Pre-LGM loess deposits in caves of Polish Jura – occurrence and stratigraphic importance

Krajcarz, Maciej T.

doi:10.24425/agp.2023.145624

Powiadomienia systemowe

Sesja wygasła!

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Pre-LGM loess deposits in caves of Polish Jura – occurrence and stratigraphic importance

Autorzy

Krajcarz Maciej T.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.24425/agp.2023.145624

Warianty tytułu

Języki publikacji

Abstrakty

Loess is an important component of cave deposits. Loess and loess-like strata in caves and rock shelters may serve as stratigraphic correlative units and paleoclimate indicators. For the Polish Jura (southern Poland), one of the key regions of cave deposits studies in Europe, the published information concerning the stratigraphic importance of loess is limited to the sequences from around the Last Glacial Maximum (LGM). In this paper, a review of the archival data about loess deposits situated below the LGM strata in caves and rock shelters of the Polish Jura is presented. The paper discusses the occurrence, lithology, stratigraphy, chronology and paleo-ecology of the pre-LGM cave loess. The most important sites of the pre-LGM cave loess in the region include: Biśnik Cave, Nietoperzowa Cave, Mamutowa Cave, and Ciemna Cave (only the outer zones). The loess strata in these sites correlate with cold Marine Isotope Stages (MIS): mid-3, 4, 5b–d, 6, and possibly 10. They represent all the main facies of cave loess: typical eolian loess, colluviated loess-like deposits, loess with bedrock debris, and loams of complex grain-size composition but with the predominance of a loess component. Stratigraphic correlations with loess-paleosol sequences are proposed.

Słowa kluczowe

cave deposits loess stratigraphy pleistocene Kraków-Częstochowa Upland Poland

osady jaskiniowe less stratygrafia plejstocen wyżyna krakowsko-częstochowska Polska

Wydawca

Faculty of Geology of the University of Warsaw
Komitet Nauk Geologicznych PAN

Czasopismo

Acta Geologica Polonica

Rocznik

2023

Tom

Vol. 73, no. 3

Strony

433–--452

Opis fizyczny

Bibliogr. 126 poz., rys.

Twórcy

autor

Krajcarz Maciej T.

