The settlement of the Baden culture at site Pietrzejowice 14, Kocmyrzów-Luborzyca commune. Results of the archaeological and archaeobotanical analyses of the materials from the 2021 excavations

• Autorzy: Nowak Maciej , Juźwińska Gabriela

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923FQ.24.002.21034

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Rescue excavations conducted at site Pietrzejowice 14 in the commune of Kocmyrzów-Luborzyca revealed a settlement of the late classic phase of the Baden culture (3100–2900 BC). The material recovered from ten features consisted of fragments of ceramic vessels (829 fragments), spindle whorls and their fragments (three pieces), and flint artefacts (six pieces). The focus of this study is the characterisation of the morphology and decoration of the ceramic vessels. In addition, an archaeobotanical analysis was carried out, which revealed plant remains in charred and mineralised forms. The cultivation of emmer wheat (Triticum dicoccon) is attested by caryopses and chaff of this cereal. Remains of wild herbaceous plants have also been found. The anthracological material is dominated by oak (Quercus sp.).

Słowa kluczowe

EN

Baden culture; Eneolithic; pottery; archaeobotany

PL

kultura badeńska; eneolityk; ceramika; archeobotanika

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 92
• Strony: 47--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab. wykr.

Twórcy

autor

Nowak Maciej

• https://orcid.org/0000-0003-4960-6049

autor

Juźwińska Gabriela

• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków, Poland

• https://orcid.org/0009-0002-2331-526X

Bibliografia

• [1] Behre K. E., 2008. Collected seeds and fruit from herbs as prehistoric food. Vegetation History and Archaeobotany 17: 65–73.
• [2] Bober J., 1993. Osada kultury ceramiki promienistej w Krakowie-Nowej Hucie-Mogile w rejonie Kopca Wandy. Część I – Materiały. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 16: 7–53.
• [3] Bober J., 1994. Osada kultury ceramiki promienistej w Krakowie-Nowej Hucie-Mogile w rejonie Kopca Wandy. Część II – Analiza. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 17: 13–40.
• [4] Bober J., 1995. Materiały kultury ceramiki promienistej z Krakowa-Nowej Huty-Cła. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 18: 11–16.
• [5] Bober J., 1998. Najnowsze materiały kultury ceramiki promienistej ze stanowiska 5, 5A, 5B w KrakowieNowej Hucie (Wyciąże). Materiały Archeologiczne Nowej Huty 21: 7–26.
• [6] Bober J., 2004. Stanowisko kultury badeńskiej w Luboczy (Kraków Nowa Huta), Materiały Archeologiczne Nowej Huty 24: 139–145.
• [7] Bober J., 2015. Pottery of the Baden culture in Lesser Poland on the basis of findings in the KrakówNowa Huta. In: Nowak M., Zastawny A. (Eds), The Baden culture around the Western Carpathians. Via Archaeologica, Kraków: 221–259.
• [8] Bojnanský V., Fargašová A., 2007. Atlas of seeds and fruits of central and east-European flora: the Carpathian Mountains region. Dordrecht: Springer.
• [9] Borowska A., 2022. The settlement of the Baden culture at Grodkowice site 4, Wieliczka district. In the light of the results of excavation from 1959, 1962–1963 and new analyses. Sprawozdania Archeologiczne 74/2: 165–188.
• [10] Cappers R. T. J., Bekker R. M., Jans, J. E. A., 2012. Digital Seed Atlas of the Netherlands. Groningen Archaeological Studies. Groningen: Barkhuis & Groningen University Library.
• [11] Chabal L., 1997. Forêts et sociétés en Languedoc (Néolithicque inal, Antiquité tardive). L’athracologie, méthode et paléoécologie (Documents d ́Archéologie Française 63, Éditions de la Maison des sciences de l’homme). Paris: Éditions de la Maison des sciences de l’homme, Librairie Archéologique.
• [12] Dobrzańska H., Wilczyński J., Zastawny A., 2016. The settlement of the Baden culture at site 1 in Zofipole, Kraków district (results of excavations conducted in 1986). Sprawozdania Archeologiczne, 68: 223–262. https://doi.org/10.23858/SA68.2016.012
• [13] Domańska H., Droese H., Gawrońska-Kulesza A., Kowalski S., Roszak S., Śmiezchalski L., Trzecki S., 1982. Ogólna uprawa roli i roślin. Warszawa: PWN.
• [14] Gilewska S., Starkel L., 1980. Rzeźba miejskiego województwa krakowskiego. Folia Geographica, Series Geographica-Physica 13: 33–49.
• [15] Ginter B., Kozłowski J. K., 1990. Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• [16] Godłowska M., 1965. Osada kultury promienistej w Luboczy (Nowa Huta), pow. Kraków. Wiadomości Archeologiczne 31: 258–259.
• [17] Godłowska M., 1968. Materiały z osady kultury ceramiki promienistej w Zesławicach Dłubni (KrakówNowa Huta) na stanowisku I. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 1: 91–172.
• [18] Godłowska M., 1976. Próba rekonstrukcji rozwoju osadnictwa neolitycznego w rejonie Nowej Huty. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 5: 7–180.
• [19] Godłowska M., 1979. Plemiona kultury ceramiki promienistej. In: Hensel W., Wiślański T. (Eds), Prahistoria ziem polskich. 2. Neolit. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 301–317
• [20] Górski J., Kadrow S., Zając M., 1993. Karta Ewidencji Stanowiska Archeologicznego. Archiwum WKZ w Krakowie.
