Dynamika wskaźników cyrkulacji nad Spitsbergenem

• Autorzy: Niedźwiedź T. , Łupikasza E.

Warianty tytułu

EN

Dynamics of circulation indices over Spitsbergen

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy wieloletnich zmian cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem opisanej za pomocą trzech syntetycznych wskaźników cyrkulacji – wskaźnika cyrkulacji strefowej W, wskaźnika cyrkulacji południkowej S oraz wskaźnika cykloniczności C – wyznaczonych na podstawie częstości występowania typów cyrkulacji nad Spitsbergenem. W odpracowaniu wykorzystano chronologiczne ciągi wymienionych wskaźników za okres od grudnia 1950 do września 2015 roku. Artykuł jest aktualizacją wcześniejszych opracowań publikowanych w latach 2001 i 2006. Pomimo iż Spitsbergen leży w strefie dominacji wiatrów wschodnich to w okresie badawczym stwierdzono istotny statystycznie wzrost częstości adwekcji powietrza z zachodu oraz wzrost częstości występowania układów niżowych w skali roku. Istotny wzrost występowania sytuacji niżowych stwierdzono również w większości sezonów z wyjątkiem lata. Cyrkulacja strefowa (wskaźnika W) nie podlegała istotnym statystycznie zmianom w rozpatrywanym okresie. Kierunek trendów wskaźnika cyrkulacji południkowej S zmieniał się w zależności od pory roku, przy czym statystycznie istotny był jedynie wzrostowy trend zimą wskazujący na wzrost nasilenia napływu powietrza z sektora południowego.

EN

This paper discusses long-term variability of atmospheric circulation over Spitsbergen using three complex circulation indices – zonal circulation index W, meridional circulation index S and cyclonicity index C. The indices were calculated on the basis of the frequency of circulation types occurrence over Spitsbergen. Chronological series of circulation indices covering the period from December 1950 to September 2015 were used. This paper is an update of previously published papers in 2001 and 2006 on the changes in atmospheric circulation over Spitsbergen. Although Spitsbergen is located in the zone of eastern winds dominance, significant increase in the frequency of air advection from the west and increase in the frequency of low pressure systems were found on annual scale. Significant increasing trends in the frequency of cyclonic types were also found in every season except for summer. Trends in W index were not statistically significant on seasonal scale. Direction of trends in meridional circulation index (S index) is diversified depending on season however significant changes were only found in winter indicating an increase in the air advection from the southern sector.

Słowa kluczowe

PL

cyrkulacja atmosfery; wskaźniki cyrkulacji; Arktyka Atlantycka; Spitsbergen

EN

atmospheric circulation; circulation indices; Atlantic sector of the Arctic; Spitsbergen

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 25
• Strony: 153--167
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Niedźwiedź T.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Klimatologii, Sosnowiec, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Łupikasza E.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Klimatologii, Sosnowiec, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. Araźny A, Przybylak R, Kejna M., 2011. Zróżnicowanie wilgotności względnej i opadów atmosferycznych w rejonie Forlandsundet (NW Spitsbergen) w sezonie letnim 2010. Problemy Klimatologii Polarnej, 21: 155-172.
• 2. Ferdynus J., 2007. Charakterystyczne dla Hornsundu typy pogody a cyrkulacja atmosfery. Problemy Klimatologii Polarnej, 17: 105-111.
• 3. Gluza A., Siwek K., 2012. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na warunki termiczne sezonów letnich (VII-VIII) w Calypsobyean (zachodni Spitsbergen). Problemy Klimatologii Polarnej, 22: 27-34.
• 4. Kruszewski G., 2010. Prędkość wiatru w rejonie Svalbardu w świetle zmian warunków cyrkulacyjnych i środowiskowych. Problemy Klimatologii Polarnej, 20: 31-44.
• 5. Łupikasza E., Małarzewski Ł, Niedźwiedź T., 2012a. Wpływ cyrkulacji atmosfery na występowania dni z przejściem temperatury przez 0°C w Hornsundzie. Problemy Klimatologii Polarnej, 22: 5-16.
• 6. Łupikasza E., Małarzewski Ł, Niedźwiedź T., 2012b. Wpływ cyrkulacji atmosfery na występowania dni mroźnych w Hornsundzie. Problemy Klimatologii Polarnej, 22: 17-26.
• 7. Łupikasza E., Niedźwiedź T., 2013. Frequency of ice days at selected meteorological stations in Svalbard. Bulletin of Geography – Physical Geography Series, No 6/2013: 80-97.
• 8. Łupikasza E., Niedźwiedź T., Małarzewski Ł., 2013. Występowanie dni z przejściem temperatury powietrza przez 0°C na wybranych stacjach w atlantyckim sektorze Arktyki. Problemy Klimatologii Polarnej, 23: 121-135.
• 9. Muskała P., Migała K., Korzystka M., Piasecki J., 2013. Próba analizy związku opadów o dużych sumach dobowych z cyrkulacją atmosferyczną na wybranych stacjach Arktyki atlantyckiej w okresie 1981-2010. Problemy Klimatologii Polarnej, 23: 107-120.
• 10. Niedźwiedź T., 1997. Wieloletnia zmienność wskaźników cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem i ich rola w kształtowaniu temperatury powietrza. Problemy Klimatologii Polarnej, 7: 19–40.
• 11. Niedźwiedź T., 2001. Zmienność cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem w drugiej połowie XX wieku. Problemy Klimatologii Polarnej, 11: 7-26.
• 12. Niedźwiedź T. (red.), 2003. Słownik meteorologiczny. Polskie Towarzystwo Geofizyczne, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Warszawa: 495 s.
• 13. Niedźwiedź T., 2004. Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu temperatury powietrza w styczniu na Spitsbergenie. Problemy Klimatologii Polarnej, 14: 59-68.
• 14. Niedźwiedź T., 2015. Kalendarz typów cyrkulacji nad Spitsbergenem: grudzień 1950 – wrzesień 2015 (zbiór komputerowy w Katedrze Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec).