Budowa geologiczna form glacimarginalnych na Wyżynie Przedborskiej – przykładowe studia

• Autorzy: Wachecka-Kotkowska L.

Warianty tytułu

EN

Geological structure of the glacimarginal forms of the Przedbórz Highland, selected samples

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę litologiczną osadów budujących wybrane formy glacimarginalne: morenę czołową akumulacyjną (stanowisko Masłowice), powierzchnię wysoczyzny morenowej falistej (stanowisko Ochotnik), przypuszczalną morenę martwego lodu (stanowisko Ludwików), kem (stanowisko Miejskie Pola). Formy pochodzą ze stadiału warty zlodowaceń środkowopolskich, są położone na północnych stokach ostańców mezozoicznych Wyżyny Przedborskiej. Wykonano analizy strukturalne, wybrane analizy teksturalne (uziarnienia i morfoskopowe) oraz oznaczono zawartości CaCO3 w osadach. Wykazano znaczący wpływ elewacji radomszczańskiej na przebieg i mieszany charakter deglacjacji. Wskazano, że formy glacimarginalne cechuje zróżnicowanie litofacjalne i litogenetyczne związane z dużą dynamiką deglacjacji lądolodu warty w brzeżnej części lobu Rawki, Pilicy i Luciąży.

EN

The article presents the lithological characteristics of sediments composing some marginal landforms: accumulated frontal moraine (Masłowice site), moraine plateau (Ochotnik site), alleged dead-ice moraine (Ludwików site) and kame (Miejskie Pola site). The landforms developed during the Warta Stage of the Middle Poland Glaciations and are located on the northern slopes of the remnant Mesozoic hills of the Przedbórz Highland. A structural and textural analysis (grain-size distribution and morphoscopy) was made and the CaCO3 content in the sediment was determined. A significant effect of the Radomsko elevation on the course and the mixed nature of the deglaciation has been proved. The marginal landforms are characterized by lithogical and lithofacies diversity related to the high dynamics of the Wartanian ice-sheet in its frontal part of the Rawka, Pilica and Luciąża Lobe.

Słowa kluczowe

PL

analiza uziarnienia; analiza strukturalna; formy glacimarginalne; zlodowacenia środkowopolskie; Wyżyna Przedborska; stadiał warty

EN

grain-size distribution; structural analysis; glaciomarginal landforms; Warta Stage; Middle Polish Glaciations; Przedbórz Highland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 454
• Strony: 103--120
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., il., zdj.

Twórcy

autor

Wachecka-Kotkowska L.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii; ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź

