłodów rolnych. www. stat.gov.pl
• 5. Gaweł A. 2009. Zwyczaje, obrzędy i wierzenia agrarne na Białostocczyźnie od połowy XIX do początku XXI wieku. Księgarnia Akademicka, Kraków.
• 6. Grabowski J., Oszelda W. 1937. Len polski. Polska. wyd. Światowy Związek Polaków z Zagranicy. nr 37. rok III.1-8. [dok. elektr. https://docplayer.pl/49065804https://docplayer.pl/49065804-Len-p-o-l-s-k-i-odkqd-znamy-len-n-r-37-w-arszaw-a-12-w-rzesnia-r-rok-iii.html. data wejścia 4.05.2020].
• 7. Kalinowska A. 2020. Raporty na temat różnorodności biologicznej w globalnej strategii komunikacji społecznej. Polish Journal for Sustainable Development. 24 (1). 47-54. DOI:10.15584/pjsd.2020.24.1.5.
• 8. Kiryluk A., Kostecka J. 2020. Pro-environmental and health-promoting grounds for restitution of flax (Linum usitatissimum L.) cultivation. Journal of Ecological Engineering (przyjęte do druku).
• 9. Knutelski S. 2018. Różnorodność biotyczna dobrostanem ludzkości. Polish Journal for Sustainable Development. 22 (1). 27-38. DOI:10.15584/pjsd.2018.22.1.4.
• 10. Kostecka J. 1995. Upowszechnianie wiedzy ekologicznej warunkiem integracji ze wspólnotą międzynarodową. W: „Problemy rolnictwa regionu poł. wsch. Polski w procesie integracji z rolnictwem krajów Unii Europejskiej”. FAPA. 183-188.
• 11. Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. 2005. Len zwyczajny – Linum usitatissimum L. [w:] Przewodnik do badań archeobotanicznych. Sorus Poznań. 127-129.
• 12. Mańkowska-Wróbel L. 2015. Rola świadomości ekologicznej w kształtowaniu zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym. W: Biznes ekologiczny. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Katowice.
• 13. Nowiński M. 1970. Dzieje upraw i roślin uprawnych. PWRiL Warszawa.
• 14. Kozłowski R.M., Mackiewicz-Talarczyk M. 1937. Polska. Len Polski. Czasopismo. Wyd. Światowy Związek Polaków za Zagranicą. 8. [dok. elektr. https://docplayer.pl/49065804. data wejścia 4.05.2020].
• 15. Popis E., Ratusz K., Przybysz M., Krygiel K., Sakowska A., Konarska M. 2015. Światowa oraz polska produkcja lnu oleistego i oleju lnianego. Zesz. Problemowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego. 15. 106-116.
• 16. Poskrobko B., Kostecka J. 2016. Retardacja w świadomości społecznej. Polish Journal for Sustainable Development. 20. 145-159. DOI:10.15584/pjsd.2016.20.16.
• 17. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa do 2023 r.. 2019. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warszawa.
• 18. Zając T., Oleksy A., Kulig B., Klimek A. 2010. Uwarunkowania plonowania formy oleistej lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum L.) oraz jej znaczenie żywieniowe i lecznicze. Acta Sci. Pol. Agricultura. 9 (2). 47-63.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).