• [21] Kaczanowska M., Kozłowski J. K., 1976. Studia nad surowcami krzemiennymi południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Acta Archaeologica Carpathica 16, 201–216.
• [22] Kaflińska M., Wójcik I., Stefański D., 2015. New settlement of the Baden culture at site 8 in KrakówBieżanów, Lesser Poland. In: Nowak M., Zastawny A. (Eds), The Baden culture around the Western Carpathians. Via Archaeologica, Kraków: 313–336.
• [23] Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa.
• [24] Kozłowski J. K., 1968. Materiały neolityczne i eneolityczne odkryte na stanowisku Nowa Huta-Wyciąże (badania w latach1950–1952). Materiały Archeologiczne Nowej Huty 1: 13–90.
• [25] Kulpa W., 1974. Nasionoznawstwo chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
• [26] Kruk J., Lityńska-Zając M., Milisauskas S., 2016. Gospodarka roślinna w neolicie: studium przypadku – Bronocice, Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn.
• [27] Kruk J., Milisauskas S., 1999. Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Kraków.
• [28] Lityńska-Zając M., 2000. Wyniki analizy materiałów roślinnych z obiektu kultury badeńskiej ze stanowiska 9 w Szarbi zwierzynieckiej, gm. Skalbmierz. Sprawozdania Archeologiczne 52: 139–142.
• [29] Lityńska-Zając M., 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• [30] Lityńska-Zając M., 2010. Botanical analysis of the multicultural site in Smroków, Słomniki commune. Sprawozdania Archeologiczne 62: 335–352.
• [31] Lityńska-Zając M., Moskal-del Hoyo M., 2021. Szczątki roślinne. In: Czekaj-Zastawny A., RaubaBukowska A., Kukułka A. (Eds), Najstarsza osada kultury ceramiki wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum Okręgowe w Tarnowie: 216–242.
• [32] Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. In: Faliński J. B. (Ed.). Vademecum Geobotanicum. Poznań: Sorus.
• [33] Matuszkiewicz W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. In: Faliński J. B. (Ed.), Vademecum Geobotanicum 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [34] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2020. Vascular plants of Poland. An annotated checklist. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.
• [35] Moskal-del Hoyo M., 2021. Open canopy forests of the loess regions of southern Poland: A review basedon wood charcoal assemblages from Neolithic and Bronze Archaeological sites. Quaternary International 593–594: 204–223.
• [36] Moskal-del Hoyo M., Mueller-Bieniek A., Alexandrowicz W. P., Wilczyński J., Wędzicha S., Kapcia M., Przybyła M. M., 2017. The continuous persistence of open oak forests in the Miechów Upland (Poland) in the second half of the Holocene. Quaternary International 458: 14–27.
• [37] Mueller-Bieniek A., Moskal-Del Hoyo M., Kapcia M., Przybyła M. M., 2018. Traces of supposed Neolithic plant husbandry in the multicultural site 3 at Miechów, southern Poland. In: Valde-Nowak P., Sobczyk K., Nowak M., Źrałka J. (Eds), Multas per gentes et multa per saecula: amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant. Kraków, Institute of Archaeology of Jagiellonian University in Kraków, Alter Radosław Palonka (Publisher): 601–608.
• [38] Nowak M., Wilczyński J., Wróbel J., Kapcia M., Moskal-Del Hoyo M., 2019. The Baden Culture finds from Goszcza site 1 (Kielnik): new archaeological, anthropological, archaeozoological and archaeobotanical data. Folia Quaternaria 87: 27–58.
• [39] Rook E., 1971. Materiały kultury ceramiki promienistej odkryte na stanowisku w Nowej Hucie – Pleszów (badania 1954–1963). Materiały Archeologiczne Nowej Huty IV: 11–237.
• [40] Rook E., 1980. Osadnictwo neolityczne w jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały Archeologiczne 20: 5–130.
• [41] Schweingruber F. H., 2021. Anatomie Europäischer Hölzer. VerlagKessel, Remagen-Oberwinter.
• [42] Sochacki Z., 1971. Uber die Bedeutung der Siedlung in Grodkowice (Kleinpolen) zur Problematik der Kultur der Radialverzierten Keramik. Acta Archaeologica Carpathica 12: 59–59.
• [43] Sochacki Z., 1988. Zespół osadniczy kultury ceramiki promienistej w Krakowie-Zesławicach. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• [44] Zastawny A., 1999. Uwagi na temat chronologii osadnictwa kultury badeńskiej w zachodniej części Małopolski. Sprawozdania Archeologiczne 51: 9–55.
• [45] Zastawny A., 2000. Kultura badeńska w regionie wielicko-bocheńskim – stan i problematyka badań. Sprawozdania Archeologiczne 52: 9–42.
• [46] Zastawny A., 2006. Osadnictwo społeczności badeńskiego kręgu kulturowego w Jurze Ojcowskiej na tle regionów sąsiednich. In: Lech J., Partyka J. (Eds), Jura Ojcowska w pradziejach i początkach państwa polskiego. Ojców, Ojcowski Park Narodowy: 439–458.
• [47] Zastawny A., 2015a. The Baden complex in Lesser Poland – horizons of cultural influences. In: Nowak M., Zastawny A. (Eds), The Baden culture around the Western Carpathians.Via Archaeologica, Kraków: 119–150.
• [48] Zastawny A., 2015b. Absolute chronology of the Baden culture in Lesser Poland – new radiocarbon dates. In: Nowak M., Zastawny A. (Eds), The Baden culture around the Western Carpathians. Via Archaeologica, Kraków: 191–219.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2025).