Pierwsza polska wyprawa polarna

• Autorzy: Kohler P.

Warianty tytułu

EN

The first Polish polar expedition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The International Meteorological Organization at a meeting of directors of meteorological institutes in Copenhagen in 1929, determined that the 2nd International Polar Year will be held from 1932 to 1933. The Polish National Committee of the Polar Year developed three alternatives of conducting researches within the program of IP YII. The alternative assuming the building of a permanent sta tion on Bear Island and conducting follow-up researches during the next year was finally chosen as the accepted option. Due to the limited financial resources, 3 persons were selected to partici pate in the expedition: Czesław Centkiewicz, Władysław Łysakowski and Stanisław Siedlecki. In the initial period (until mid-September of 1932), in the expedition there also participated Jean Lugeon and Jan Gurtzman. The media was initially set against the expedition. The expedition departed on 12 July, 1932 from a town of Legionowo, near Warsaw. It reached Bear Island on August 5, 1932 and left on August 18, 1933. The different records, collected with an extensive amount of effort, during the stay on Bear Island were analysed (at least partially) after the explorers returned to Poland. There were four notebooks Résultats des Observations de ľ expédition polonaise de ľ Année Polaire 1932-1933 à ľ Ile des Ours and several other publica tions printed. The first Polish expedition to the Arctic proved to be an extremely successful venture. The scientific and research objectives were almost completely fulfilled. Poland, in a very effective and positive way, became known in the world of science. The experience gained during this expedi tion was bearing fruit for years to come both to its participants and to the entire Polish world of science.

Słowa kluczowe

PL

polarystyka; ekspedycje naukowe; Wyspa Niedźwiedzia

EN

polaristics; expeditions; Bear Island

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 58, nr 4
• Strony: 43--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz.

Twórcy

autor

Kohler P.

• Zakład Badań i Dokumentacji Polarnej im. Prof. Z. Czeppego, Instytut Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Bibliografia

