Działalność dywersyjno-terrorystyczna ukraińskiej organizacji wojskowej w latach 1921-1926 na terenach Małopolski Wschodniej

• Autorzy: Gil Patryk

Identyfikatory

DOI

10.37055/sbn/188812

Warianty tytułu

EN

Diversionary and terrorist activity of Ukrainian military organization during years 1921-1926 on Lesser Poland Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stosunki polsko-ukraińskie były jednymi z najbardziej skomplikowanych w II Rzeczpospolitej. Można opisać je jako złożone, trudne oraz momentami historycznie bolesne. Aspiracje narodowe wschodniego sąsiada były sprzeczne z założeniami polityki niepodległej Rzeczpospolitej, co jeszcze bardziej komplikowało tę sytuację. Negatywna postawa wąskiej, ale ideowo znaczącej grupy Ukraińców, wraz z jej aktywnością terrorystyczno-sabotażową i propagandową skierowaną przeciwko państwu polskiemu, wyraźnie zagrażały poczuciu bezpieczeństwa Polaków. Artykuł traktuje o działalności Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) na terenie Małopolski Wschodniej w latach 1921-1926 oraz jej negatywny wpływ na region i relacje między polską, a ukraińską społecznością. Celem artykułu jest zbadanie skutków akcji terrorystyczno-sabotażowych UWO w latach 1921-1926 na terenie Małopolski Wschodniej. Zdefiniowano następujące problemy badawcze: jaki stosunek miała organizacja nacjonalistyczna UWO do Polski i Polaków? Jakie metody i formy działalności UWO stosowało na terenie Małopolski Wschodniej w latach 1921-1926? Jaki wpływ miały skutki tej działalności na państwo polskie i Polaków? W oparciu o przeprowadzoną kwerendę naukową, analizując dostępną literaturę, przyjęto następujące hipotezy: po pierwsze organizacja nacjonalistyczna UWO od samego początku swojej działalności miała wrogie nastawienie do Polski i Polaków; po drugie w latach 1921-1926 na terenie Małopolski Wschodniej UWO stosowało liczne akty dywersji, sabotażu i aktów terrory-stycznych skierowanych przeciwko władzom polskim i Polakom; po trzecie działalność terrorystyczno-sabotażowa UWO spowodowała zagrożenie bytu państwa polskiego i znaczne obniżenie poziomu bezpieczeństwa wśród mieszkańców Małopolski Wschodniej. Zastosowano metodę analizy dokumentów w ramach badania literatury przedmiotu. Omawiając działalność UWO w kontekście międzynarodowym i stosunków polsko-ukraińskich, artykuł krytycznie ocenia skutki radykalnych działań nacjonalistycznych dla obu narodów. Od początku istnienia, nacjonaliści z Ukraińskiej Organizacji Wojskowej kierowali swoje działania wyłącznie przeciwko Polsce, domagając się prawa do reprezentowania wszystkich Rusinów/Ukraińców w granicach II Rzeczypospolitej. Niestety, skutki tego podejścia okazały się katastrofalne zarówno dla nich, jak i dla Polaków z Małopolski Wschodniej. Ostatecznie, praca podkreśla istotną konieczność pamięci historycznej i zrozumienia kontekstu, aby uniknąć powtórzenia błędów przeszłości i budować trwałe, oparte na zrozumieniu relacje między narodami w przyszłości.

