Nauki o bezpieczeństwie – geneza, istota i perspektywy rozwoju

• Autorzy: Misiuk A.

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.50.2.2018.1

Warianty tytułu

EN

Security Sciences and Their Origin, Essence and Development Perspectives

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Cel: Celem artykułu jest przedstawienie zakresu samodzielności i komplementarności dyscypliny naukowej – nauk o bezpieczeństwie. Metody: W artykule wykorzystano metodę analizy systemowej oraz porównawczej. W pierwszym przypadku poddano badaniu kluczowe elementy systematyki naukowej w celu racjonalizowania efektów już wprowadzonych zmian oraz prognozowania skutków zmian planowanych, jakie mogą się pojawić w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. W drugim przypadku porównano modele systematyki naukowej w ujęciu dynamicznym. Wyniki: W artykule przedstawiono prawne aspekty usytuowania nowej dyscypliny naukowej, jaką są nauki o bezpieczeństwie, w systematyce nauki polskiej. Omówiono schematy tworzenia systematyk podziału dziedzin i dyscyplin naukowych oraz podstaw formalnych ich usamodzielnienia się. W Polsce przyjmuje się, że cała wiedza naukowa pod względem złożoności obszaru badań i problematyki jest ułożona według pewnej hierarchii. Największą jednostką jest obszar badań, który jest dość niedookreśloną platformą aktywności naukowej. W jego skład wchodzą dziedziny naukowe stanowiące logiczną i treściową, zwartą część nauki. Główna aktywność badawcza koncentruje się w ramach dyscypliny naukowej. Wyniki tej aktywności kształtują specyfikę tożsamości i celów badawczych. W artykule zdefiniowano uwarunkowania genezy nauk o bezpieczeństwie wynikające ze wzrostu zagrożeń dla bezpieczeństwa w wymiarze globalnym. Następnie przeanalizowano zainteresowania problematyką bezpieczeństwa w innych dyscyplinach naukowych i wynikające z tego powodu trudności z jednoznacznym określeniem tożsamości nauk o bezpieczeństwie. Wnioski: Autor zaproponował ujęcie funkcjonalne nauk o bezpieczeństwie, a więc takie, w którym zasadniczym problemem jest analiza związku między stanem bezpieczeństwa a zagrożeniami w kontekście stopnia ryzyka. Podjął próbę egzemplifikowania problemów badawczych, które powinny się znajdować w obszarze zainteresowania nauk o bezpieczeństwie, a którymi są: teoria bezpieczeństwa, rodzaje bezpieczeństwa, podmioty bezpieczeństwa, zagrożenia. Dyskusji o tożsamości nowej dyscypliny nie sprzyja stawianie tezy o jej interdyscyplinarności. Bardziej właściwe jest traktowanie badania różnych aspektów bezpieczeństwa przez pryzmat multidyscyplinarności, czyli udziału elementów różnych dyscyplin naukowych w procesie badawczym.

EN

Aim: To present the scope of independence and complementarity of the scientific discipline called security sciences. Methods: The article uses the method of systemic and comparative analysis. In the first case, the key elements of scientific taxonomy were analysed in order to rationalise the effects of already introduced changes and forecast the effects of planned changes that may occur in a dynamically changing environment. The second one compared models of scientific taxonomy using a dynamic approach. Results: The article presents the legal aspects of the location of security sciences as a new scientific discipline in the taxonomy of Polish science. The diagrams of creating the taxonomy of scientific fields and disciplines as well as the formal foundations of their separation are discussed. In Poland, it is assumed that all scientific knowledge in terms of the complexity of the research area and the subject matter are arranged according to a certain hierarchy. The largest unit is the research area, which is a fairly underdefined platform of scientific activity. It consists of scientific fields which constitute a logical and content-focused, exact part of science. The main research activities concentrate around scientific disciplines. Their results shape the specific characteristics of identity and research goals. The article defines the origin of this discipline resulting from the increase of security threats in the global dimension. Next, the interests in the subject of security in other scientific disciplines were analysed, along with the resulting difficulties resulting in the unambiguous identification of the identity of security sciences. Conclusions: The author proposed a functional approach to security sciences, where the fundamental problem is to analyse the relationship between the state of security and threats in the context of the degree of risk. He attempted to exemplify research problems that should be in the area of interest of security sciences: the security theory, types of security, security entities and threats. Furthermore, emphasising the interdisciplinary nature of security sciences is not beneficial for the identity of this new discipline. It is more appropriate to treat the study of various aspects of security through the prism of multidisciplinarity or the share of the components of different scientific disciplines in the research process.

Słowa kluczowe

PL

nauka; dyscyplina naukowa; tożsamość; bezpieczeństwo; zagrożenie

EN

science; scientific discipline; identity; security; threat

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 50, iss. 2
• Strony: 16--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Misiuk A.

• Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• [1] Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. Nr 179, poz. 1065).
• [2] Stichweh R., The Sociology of Scientific Disciplines: On the Genesis & Selectivity of the Disciplinary Structure of Moderne Science, „Science in Context” 1992, 5(1), 1–15.
• [3] Szynowski R., Nauki o bezpieczeństwie a nauki o administracji, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, 21, 67.
• [4] Krzyżanowski L.J., O podstawach kierowania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 2, Warszawa 1994.
• [5] Napoli P., Naissance de la police moderne: pouvoir, normes, societé, Paris 2003.
• [6] Becker G.S., Crime and Punishment: An Economic Approach, „Journal of Political Economy” 1968, 76(2), 167–217.
• [7] Żukowska I., Interdyscyplinarność w polityce badawczej Unii Europejskiej, w: Studia europejskie. Wyzwania interdyscyplinarności, J. Czaputowicz (red.), Warszawa 2016, s. 375–376.
• [8] Buzan B., Wæver O., de Wilde J., Security: A New Framework for Analysis, Lynne Rienner Publishers, Londyn 1998.
• [9] Ziarko J., Dylematy metodologiczne bezpieczeństwa jako nauki, w: Bezpieczeństwo. Wymiar współczesny i perspektywy badań, M. Kwieciński (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2010, s. 59.
• [10] Dawidczyk A., Gryz J., Koziej S., Strategiczne zarządzanie bezpieczeństwem. Teoria – praktyka – dydaktyka, WSHK, Łódź 2006, s. 41–44.
• [11] Wróblewski R., Przedmiot i metoda nauki o bezpieczeństwie narodowym, w: Metodologia badań bezpieczeństwa narodowego, t. I, P. Sienkiewicz, M. Marszałek, H. Świeboda (red. nauk.), AON, Warszawa 2010, s. 77–78.
• [12] Glen A., Podstawy poznawcze badań bezpieczeństwa narodowego, „Zeszyty Naukowe AON” 2011, 2(83), 25.
• [13] Sienkiewicz P., Świeboda H., Perspektywy badań systemowych nad bezpieczeństwem, w: Bezpieczeństwo. Wymiar współczesny i perspektywy badań, M. Kwieciński (red.), Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2010, s. 19.
• [14] Świniarski J., Chojnacki W., Bezpieczeństwo jako przedmiot badań wybranych dyscyplin naukowych, w: Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek (red. nauk.), Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2007, s. 266–271.
• [15] Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.