• Archiwum Nauki PAN i PAU (Kraków): PAU I-233 (PAU Zarząd. Fundusz Kultury Narodowej. 1928-1935) - pismo W. Szafera (br. daty, 1928); PAU I-234 (PAU Zarząd. Fundusz Kultury Narodowej. 1930-1939) - pismo Sekretarza Generalnego PAU do Stanisława Michalskiego, dyrektora departamentu przy Prezydium Rady Ministrów (Kraków, 31 III 1928).
• http://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Weyprecht (dostąp 1 I (2013).
• A. B. Dobrowolski: Z powodu roku polarnego. (A propos de l’Année Polaire). Ideja Weyprechta i jej realizacja: międzynarodowe kampanje polarne 1882-1883 i 1901-1905. „Przegląd Geograficzny” 1930 t. 10 nr 3/4 s. 187-192.
• J. Lugeon: Rok Polarny 1932-1933 i współpraca Polski. (L Année Polaire 1932-1933 et la collaboration Polonaise). „Przegląd Geograficzny” 1930 t. 10 nr 3/4 s. 193-206.
• J. Lugeon: Polski Rok Polarny na Wyspie Niedźwiedziej. (L’Année Polaire Polonaise à Ville des Ours). „Przegląd Geograficzny” 1933 t. 13 nr 1 s. 1-49.
• C. Centkiewicz: Prof. dr Jean Lugeon (w pierwszą rocznicę śmierci -first anniversary of his death). „Przegląd Geofizyczny” 1977 t. 22 nr 2 s. 131-134.
• J. Lugeon: Uwagi w sprawie udziału Polski w Roku Polarnym 1932/33. „Biuletyn Towarzystwa Geofizyków” 1931 nr 1 s. 13-14.
• [anonim], Polska wyprawa do bieguna północnego na czołgach-rybach. Fantastyczny projekt „fachowych” geofizyków. „Ilustrowany Kuryer Codzienny” 1931 R. XXII nr 118 (Kraków, 30 IV 1931 r.), s. 3-4.
• http://derela.republika.pl/pzinzl30p.htm (dostęp 10 I 2013 r.)
• M. Zalewski, Czesław Jacek Centkiewicz (1904-1996). „Przegląd Geofizyczny” 1997 R. 42 z. 1 s. 80-85.
• K. Birkenmajer: In memoriam. Stanisław Siedlecki (1912-2002). „Polish Polar Research” 2002 t. 23 nr 1 s. 101-106.
• K. Birkenmajer: Pożegnanie Stanisława Siedleckiego na cmentarzu w Łodzi, 18 III 2002 r. „Biuletyn Polarny” 2003 t. 11 s. 7-9.
• A. Jahn: Stanislaw Siedlecki. „Czasopismo Geograficzne” 1984 t. 55 nr 2 s. 266.
• A. Jahn, K. Birkenmajer: 80th anniversary of Professor Stanisław Siedlecki, „Polish Polar Research” 1991 t. 12 nr 3 s. 265-268.
• P. Köhler: Stanisław Siedlecki (1912-2002) -polarnik, taternik, geolog. Stulecie urodzin. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2014 nr 3 s. 61-80.
• R. Kosiński: Stanislaw Siedlecki [w:] Głowy podwawelskie, Kraków 1965 s. 361-366.
• S. Kozłowski: Osiemdziesięciolecie nestora polskiej geologii - prof dr Stanisława Siedleckiego. „Przegląd Geologiczny” 1993 t. 41 nr 2 s. 130-131.
• A. Krawczyk: Osiemdziesięciolecie urodzin Stanisława Siedleckiego. „Biuletyn Polarny” 19941. 2 s. 65-66.
• A. Manecki: Krakowskie jubileuszowe spotkania z profesorem Stanisławem Siedleckim. „Biuletyn Polarny” 1994 t. 2 s. 66-67.
• A. Manecki: Krakowskie i spitsbergeńskie spotkania ze Stanisławem Siedleckim. „Biuletyn Polarny” 2003 t. 11 s. 12-15.
• J. Nyka: Profesor Stanisław Siedlecki. „Głos Seniora” 1992 t. 8.
• J. Nyka: Prof. Stanisław Siedlecki. „Gazeta Górska” 2002 t. 3/2 (12.03.2002).
• Z. Radwańska-Paryska, H. W. Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin 2004.
• R. W. Schramm (red.): Pamiątkowa księga przyjaźni. Stanislaw Siedlecki. [Poznań] 1992 ss. 276.
• R. W. Schramm: Na marginesie jubileuszu osiemdziesięciolecia Stanisława Siedleckiego. „Biuletyn Polarny” 1994 t. 2 s. 67-69.
• R.W. Schramm: Stanisław Siedlecki - Siaś 17.09.1912 - 7.03.2002. „Biuletyn Polarny” 2002 t. 9-10 s. 26-28.