Bibliografia

• [1] BLOTT S.J., PYE K., 2001 — Gradistat: a grain size distribution and statistics package for the analysis of unconsolidated sediments. Earth Surf. Process. Landforms, 26: 1237-1248.
• [2] CZUBLA P., WACHECKA-KOTKOWSKA L., 2009 — Pozycja stratygraficzna glin lodowcowych w Masłowicach (Wyżyna Przedborska) w świetle badań petrograficznych. W: XVI Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski pt. „Strefa marginalna zlodowacenia warty i pojezierza plejstoceńskie na południowym Podlasiu" (red. M. Żarski, S. Lisicki). Zimna Woda k Łukowa, 31 sierpnia-4 września: 56-57. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [3] FOLK R.L., WARD W.C., 1957 — Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. Jour. Sed. Petrol., 27, 1: 3-26.
• [4] GOŹDZIK J., 1995 — Wybrane metody analizy kształtu ziaren piasków dla celów paleogeograficznych i stratygraficznych. W: Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacje wyników (red. E. Mycielska-Dowgiałło): 115-132. WGiSG UW, Warszawa.
• [5] GOŹDZIK J.S., 2001 — Stratygrafia i paleogeografia osadów czwartorzędowych w środkowo-zachodniej części kopalni Bełchatów z wykorzystaniem morfoskopii ziarn kwarcowych. W: Eolizacja jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu (red. E. Mycielska-Dowgiałło): 93-125. WSGiR UW, Warszawa.
• [6] KWAPISZ B., 1983 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Przedbórz. Wyd. Geol., Warszawa.
• [7] MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1995 — Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. W: Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników (red. E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski): 12-45. WSGiR UW, Warszawa.
• [8] MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. (red.), 2001 — Eolizacja jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu. WSGiRUW, Warszawa.
• [9] MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 2007 — Metody badań cech teksturalnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników. W: Badania cech teksturalnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku (red. E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski): 95-180. Wydaw. SWPR, Warszawa.
• [10] MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M, 2011 — Alternative interpretations of grain-size data from Quaternary deposits. Geologos, 17, 4: 189-203.
• [11] MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., WORONKO B., 1998 — Analiza obtoczenia i zmatowienia ziarn kwarcowych frakcji piaszczystej i jej wartość interpretacyjna. Prz. Geol., 12, 46: 1275-1281.
• [12] PASSEGA R., 1964 — Grain size representation by CM patterns as a geological tool. Sediment. Petrol., 34, 4: 830-847.
• [13] POŻARYSKI W., 1971 — Tektonika elewacji radomskowskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 41, 1: 169-179.
• [14] STUPNICKA E., 1989 Geologia regionalna Polski. Wyd. Geol., Warszawa.
• [15] TURKOWSKA K., 2006 — Geomorfologia regionu łódzkiego. Wyd. UŁ, Łódź.
• [16] TURKOWSKA K., WACHECKA-KOTKOWSKA L., 2010 — Nowe problemy badawcze w geomorfologii glacjalnej regionu łódzkiego w świetle dyskusji na temat zasięgu i rangi transgresji warciańskiej. W: Konferencja naukowa pt. „Badania interdyscyplinarne - przeszłość, teraźniejszość i przyszłość nauk przyrodniczych" (red. M. Ludwikowska-Kędzia, A. Zieliński). Golejów k. Staszowa, 15-16 kwietnia: 115-118. Wydaw. Inst. Geogr. UJK, Kielce.
• [17] WACHECKA-KOTKOWSKA L., 2004 — Ewolucja doliny Luciąży - uwarunkowania klimatyczna a lokalne. Acta Geogr. Lodz., 86.
• [18] WACHECKA-KOTKOWSKA L., GÓRSKA-ZABIELSKA M., 2010 — Cechy petrograficzne osadów glacigenicznych budujących powierzchnię Wysoczyzny Bełchatowskiej, Równiny Piotrkowskiej i Wzgórz Radomszczańskich - wyniki wstępne. W: XVII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski pt. „Dynamika zaniku lądolodu podczas fazy pomorskiej w północno-wschodniej części Mazur" (red. L. Marks, K. Pochocka-Szwarc). Jeziorowskie, 6-10 września: 58-63. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [19] WACHECKA-KOTKOWSKA L., GÓRSKA-ZABIELSKA M., 2011 - Extent of the Middle Polish Glaciation (Saalian, MIS 6) in Central Poland in the light of the petrographic analysis. W: IAG AIG Regional Conference on Geomorphology 2011 "Geomorphology for Human Adaptation to Changing Tropical Environments", Addis Abeba, Ethiopia, 18-22 lutego: 161.
• [20] WACHECKA-KOTKOWSKA L., KOTKOWSKI P., 2011 — Grain-size distribution analysis of Quaternare sediment from the southern part of the Łodz region in Poland: a computational-methods approach. Geologos. 17, 4: 205-219.
• [21] WACHECKA-KOTKOWSKA L., OLSZAK I., 2009 — Nowe wyniki datowań TL a wiek wysoczyzny glacjalnej SE części regionu łódzkiego. W: Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. V Seminarium Geneza, Litologia i Stratygrafia Utworów Czwartorzędowych (red. A. Kostrzewski, R. Paluszkiewicz ). Seria Geografia, 88: 577-588.
• [22] ZIELIŃSKI T., 1995 — Kod litofacjalny i litogenetyczny - konstrukcja i zastosowanie. W: Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacje wyników (red. E. Mycielska-Dowgiałło): 220-235. WGiSG UW, Warszawa.