Zalesienia jako metoda rekultywacji terenów bezglebowych w górnictwie węgla brunatnego w Polsce

Wójcik, Jerzy; Krzaklewski, Wojciech

doi:10.12912/23920629/106204

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zalesienia jako metoda rekultywacji terenów bezglebowych w górnictwie węgla brunatnego w Polsce

Autorzy

Wójcik Jerzy , Krzaklewski Wojciech

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

wojcik_zalesienia_jako_metoda_1_2019.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/106204

Warianty tytułu

Afforestation as a method of reclamation of soilless land in brown coal mining in Poland

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule omówiono wybrane metody zalesiania terenów bezglebowych w górnictwie odkrywkowym węgla brunatnego w Polsce oraz przedstawiono wstępną ocenę ich efektywności. W praktyce rekultywacyjnej stosowano trzy metody zalesienia: „gatunków pionierskich”, „biodynamiczną” i „gatunków głównych”. Różnią się one udziałem w składzie gatunkowym zalesień gatunków fitomelioracyjnych głównie z rodzaju olsza oraz zakresem stosowania nawożenia mineralnego, zwłaszcza azotowego. Ocenę efektywności tych metod oparto na wynikach ilościowych badań zawartości węgla organicznego i azotu ogólnego w poziomach próchnicznych inicjalnych gleb powstających na terenach pogórniczych pod zalesieniami. Czynniki te można uznać za najbardziej dynamiczne wskaźniki przekształcania „surowych” utworów w glebę. Tempo ich zmian, w przypadku rekultywacji leśnej, zależy przede wszystkim od udziału w składzie zalesień olszy.

The article discusses selected methods of afforestation of soilless areas in open brown lignite mining in Poland and presents an initial assessment of their effectiveness. In the reclamation practice, three methods of afforestation were applied: „pioneer species”, „biodynamic species” and „main species”. They differ in their share in the species composition of afforestation of phytomelioration species, mainly of the alder type, and the scope of mineral fertilization, in particular nitrogen fertilization. The assessment of the effectiveness of these methods based on the results of quantitative studies of the organic carbon content and total nitrogen in the humus levels of initial soils formed in post-mining areas under afforestation. These factors can be considered the most dynamic indicators of transforming fallow lands into the soil. The rate of their transformation, in the case of forest reclamation, depends mainly on the share in the composition of afforestation of the alder.

Słowa kluczowe

rekultywacja zwałowiska metoda zalesienia metoda gatunków pionierskich metoda biodynamiczna metoda gatunków głównych

reclamation dumping grounds method of afforestation pioneer species method biodynamic method main species method