• J. R. Sobczyk: W kręgu pamięci o profesorze Siedleckim - czyli tematyczna ciekawostka pocztowa (Spitsbergen - lipiec 1958). „Biuletyn Polarny” 2006 t. 12-13, s. 83-85.
• M. Syniawa: Stanisław Siedlecki, „Przyroda Górnego Śląska” 2003, t. 31 s. 14-15.
• J. Szupryczyński: Na osiemdziesięciolecie Stanisława Siedleckiego. Konferencja Komitetu Badań Polarnych, Warszawa, 29 X 1992 r. „Nauka Polska” 1993 t. 41 nr 2-3 s. 163-165.
• J. Szupryczyński: Osiemdziesięciolecie urodzin profesora Stanisława Siedleckiego. „Przegląd Geograficzny” 1993 t. 65 nr 1-2 s. 211-213.
• J. Szupryczyński: Stanisław Siedlecki (1912- 2002). „Przegląd Geograficzny” 2002 t. 74 nr 4 s. 635-637.
• J. M. Węsławski, W. Moskal, M. Zajączkowski, S. Kwaśniewski, J. Jezierski, J. Wiktor: Wspomnienia o profesorze Stanisławie Siedleckim. „Biuletyn Polarny” 2003 t. 11 s. 16-22.
• S.M. Zalewski: Stanisław Siedlecki. Założenie Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie (październik 1956-październik 1958). „Biuletyn Polarny” 2003 t. II s. 10-12.
• [anonim], Polska wyprawa „Roku Polarnego” wyrusza zupełnie nieprzygotowana. Niesłychany skandal w polskim świecie naukowym. „Ilustrowany Kuryer Codzienny” 1932 R. XXIII nr 148 (Kraków, 30 V 1932) s. 3-4.
• S. Siedlecki: Trzech z Wyspy Niedźwiedziej. Uczestnik polskiej ekspedycji polarnej, Krakowianin, p. Stanislaw Siedlecki opisuje czytelnikom „I. K. C. „ swe prace i przeżycia. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”!933 R. XXIV nr 40 (Kraków, 9 II 1933) s. 5.
• http://en.wikipedia.org/wiki/Theodor__Lerner [dostęp 10 I 2013]
• B. M. Keilhau: Reise i Ost- og Vest-Finmarken samt til Beeren-Eiland og Spitsbergen i aarene 1827 og 1828. Christiania 1831 Johan Krohn, ss. 247.
• O. Torell, A. E. Nordenskiöld: Die schwedischen Expeditionen nach Spitzbergen und Bären-Eiland ausgeführt in den Jahren 1861, 1864 und 1868 unter Leitung von O. Torell undA. E. Nordenskiöld. Jena 1869 H. Costenoble, ss. XIV + 518.
• http://en.wikipedia.org/wiki/Bear_Island_(Norway) [dostęp 1 X 2012]
• G.C.L. Bertram, D. Lack: Bear Island. „The Geographical Journal” 1933 t. 81 nr 1 s. 45-53.
• C.J. Centkiewicz: Wyspa mgieł i wichrów. Pierwsza polska ekspedycja narodowa roku polarnego 1932/1933. Warszawa 1934 Tow. Wyd. „Rój” ss. 313.
• S. Siedlecki: Fritz Öien zmarł. Norweski towarzysz polskich ekspedycji arktycznych. „Problemy” 1964 t. 20 nr 5 s. 293-296.
• J. Lugeon: Ľéclipse de Soleil du 31 août 1932 et le sondage par les parasites atmosphériques. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des sciences” (Paris) 1932 t. 195 s. 817-819. [streszczenie pod tym samym tytułem zamieścił „Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie” 1932 t. 6 s. 28-30].
• mir- par: Dzień wśród trzech z Wyspy Niedźwiedziej [nadtytuł: Przyjazd Polskiej ekspedycji Polarnej]. „Kurjer Poranny” 1933 nr 246 (5 IX 1933) s. 3.
• J. Lugeon, C. Centkiewicz, W. Łysakowski: Wyniki spostrzeżeń polskiej wyprawy Roku Polarnego 1932/33 na Wyspie Niedźwiedziej. Résultats des observations de l’expédition polonaise de l’Année Polaire 1932/33 à l’Ile des Ours. Zesz. I. Fascicule I. Meteorologja. Météorologie. Warszawa 1936 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. VII + 88 + tabl. 1-5, cyt. s. I-IV
• J. Lugeon, C. Centkiewicz, W. Łysakowski: Wyniki spostrzeżeń polskiej wyprawy Roku Polarnego 1932/33 na Wyspie Niedźwiedziej. Résultats des observations de l’expédition polonaise de l’Année Polaire 1932/33 à l’Ile des Ours. Zesz. II. Fascicule II. Magnetyzm ziemski. Magnétisme terrestre. Erdmagnetismus. Warszawa 1936 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. 73 + plansze 33 + III.
