Skały syderytowe jury środkowej Kujaw : studium petrologiczne

Maliszewska, A.; Kozłowska, A.; Kuberska, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Skały syderytowe jury środkowej Kujaw : studium petrologiczne

Autorzy

Maliszewska A. , Kozłowska A. , Kuberska M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

The Middle Jurassic sideritic rocks of the Kujawy area : petrological study

Języki publikacji

Abstrakty

The paper presents the results of new mineralogical and petrographic analyses of Middle Jurassic sideritic rocks in the Kujawy area. The scope of the research has been extended to the Ciechocinek-Brześć Kujawski-Wojszyce zone, where clayey and sandy siderites and sideritic coquina form only inserts in siliciclastic rocks. Early diagenetic sideroplesite and mesodiagenetic sideroplesite, Fe-dolomite, ankerite, pistomestite and calcite occur among carbonate minerals. They are accompanied by an early diagenetic green mineral called chamosite and identified as berthierine in the XRD analysis. The richest mineral composition occurs in the sideritic coquina containing various shell elements, often also ooids. It is suggested that the formation of the coquina in the Klodawa-Łęczyca anticline area was caused by saline movements of the Cimmerian orogeny. The start-up and blending of salt masses and the rockfracture contributed to the intensive circulation of mineralizing solutions and the development of diagenetic processes, especially the replacement of unstable components and the cementation of Jurassic sediments throughout the Kujawy area.

Słowa kluczowe

syderytowe skały diageneza jura środkowa Kujawy

sideritic rocks diagenesis Middle Jurassic Kujawy area

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2018

Tom

Vol. 66, nr 4

Strony

240--251

Opis fizyczny

Bibliogr. 50 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Maliszewska A.

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa (emeryt)

autor

Kozłowska A.

aleksandra.kozlowska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Kuberska M.