EN

Polish-Ukrainian relations were among the most complicated in the Second Polish Republic. They can be described as complex, difficult and at times historically painful. The national aspirations of the eastern neighbour were contrary to the assumptions of the policy of an independent Republic of Poland, which further complicated the situation. The negative attitude of a narrow but ideologically significant group of Ukrainians, along with their terrorist, sabotage and propaganda activities directed against the Polish state, clearly threatened the sense of security of Poles. The article deals with the activities of the Ukrainian Military Organization (UWO) in Lesser Poland Voivodeship in the years 1921-1926 and its negative impact on the region and relations between the Polish and Ukrainian communities. The aim of the article is to examine the effects of UWO terrorist and sabotage actions in the years 1921-1926 in Lesser Poland Voivodeship. The following research problems were defined: what was the attitude of the nationalist organization UWO towards Poland and Poles? What methods and forms of activity did the UWO use in Lesser Poland Voivodeship in 1921-1926? What impact did the effects of this activity have on the Polish state and Poles? Based on the conducted scientific query and analysis of available literature, the following hypotheses were adopted: firstly, the nationalist organization UWO had a hostile attitude towards Poland and Poles from the very beginning of its activity; secondly, in the years 1921-1926 in Lesser Poland Voivodeship, the UWO carried out numerous acts of sabotage, sabotage and terrorist acts directed against the Polish authorities and Poles; thirdly, the terrorist and sabotage activities of the UWO resulted in a threat to the existence of the Polish state and a significant reduction in the level of security among the inhabitants of Lesser Poland Voivodeship. The document analysis method was used as part of the literature research on the subject. Discussing the activities of the UWO in the international context and Polish-Ukrainian relations, the article critically assesses the effects of radical nationalist activities on both nations. From the beginning of its existence, nationalists from the Ukrainian Military Organization directed their actions exclusively against Poland, demanding the right to represent all Ruthenians/Ukrainians within the borders of the Second Polish Republic. Unfortunately, the effects of this approach turned out to be disastrous both for them and for the Poles from Lesser Poland Voivodeship. Ultimately, the work highlights the essential need for historical memory and contextual understanding to avoid repeating the mistakes of the past and to build lasting, understanding relationships between nations in the future.

Słowa kluczowe

PL

stosunki polsko-ukraińskie; działalność dywersyjno-terrorystyczna; Ukraińska Organizacja Wojskowa; nacjonalizm ukraiński; Małopolska Wschodnia

EN

Polish-Ukrainian relations; diversionary and terrorist activity; Ukrainian Military Organization; Ukrainian nationalism; Lesser Poland Voivodeship

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2024
• Tom: R. 14, Nr 33
• Strony: 51--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Gil Patryk

• Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0009-0007-8122-4055

Bibliografia

• 1. Gibas-Krzak, D., 2010. Działalność terrorystyczna i dywersyjno-sabotażowa nacjonalistów ukraińskich w latach 1921-1939. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 3 (2), 174-187.
• 2. Kozyra, W., 2005. Polityka administracyjna władz polskich na Ziemiach Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1926. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F (59), 419-428.
• 3. Kulińska, L., 2010. Działalność terrorystyczna ukraińskich organizacji nacjonalistycznych w Polsce w okresie międzywojennym. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 7-8, 45-54.
• 4. Kulińska, L., 2009. Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922-1939. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• 5. Kuźniar, B., 2014. Mniejszość ukraińska międzywojennej Małopolski Wschodniej w okowach doktryny Dmytra Doncowa. Przegląd Geopolityczny, 7, 152-153.
• 6. Matwiejew, G., 1998. Zamach na Józefa Piłsudskiego we wrześniu 1921 roku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 61, 151-156.
• 7. Mazur, G., 2005. Zamach na marszałka Piłsudskiego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F (60), 411-414.
• 8. Motyka, G., 2006. Ukraińska partyzantka 1942-1960. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
• 9. Nieścioruk, J., 1998. Polityka zagraniczna Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1918-1923. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, (52/53), 403-406.
• 10. Ostanek, A.A., 2017. Wydarzenia 1930 roku w Małopolsce Wschodniej a bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Stara Szuflada.
• 11. Piętka, B., 2016. Pierwsza ofiara ukraińskiego faszyzmu [online]. Dostępne pod adresem: https://konserwatyzm.pl/pietka-pierwsza-ofiara-ukrainskiego-faszyzmu/ [dostęp: 20 marca 2024 roku].
• 12. Pobóg-Malinowski, W., 1990. Najnowsza historia polityczna Polski 1914-1939, Tom I-II. Gdańsk: Oficyna Wydawnicza GRAF.
• 13. Poliszczuk, W., 2000. Dowody zbrodni OUN-UPA, Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu. Działalność ukraińskich struktur nacjonalistycznych w latach 1920-1999, Tom II. Toronto: Wydawnictwo Wiktor Poliszczuk.
• 14. Radczenko, J., 2018. „Niemcy znaleźli u nich zrabowane żydowskie rzeczy i dlatego ich rozstrzelali”: Kureń Bukowiński, Holokaust w Kijowie i świadectwo Marty Zybaczynskiej. Zagłada Żydów. Studia i Materiały, 14, 595.
• 15. Siemaszko, E., 2010. Przemiany relacji polsko-ukraińskich od połowy lat trzydziestych do II wojny światowej. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 7/8, 61.
• 16. Torzecki, R., 1989. Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• 17. Wysocki, R., 2003. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939. Geneza, struktura, program, ideologia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.