mkrajcarz@twarda.pan.pl

Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Science

Bibliografia

1. Antoine, P., Rousseau, D.-D., Degeai, J.-P., Moine, O., Lagroix, F., Kreutzer, S., Fuchs, M., Hatté, C., Gauthier, C., Svoboda, J. and Lisá, L. 2013. High-resolution record of the environmental response to climatic variations during the Last Interglacial-Glacial cycle in Central Europe: The loess-palaeosol sequence of Dolní Věstonice (Czech Republic). Quaternary Science Reviews, 67, 17–38.
2. Bednarek, J., Haisig, J., Wilanowski, S. and Żurek, W. 1985. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, arkusz Pradła (880), 1 : 50 000, 62 pp. + 5 plates. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa.
3. Beer, J. and Sturm, M. 1995. Dating of lake and loess sediments. Radiocarbon, 37 (1), 81–86.
4. Berto, C., Krajcarz, M. T., Moskal-del Hoyo, M., Komar, M., Sinet-Mathiot, V., Zarzecka-Szubińska, K., Krajcarz, M., Szymanek, M., Wertz, K., Marciszak, A., Mętrak, M., Suska-Malawska, M., Wilcke, A. and Kot, M. 2021. Environment changes during Middle to Upper Palaeolithic transition in southern Poland (Central Europe). A multiproxy approach for the MIS 3 sequence of Koziarnia Cave (Kraków-Częstochowa Upland). Journal of Archaeological Science: Reports, 35 (102723), 1–12.
5. Bocheński, Z. 1974. Ptaki młodszego czwartorzędu Polski, 212 pp. Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa-Kraków.
6. Bosch, RF. and White, W.B. 2004. Lithofacies and transport of clastic sediments in karstic aquifers. In: Sasowsky, I.D. and Mylroie, J. (Eds), Studies of Cave Sediments. Physical and Chemical Records of Paleoclimate, 1–22. Springer; Boston, MA.
7. Chlebowski, R., Gozik, P. F. and Lindner, L. 2002. Graficzna prezentacja składu minerałów ciężkich lessów na wybranych przykładach z obszaru Polski i Ukrainy. Przeglad Geologiczny, 50 (6), 526–531.
8. Chlebowski, R. and Lindner, L. 1975. Wpływ podłoża na skład minerałów ciężkich głównych wysp lessowych NW części Wyżyny Małopolskiej. Acta Geologica Polonica, 25 (1), 163–178.
9. Chlebowski, R. and Lindner, L. 1992. Źródła materiału i warunki akumulacji lessów młodszych Wyżyny Małopolskiej. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, 32, 13–50.
10. Chmielewski, W. 1958. Stanowisko paleolityczne w Dziadowej Skale koło Skarżyc w pow. Zawierciańskim. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, 3, 5–48.
11. Cyrek, K. and Madeyska, T. 2002. Cave fillings – A chronicle of the past. An outline of the Younger Pleistocene cave sediments study in Poland. Acta Geologica Polonica, 52 (1), 75–95.
12. Cyrek, K., Nadachowski, A., Madeyska, T., Bocheński, Z., Tomek, T., Wojtal, P., Miękina, B., Lipecki, G., Garapich, A., Rzebik-Kowalska, B., Stworzewicz, E., Wolsan, M., Godawa, J., Kościów, R., Fostowicz-Frelik, Ł. and Szyndlar, Z. 2000. Excavation in the Deszczowa Cave (Kroczyckie Rocks, Częstochowa Upland, Central Poland). Folia Quaternaria, 71, 5–84.
13. Cyrek, K., Socha, P., Stefaniak, K., Madeyska, T., Mirosław-Grabowska, J., Sudoł, M. and Czyżewski, Ł. 2010. Palaeolithic of Biśnik Cave (Southern Poland) within the environ mental background. Quaternary International, 220 (1–2), 5–30.
14. Cyrek, K., Sudoł, M., Czyżewski, Ł., Osipowicz, G., and Grelowska, M. 2014. Middle Palaeolithic cultural levels from Middle and Late Pleistocene sediments of Biśnik Cave, Poland. Quaternary International, 326–327, 20–63.
15. Derbyshire, E., Meng, X. and Kemp, R.A. 1998. Provenance, transport and characteristics of modern aeolian dust in western Gansu Province, China, and interpretation of the Quaternary loess record. Journal of Arid Environments, 39 (3), 497–516.
16. Dlussky, K.G. 2009. Loess Deposits. In: Gornitz, V. (Ed.), Encyclopedia of Paleoclimatology and Ancient Environments. Encyclopedia of Earth Sciences Series, 522–524. Springer; Dordrecht.
17. Dodonov, A.E. and Baiguzina, L.L. 1995. Loess stratigraphy of Central Asia: Palaeoclimatic and palaeoenvironmental aspects. Quaternary Science Reviews, 14 (7–8), 707–720.
18. Dylik, J., Chmielewska, M. and Chmielewski, W. 1954. Badanie osadów jaskiniowych w Dziadowej Skale. Biuletyn Peryglacjalny, 1, 52–62.
19. Dzierżek, J. and Lindner, L. 2020. Stratigraphy and conditions of accumulation of the Younger Loesses (Vistulian) in the Holy Cross Mountains area, Poland. Studia Quaternaria, 37 (2), 109–120.
20. Follmer, L.R. 1996. Loess studies in central United States: Evolution of concepts. Engineering Geology, 45 (1–4), 287–304.
21. Ford, D.C. 1988. Characteristics of dissolutional cave systems in carbonate rocks. In: James, N.P. and Choquette, P.W. (Eds), Paleokarst, 25–57. Springer Verlag; New York, Berlin, Heidelberg, London, Paris, Tokyo.
22. Frank, C. 1990. Pleistozäne und holozäne Molluskenfaunen aus Stillfried an der March : Ein Beitrag zur Ausgrabungs-geschichte von Stillfried und des Buhuberges nördlich von Stillfried. Wissenschaftliche Mitteilungen Niederösterre-ichisches Landesmuseum, 7, 7–272.