marta.kuberska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. BERG G. 1944 - Vergleichende Petrographie oolitisher Eisenerze. Arch. Lagerstättenforsch., 76: 1-126.
2. BRINDLEY G.W., BROWN G. 1984 - Crystal struktures of clay minerals and their X-ray identification. Mineralogy Soc., London.
3. CHLEBOWSKI R. 1985 - Procesy diagenetyczne w utworach jury górnej rejonu Barcina ze szczególnym uwzględnieniem dolomityzacji. [W:] Utwory jurajskie struktury Zalesia na Kujawach i ich znaczenie surowcowe. Wyd. Geol., Warszawa: 36-46.
4. COLEMAN M.L., FELDMAN-OLSZEWSKA A., GAŻDIZCKA E., GRUSZCZYŃSKI M. 1997 - Sekwencje depozycyjne, a zapis izotopowo-geochemiczny wybranych odcinków czasowych jury środkowej i górnej w centralnej części Niżu Polskiego. [W:] Materiały konferencyjne, VI Krajowe Spotkanie Sedymentologów, Lewin Kłodzki, 4-6.
5. CORRENS C.W. 1942 - Die Eisengehalt der Marinen Sedimente und seine Entstehung. Arch. fůr Lagerstättenforsch., 75: 47-57.
6. CORRENS C. W. 1952 - Zur Geochemie des Eisens. Congr. Geol. Intern. Symposium des gisements de fer du monde, 2: 1-23.
7. CURTIS C.D. 1967 - Diagenetic iron minerals in some British Carboniferous sediments. Geochim. Cosmochim. Acta, 31: 2109-2123.
8. DADLEZ J. 2002 - Cyclic sedimentation in the Middle Jurassic on central Poland. Geol. Quart., 46 (3): 321-335.
9. DADLEZ R., MAREK S. 1969 - Styl strukturalny kompleksu cechsztynsko-mezozoicznego na niektórych obszarach Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 13 (3): 543-565.
10. DUDEK T. 2012 - Clay minerals as paleoenvironmental indicators in the Bathonian (Middle Jurassic) ore-bearing clays from Gnaszyn, Kraków-Silesia Homocline. Acta Geol. Pol., 62: 297-305.
11. FELDMAN-OLSZEWSKA A. 2005 - Środowiska sedymentacji w jurze środkowej Kujaw. Pr. dokt., Narod. Arch. Geol. PIG-PIP Warszawa.
12. GÓRECKAE. 1985 -Przejawy mineralizacji kruszcowej w utworach górnojurajskich struktury Zalesia. [W:] Utwory jurajskie struktury Zalesiana Kujawach i ich znaczenie surowcowe. Wyd. Geol., Warszawa: 46-58.
13. GRUSZCZYŃSKI T. 1998 - Chemistry of Jurassic seas and its bearing on the existing organic life. Acta Geol. Pol., 48 (1): 1-30.
14. HORNIBROOK E.R.C., LONGSTAFFE F. J. 1996 - Berthierine from the Lower Cretaceous Clearwater Formation, Alberta, Canada. Clays and Clay Miner., 44(1): 1-21.
15. IRVIN H., CURTIS C., COLEMAN M. 1977 - Isotopic evidence for source of diagentic carbonates formed during burial of organic - rich sediments. Nature, 269: 209-213.
16. JARMOŁOWICZ-SZULC K., KOZŁOWSKA A. 2016 - Temperature and isotopic relations in carbonate minerals in the Middle Jurassic sideritic rocks of central and southern Poland. Geol. Quart., 60 (4): 881-892.
17. KEARSLEY A.T. 1989 - Iron-rich ooids, their mineralogy and microfabric: clues to their origin and evolution. [W:] Young T.P., Taylor W.E.G. (red.), Phanerozoic Ironstones. Geol. Soc. Spec. Publ., 46 (1): 141-164.
18. KOZŁOWSKA A., MALISZEWSKA A. 2015 - Berthierine in the Middle Jurasic rocks from southern Poland. Geol. Quart., 59 (3): 551-564.
19. KRAJEWSKI R. 1957 - Okruszcowanie wapieni jurajskich w okolicach Inowrocławia. Kwart. Geol., 1 (2): 225-235.
20. KRAZEWSKI S.R. 1966 - Mineralogia, petrografia i zjawiska diagenetyczne wapieni antykliny Barcin-Parkoć (struktura Zalesia). Stud. Soc. Sc. Tor., 6 (2): 1-67.
21. LEONOWICZ P. 2013 - The significance of mudstone fabric combined with palaeoecological evidence in determining sedimentary processes - an example from the Middle Jurassic of southern Poland. Geol. Quart., 57 (2): 243-260.
22. LOTT G., WONG T., DUSAR M., ANDSBJERG J., MONNIG E., FELDMAN-OLSZEWSKA A., VERREUSSELR. 2010 - Jurassic. [W:] Doornenbal H., Stevenson A. (red.), Petroleum geological atlas of the southern Permian Basin area. EAGE Publications, Houten: 173-193.
23. MALISZEWSKA A. 1997 - Jura środkowa. Charakterystyka petrograficzna. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 264-269.