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2019

Tom

Vol. 20, nr 1

Strony

24--37

Opis fizyczny

Bibliogr. 38 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Wójcik Jerzy

Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Krzaklewski Wojciech

wkrzak@ar.krakow.pl

Uniwersytet Rolniczy, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

Bibliografia

1. Bender J. 1995. Rekultywacja terenów pogórniczych w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych i Leśnych, z. 418.
2. Dimitrowsky K. 1976. Znaczenie upraw zakładanych na glebach zdewastowanych i ich przebudowa leśna o wielocelowych funkcjach. Lesnictvi, nr 7. Praga.
3. Gilewska M. 1991. Rekultywacja biologiczna gruntów pogórniczych na przykładzie KWB „Konin”. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, z. 211. Poznań.
4. Gołda T. 2007. Inicjalne procesy glebotwórcze zachodzące w szlamach poflotacyjnych w wyniku upraw rekultywacyjnych i wieloletniego użytkowania rolnego, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków.
5. Greszta J., Morawski S. 1972. Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych. PWRiL Warszawa.
6. Grochowski J. 1973. Dendrometria. PWRiL Warszawa.
7. Heusohn R.1928. Aufforstung von Halden im Industriegebiet. Der deutsche Forstwirt 10(5),26-27.
8. Kasztelewicz Z. 2018. Raport o stanie branży węgla brunatnego w Polsce i w Niemczech wraz z diagnozą działań dla rozwoju tej branży w I połowie XXI wieku.
9. Katzur J., Böcker L., Stähr F. 1999. Humus und Bodenentwicklung in Kippen-Förstökosystemen. Der Wald, nr 25. Finsterwalde.
10. Kowalik S., Wójcik J. 2004. Właściwości chemiczne gleb industrioziemnych użytkowanych rolniczo i leśnie na zrekultywowanym zwałowisku Kopalni Siarki „Machów”. Roczn. Glebozn. T. LV, nr 2, 239÷249.
11. Krebs Ch. J. 1996. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
12. Krzaklewski W. 1979. Fitosocjologiczna metoda oceny warunków rekultywacji i zagospodarowania leśnego nieużytków, na przykładzie skarp zwałowiska Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Archiwum Ochrony Środowiska nr 3–4.
13. Krzaklewski W. 1988. Wybrane metodyczne aspekty planowania i realizacji leśnej rekultywacji na przykładzie górnictwa odkrywkowego. Zeszyty naukowe AGH w Krakowie. Sozologia i Sozotechnika, z. 26.
14. Krzaklewski W., Mikłaszewski A. 1996. Rekultywacja zwałów nadkładu w górnictwie węgla brunatnego w Polsce. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 79. Wrocław.
15. Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J. 1997. Rekultywacja utworów toksycznie kwaśnych w górnictwie węgla brunatnego. Wydawnictwo MONOS, Kraków.
16. Krzaklewski W. 2001. Rekultywacja obszarów pogórniczych i poprzemysłowych [W:] Przemiany środowiska naturalnego a ekorozwój. GEOSFERA. Kraków, 2001,85-104.
17. Krzaklewski W., Pietrzykowski M. 2007. Diagnoza siedlisk na terenach po-górniczych rekultywowanych dla leśnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem metody fitosocjologiczno-glebowej. Sylwan CLI 151 (1).
18. Krzaklewski W. 2017. Podstawy rekultywacji leśnej. Wyd. Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
19. Lityński T., Jurkowska H., Gorlach E.1976. Analiza chemiczno-rolnicza. Przewodnik metodyczny do analizy gleby i nawozów. PWN. Warszawa.
20. Pieniak D., Krzaklewski W., Wójcik J. 2018. Próba oceny efektywności rekultywacji leśnej zwałowiska zewnętrznego kopalni Bełchatów (Góry Kamieńsk). Węgiel Brunatny – dziś i w przyszłości. Monografia AGH w Krakowie, WGiG, 289-298.
21. Pietrzykowski M. 2010. Analiza i optymalizacja metod klasyfikacji siedlisk i kryteriów oceny rekultywacji leśnej na wybranych terenach pogórniczych w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
22. Pietrzykowski M., Krzaklewski W. 2014. Rekultywacja – współdziałanie technologii i ekologii. W: Sierpień D. (red.) Węgiel brunatny – szanse i zagrożenia. Monografia. Akademia Górniczo- Hutnicza im. St. Staszca w Krakowie, s. 333-343.
23. Puchalski T., Prusinkiewicz Z. 1975. Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL Warszawa.
24. Siuta J. 1982. Ochrona ziemi. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. Warszawa.
25. Skawina T. 1958. Przebieg rozwoju procesów glebotwórczych na zwałowiskach kopalnictwa węglowego. Roczniki Gleboznawcze, dodatek do tomu 7.
26. Skawina T., Greszta J. 1959. Wyniki doświadczeń nad przydatnością niektórych drzew i krzewów dla biologicznego zagospodarowania zwałów kopalnianych – część I. Komitet ds. Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego przy Prezydium PAN, Komisja Gleboznawczo-Górnicza, Biuletyn 22. Warszawa.
27. Skawina T., Bojarski Z. 1968. Rekultywacja w działalności górniczej. Ochrona Terenów Górniczych, nr 3.
28. Skawina T. 1969. Rezultaty badań nad modelem rekultywacji terenów pogórniczych w Polsce. Zeszyty Naukowe AGH nr 212. Geodezja, z. 12. Kraków.
29. Skawina T. 1970. Możliwości wykorzystania selektywnego zwałowania dla celów rekultywacji. Górnictwo Odkrywkowe, nr 4.
30. Skawina T., Trafas M. 1971. Zakres wykorzystania i sposób interpretacji wyników badań geologicznych dla potrzeb rekultywacji. Ochrona Terenów Górniczych, nr 16.
31. Sobota D. 2016. Dynamika zmian wybranych charakterystyk roślinnych i glebowych w zalesieniach rekultywacyjnych na wschodnim fragmencie Góry Kamieńsk. Praca mgr, Wydział Leśny UR Kraków.
32. Strzyszcz Z. 1982. Oddziaływanie przemysłu na środowisko i możliwości jego rekultywacji. Ossolineum, Wrocław.
33. Węgorek T. 2003: Zmiany niektórych właściwości materiału ziemnego i rozwój fitocenoz na zwałowisku zewnętrznym Kopalni Siarki w wyniku leśnej rekultywacji docelowej. Rozprawy Naukowe AR w Lublinie. Wydawnictwo AR w Lublinie.
34. Wójcik J., Krzaklewski W. 1999. Kształtowanie się cech inicjalnej gleby w toku leśnej rekultywacji zwałowiska zewnętrznego KWB „Adamów”. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie.
35. Wójcik J., Krzaklewski W. 2007. Akumulacja materii organicznej w inicjalnych glebach na zwałowisku zewnętrznym kopalni węgla brunatnego „Adamów”. Roczniki Gleboznawcze, t. LVIII, nr 3/4, 151-159.
36. Wójcik J., Krzaklewski W. 2009. Forestation as the Method of the Remediation of Soilless Areas of the Lignite Mine Turów. Mineral Resources Management, t. 25, z. 3.
37. Wysocki W. 1988. Metody rekultywacji dla intensywnego zagospodarowania terenów pogórniczych. Dziś i jutro rekultywacji i zagospodarowania terenów pogórniczych. Zeszyty naukowe AGH w Krakowie. Sozologia i Sozotechnika z. 26.
38. Żuławski C. 1988. Postulaty dla biologicznej rekultywacji na tle dotychczasowych osiągnięć w zagospodarowaniu terenów pogórniczych. Zeszyty naukowe AGH w Krakowie. Sozologia i Sozotechnika, z. 26.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2afc8e61-6ec7-48b5-bb35-ff6f022fcf38