• J. Lugeon, C. Centkiewicz, W. Łysakowski: Wyniki spostrzeżeń polskiej wyprawy Roku Polarnego 1932/33 na Wyspie Niedźwiedziej. Résultats des observations de l’expédition polonaise de l’Année Polaire 1932/33 à l’Ile des Ours. Zesz. III. Fascicule III. Trzaski atmosfetyczne. Parasites atmosphériques. Warszawa 1936 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. 18 + plansze 21 + III.
• Photographie Atlas of Auroral Forms and Scheme for Visual Observations of Aurore. Oslo 1930 The International Geodetic and Geophysical Union.
• J. Lugeon, C. Centkiewicz, W. Łysakowski: Wyniki spostrzeżeń ... Zesz. IV. Fascicule IV. Zorza polarna. Aurores polaires. Warszawa 1936 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. 21 + plansze 15.
• J. Lugeon: Notice préliminaire sur l’Expédition Nationale Polonaise de l’Année Polaire 1932-1933 à l’île des Ours. „Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie” 1933 nr 7-8 s. 41-96.
• J. Lugeon: Les parasites atmosphériques polaires. „Comptes rendus l’Académie des Sciences” (Paris) 1934 t. 198 s. 1712-1714.
• J. Lugeon: Localisation à grande distance des foyers de parasites atmosphériques sans radiogoniomètre. „Comptes rendus l’Académie des Sciences” (Paris) 1934 t. 199 s. 1059-1061.
• J. Lugeon: Tables crépusculaires donnant l’altitude au zenith des rayons rasants du soleil pour toutes les latitudes de degree en degree. Varsovie 1934 Institut National Météorologique, ss. XL+ 438.
• J. Lugeon: Sur la nécessité d’une station polaire permanente d’observations radiométéorologiques pour les services de prévision du temps suivi d’un appendice donnant atmoradi-ographes et radiogoniographes. Warszawa 1935 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. 96 [opublikowane jako dodatek do „Biuletynu Towarzystwa Geofizyków w Warszawie” 1935 t. 11/12].
• O potrzebie założenia stałej polarnej stacji radjometeorologicznej dla służby przewidywania pogody. „Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie” 1935 t. 11/12 s. 11-16.
• J. Lugeon: Quelques résultants des travaux de magnétisme terrestre de la Mission Polo naise à Ville des Ours pendant l’Année Polaire 1932-1933. Rapport succinct adressé à la Commission internationale de magnétisme terrestre et d’électricité atmosphérique Conférence de Varsovie, 1935. Warszawa 1935 Państwowy Instytut Meteorologiczny, ss. 11 + tabl. 1-2.
• C.J. Centkiewicz: Polska ekspedycja polarna. „Przegląd Techniczny” 1934 t. 73 nr 17 s. 551-556.
• W. Łysakowski: Stacja magnetyczna na Wyspie Niedźwiedziej. „Wiadomości Meteorlogiczne i Hydrograficzne” 1935 t. 15 nr 4-6 s. 87-88.
• S. Siedlecki: Polska wyprawa polarna na wyspie Niedźwiedziej. „Przyroda i Technika” 1933 t. 12 nr 9 s. 385-397.
• S. Siedlecki: W górach Wyspy Niedźwiedziej. „Taternik” 1934 t. 18 nr 4 s. 74-80.
• S. Siedlecki: Wśród polarnych pustyń Svalbardu. Warszawa 1935 Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, ss. 190.
• [anonim], Polskie wyprawy egzotyczne klubu Wysokogórskiego PTT. „Poznaj Świat” 1949 t. 2 nr 7-9 s. 89-95.
• J. J. Szczepański: Björnöya. (Polska wyprawa polarna na Wyspą Niedźwiedzią w 1932 r). „Tygodnik Powszechny” 1952 R. VIII nr 37 (391) (14 IX 1952) s. 5-6.
• S. Wasilewski: Z odczytów inż. C Centkiewicza o wyprawach polarnych. „Gazeta Obserwatora PIHM” 1955 nr 11 s. 15-16.