24. MALISZEWSKAA. 1998 - New petrological data on carbonate mineralogy in the Middle Jurassic siliciclastic deposits of the Kujawy region (Polish Lowlands). Geol. Quart., 42 (4): 401-420.
25. MALISZEWSKAA. 1999-Jura środkowa. [W:] MaliszewskaA. (red.), Diageneza osadów permu górnego i mezozoiku Kujaw. Pr. Państw. Inst. Geol., 167: 78-93.
26. MALISZEWSKAA., KOZŁOWSKAA., KUBERSKAM. 2006 - Origin of Middle Jurassic siderite rocks from Central Poland. Vol. Jurassica, 4: 95-96.
27. MALISZEWSKA A., KOZŁOWSKA A., KUBERSKA M. 2007a - Petrologia jurajskich skał syderytowych na Niżu Polskim. Grant Ministerstwa Nauki i SzkolnictwaWyższegonr2 P04D 008 27. Arch. MNiSW, Warszawa.
28. MALISZEWSKAA., KOZŁOWSKAA., KUBERSKAM. 2007b-Dia- geneza skał syderytowych jury środkowej z centralnej i północno-zachodniej Polski. Prz. Geol., 55: 297-298.
29. MARSHALL D.J. 1988 - Cathodoluminescence of geological materials. Unwin Hyman, Boston.
30. MORAD S. 1998-Carbonatecementationinsandstone: distribution patterns and geochemical evolution. [W:] Morad S. (red.), Carbonate comentation in sandstones. Spec. Publ. Int. Ass. Sedim, 26: 1-26.
31. NARĘBSKIW. 1957 - Mineralogia i geochemiczne warunki genezy tzw. syderytów fliszu karpackiego. Arch. Miner., 21 (1): 5-100.
32. PEARSON M.J. 1974 - Magnesian siderite in carbonate concretions from argillaceous sediments in the Westphalian of Yorkshire. Mineral. Mag. 39: 700-704.
33. PEARSON M.J. 1979 - Geochemistry of the Hepworth Carboniferous sediment sequence and origin of the diagenetic iron minerals and concretions. Geochim. Cosmochim. Acta, 43 (6): 927 - 941.
34. PRICE G.D., SELLWOOD B.W. 1997 - “Warm” paleotemperatures from high Late Jurassic palaeolatitudes (Falkland Plateau): Ecological, environmental or diagenetic controls? Palaeogeogr. Palaeoclim. Palae- ocol., 129: 315-327.
35. RAISWELL R., BERNER R.A. 1985 - Pyrite formation in euxinix and semi-euxinix sediments. Amer. Jour. Sci., 285: 710-724.
36. SIEHLA., THEIN J. 1989 - Minette-type ironstones. [W:] Young T.P., Taylor W.E.G. (red.), Phanerozoic Ironstones. Geol. Soc. Spec. Publ., 46: 175-196.
37. SIKORSKA M. 2005 - Badania katodo-luminescencyjne minerałów. Instr. Met. Bad. Geol., 59.
38. ŚWIERCZEWSKA A. 1984 - Przejawy dolomityzacji w wapieniach górnojurajskich okolic Barcina (Kujawy). Arch. Wydz. Geol. UW. Warszawa.
39. TAUPITZ K.CH. 1954 - Über Sedimentation, Diagenese, Metamorphose, Magmatismus und Entstehung der Erzlagerstätte Chemie der Erde, 27 (2): 104-164.
40. TAYLOR J.W. 1949 - Petrology of the Northampton Sand Ironstone Formation. Mem. Geol. Surv. Great Britain: 1-94.
41. TEOFILAK-MALISZEWSKA A. 1968 - Mineralogia osadów doggeru na przykładzie otworu Głogowiec. Kwart. Geol., 12 (1): 107-115.
42. TURNAU-MORAWSKA M. 1961 - Charakterystyka petrograficzna utworów rudonośnych wezulu łęczyckiego. Biul. Inst. Geol., 172: 5-69.
43. WOJCIECHOWSKI J., ZIOMEK J. 1966 - O występowaniu sfalerytu w syderytach serii rudonośnej w Łęczycy. Prz. Geol. 7: 319-321.
44. WOJCIECHOWSKI J., ZIOMEK J. 1968 - Sfaleryt z Łęczycy. Stud. Soc. Sci. Torunensis, 6 (4): 2-26.
45. YOUELL R.F. 1958 - A clay mineralogical study of the ironstone at Easton Neston, Northamptonshire. Clays and Clay Miner., 3 (2): 264-269.
46. ZNOSKO J. 1957a - Zarys stratygrafii łęczyckiego doggeru. Biul. Inst. Geol., 125: 5-144.
47. ZNOSKO J. 1957b-Wznoszenie się wysadu kłodawskiego w jurze i jego wpływ na genezę muszlowców syderytowych. Kwart. Geol., 1 (1): 477-507.
48. ZNOSKO J. 1958 - Górny wezuljury łęczyckiej. Biul. Inst. Geol., 126: 477-507.
49. ZNOSKO J. 1969 - Geologia Kujaw i wschodniej Wielkopolski. Przew. XLI Zjazdu Pol. Tow. Geol., Konin. Wyd. Geol., Warszawa: 5-38.
50. ZYDOROWICZ T. 1982 - Dolomityzacja w wapieniach oksfordu okolic Barcina (Kujawy). Prz. Geol., 11: 598-600.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2a8c3670-68a7-462e-bfef-db4715ac1ebb