Czyn niepodległościowy Józefa Piłsudskiego a zjawiska zdrady i szpiegostwa : wybrane aspekty

• Autorzy: Paduszek Konrad

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.3439

Warianty tytułu

EN

Independence Act of Józef Piłsudski Versus Treason and Espionage Phenomena : Selected Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach czynu niepodległościowego Józefa Piłsudskiego (od czasów jego działalności konspiracyjnej po odrodzenie Rzeczypospolitej) intensywnie rozwijały się instytucje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych w państwach zaborców, a po odzyskaniu niepodległości - we wrogich Polsce państwach sąsiednich. Następstwem podejmowanych przez te instytucje działań - infiltracji, inwigilacji i prowokacji, były zjawiska zdrady i szpiegostwa. Taki stan rzeczy wpłynął na formy, metody i możliwości walki Józefa Piłsudskiego o niepodległość, zarówno wtedy, gdy działał w konspiracji, jak i później, gdy pełnił funkcje naczelnego wodza oraz naczelnika państwa. W artykule opisano wybrane przypadki zdrady i szpiegostwa oraz środki przeciwdziałania im w warunkach działalności konspiracyjnej i odrodzonego państwa polskiego. Omówiono formy, metody i możliwości działań niepodległościowych podejmowanych przez Józefa Piłsudskiego w obliczu zdrady i szpiegostwa oraz jego stosunek do tych zjawisk.

EN

During the years of Józef Piłsudski’s independence act (from the time of his underground activity to the rebirth of the Republic of Poland), the institutions of intelligence, counterintelligence and political police in the partitioning states developed intensively, and after regaining independence – in the neighboring countries hostile to Poland. The actions taken by these institutions - infiltration, surveillance and provocation - resulted in the phenomena of treason and espionage. This state of affairs affected the forms, methods and possibilities of Józef Piłsudski’s fight for independence, both when he was active in the underground and later, when he was the commander-in-chief and the head of state. The article describes selected cases of treason and espionage as well as measures to counteract them in the conditions of underground activity and the reborn Polish state. The forms, methods and possibilities of independence activities undertaken by Józef Piłsudski in the face of betrayal and espionage as well as his attitude to these phenomena were discussed.

Słowa kluczowe

PL

Piłsudski Józef; zdrada stanu; szpiegostwo; infiltracja; Sztab Generalny Wojska Polskiego Oddział II

EN

Piłsudski Józef; high treason; espionage; infiltration; General Staff of the Polish Army Second Department

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 2
• Strony: 67--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Paduszek Konrad

• Akademia Sztuki Wojennej, Instytut Historii Wojskowej, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0003-2052-3151

Bibliografia

• [1] Ćwięk H., Przeciw Abwehrze, Warszawa 2001.
• [2] Drymmer W.T., W służbie idei, Warszawa 1998.
• [3] Gajownik T., Tajny front niewypowiedzianej wojny. Działalność polskiego wywiadu wojskowego na Litwie w latach 1921-1939, Warszawa 2010.
• [4] Gaul J., Józef Piłsudski a szpiegostwo w II Rzeczypospolitej, w: Sekretna wojna. Z dziejów kontrwywiadu II RP (1914) 1918–1945 (1948), Z. Nawrocki (red.), Poznań 2015, s. 131-156.
• [5] Gaul J., Na tajnym froncie. Działalność wywiadowczo-informacyjna obozu niepodległościowego w latach 1914-1918, Warszawa 2001.
• [6] Kaczyńska E., Drewniak D., Ochrana. Carska policja polityczna, Warszawa 1993.
• [7] Klimecki M., Sowietyzacja Polski w 1920 r. Tymczasowy Rewolucyjny Komitet Polski oraz jego instytucje latem i jesienią tegoż roku, Toruń 2016.
• [8] Kraushar A., Warszawa podczas okupacji niemieckiej 1915-1918. Notatki naocznego świadka, Lwów-Warszawa-Kraków 1921.
• [9] Krzak A., Kontrwywiad wojskowy przeciwko radzieckim służbom specjalnym 1921-1939, Toruń 2007.
• [10] Krzak A., Sprawa „Świerszcza” i „Wilka”. Por. Ignacy Dobrzyński vel tow. Sosnowski oraz Wiktor Steckiewicz vel tow. Kijakowski. Niektóre epizody z życia i działalności polskich renegatów, w: Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Materiały i Studia, Warszawa 2012, s. 89-107.
• [11] Nałęcz T., Polska Organizacja Wojskowa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984.
• [12] Narbut-Łuczyński A.J., Historia wojenna Legionów Polskich. Powstanie i działalność bojowa Oddziału Józefa Piłsudskiego (VIII-XI 1914), Warszawa-Kraków 2014.
• [13] Miedziński B., Wspomnienia (dokończenie), „Zeszyty Historyczne” 1976, z. 37.
• [14] Pamiętniki generała Rybaka, posł. J. Kancewicz, Warszawa 1954.
• [15] Pamiętniki generała broni Leona Berbeckiego, Katowice 1959.
• [16] Pepłoński, A., Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
• [17] Pepłoński A., Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, Warszawa 1999.
• [18] Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego, t. VIII-IX, Warszawa 1937.
• [19] Piłsudski J., Pisma zbiorowe: wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych. T. 12, Uzupełnienia. T. 2. 1898-1914, Andrzej Garlicki, R. Świętek (red. i oprac.), Warszawa 1993.
• [20] POW po stronie rewolucji, Warszawa 1921.
• [21] Purtal A., Zamach na naczelnika niemieckiej policji politycznej dr. Ericha Schultzego w Warszawie, „Niepodległość. Czasopismo poświęcone dziejom polskich walk wyzwoleńczych w dobie popowstaniowej” 1931/1932, t. V, z. 2.
• [22] Rawski W., Działalność Polskiej Organizacji w Moskwie 1919–1920. Cz. 1, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2013, nr 3, s. 101-126.
• [23] Rawski W., Działalność Polskiej Organizacji w Moskwie 1919-1920. Cz. 2, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, nr 3, s. 133-154.
• [24] Ronge M., Dwanaście lat służby wywiadowczej, Warszawa 1992.
• [25] Sławoj-Składkowski F., Moja służba w brygadzie, wyd. II, Warszawa 1990.
• [26] Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961.
• [27] Świerczek M., Zdrada POW z 1920 roku. Próba dekonstrukcji mitu politycznego, w: Wywiad i kontrwywiad a bezpieczeństwo Polski odrodzonej po 1918 roku, H. Ćwięk, M. Siewier (red.), Warszawa 2019, s. 140-154.
• [28] Święcicki T., Ze wspomnień o Walerym Sławku. Z listu B. Miedzińskiego do W. Pobóg-Malinowskiego, „Zeszyty Historyczne” 1973, z. 23.
• [29] Świętek R., Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904-1918, Kraków 1998.
• [30] Wołos M., Olstowski P., Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2018, nr 1/2, s. 159-192.