23. Frechen, M. 1999. Upper Pleistocene loess stratigraphy in Southern Germany. Quaternary Geochronology, 18, 243–269.
24. Frechen, M., Horváth, E. and Gábris, G. 1997. Geochronology of Middle and Upper Pleistocene Loess Sections in Hungary. Quaternary Research, 48 (3), 291–312.
25. Frechen, M. and Yamskikh, A.F. 1999. Upper Pleistocene loess stratigraphy in the southern Yenisei Siberia area. Journal of the Geological Society, 156 (3), 515–525.
26. Freund, G. 1968. Mikrolithen aus dem Mittelpaläolithikum der Sesselfelsgrotte im unteren Altmühltal, Ldkr. Kelheim. Quartär, 19, 133–154.
27. Gąsiorowski, M., Hercman, H. and Socha, P. 2014. Isotopic analysis (C, N) and species composition of rodent assemblage as a tool for reconstruction of climate and environment evolution during Late Quaternary: A case study from Biśnik Cave (Częstochowa Upland, Poland). Quaternary International, 339–340, 139–147.
28. Goldberg, P. and Macphail, R.I. 2013. Practical and theoretical geoarchaeology, 455 pp. Blackwell Publishing Ltd.; Malden, MA, Oxford, Carlton.
29. Goldberg, P., Schiegl, S., Meligne, K., Dayton, C. and Conard, N.J. 2003. Micromorphology and Site Formation at Hohle Fels Cave, Schwabian Jura, Germany. Eiszeitalter Und Gegenwart (Quaternary Science Journal), 53, 1–25.
30. Gradziński, M., Wawryka-Drohobycki, M., Michalska-Kasperkiewicz, B., Bisek, K., Szelerewicz, M., Partyka, J., Amirowicz, A., Baran, J., Baryła, J. and Górny, A. 2020. Jaskinie dorzecza Prądnika, 670 pp. Ojcowski Park Narodowy; Ojców.
31. Hercman, H. 2014. U-series dating of collagen – A step toward direct U-series dating of fossil bone? Quaternary International, 339–340, 4–10.
32. Hercman, H. and Gorka, P. 2002. Analizy metodą uranowotorową kości kopalnych z Jaskini Biśnik. In: Cyrek, K. (Ed.), Jaskinia Biśnik. Rekonstrukcja zasiedlenia jaskini na tle zmian środowiska przyrodniczego, 181–192. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Toruń.
33. Jary, Z. 2007. Zapis zmian klimatu w górnoplejstoceńskich sekwencjach lessowo-glebowych w Polsce i w zachodniej części Ukrainy, 145 pp. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego; Wrocław.
34. Jary, Z. 2009. Periglacial markers within the Late Pleistocene loess-palaeosol sequences in Poland and Western Ukraine. Quaternary International, 198 (1–2), 124–135.
35. Jersak, J. 1973. Litologia i stratygrafia lessu wyżyn południowej Polski (Lithology and stratigraphy of the loess on the Southern Polish Uplands). Acta Geographica Lodziensia, 32, 1–139.
36. Jersak, J., Sendobry, K. and Śnieszko, Z. 1992. Postwarciańska ewolucja wyżyn lessowych w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 1227, 1–198.
37. King, G.E., Robinson, R.A.J. and Finch, A.A. 2013. Apparent OSL ages of modern deposits from Fåbergstølsdalen, Norway: Implications for sampling glacial sediments. Journal of Quaternary Science, 28 (7), 673–682.
38. Kopacz, J. 1975. Stanowisko środkowopaleolityczne w Olsztynie, pow. Częstochowa. Światowit, 34, 71–80.
39. Kot, M., Berto, C., Krajcarz, M.T., Moskal-del Hoyo, M., Gryczewska, N., Szymanek, M., Marciszak, A., Stefaniak, K., Zarzecka-Szubińska, K., Lipecki, G., Wertz, K. and Madeyska, T. 2022a. Frontiers of the Lower Palaeolithic expansion in Europe: Tunel Wielki Cave (Poland). Scientific Reports, 12 (1), 1–19.
40. Kot, M., Gryczewska, N., Berto, C., Wojenka, M., Szeliga, M., Jaskulska, E., Fetner, R., Krajcarz, M., Wertz, K., Zarzecka-Szubińska, K., Krajcarz, M.T., Moskal-del Hoyo, M., Leloch, M. and Jakubczak, M. 2019. Thirteen cave sites: settlement patterns in Sąspów Valley, Polish Jura. Antiquity, 93 (371), e30:1–8.
41. Kot, M., Gryczewska, N., Szymanek, M., Moskal-del Hoyo, M., Szeliga, M., Berto, C., Wojenka, M., Krajcarz, M., Krajcarz, M.T., Wertz, K., Fedorowicz, S., Jaskulska, E. and Pilcicka-Ciura, H. 2022b. Bramka Rockshelter: An Early Mesolithic cave site in Polish Jura. Quaternary International, 610, 44–64.
42. Kot, M., Krajcarz, M. T., Moskal del Hoyo, M., Gryczewska, N., Wojenka, M., Pyżewicz, K., Sinet-Mathiot, V., Diakowski, M., Fedorowicz, S., Gąsiorowski, M., Marciszak, A., Lipecki, G. and Mackiewicz, P. 2021. Chronostratigraphy of Jerzmanowician. New data from Koziarnia Cave, Poland. Journal of Archaeological Science: Reports, 38 (103014), 1–18.
43. Kowalski, S. 2006. Uwagi o osadnictwie paleolitycznym w Jaskini Ciemnej i Mamutowej w świetle badań z lat 1957–1974. In: Partyka, J. and Lech, J. (Eds), Jura Ojcowska w pradziejach i początkach państwa polskiego, 335–354. Wydawnictwo Ojcowskiego Parku Narodowego; Ojców.
44. Krajcarz, M. and Krajcarz, M.T. 2019. Post-depositional bone destruction in cave sediments: a micromorphological study of the MIS 5a–d cave bear strata of Biśnik Cave, Poland. Journal of Quaternary Science, 34 (2), 138–152.
45. Krajcarz, M.T., Bosák, P., Šlechta, S., Pruner, P., Komar, M., Dresler, J. and Madeyska, T. 2014. Sediments of Biśnik Cave (Poland): Lithology and stratigraphy of the Middle Palaeolithic site. Quaternary International, 326–327, 6–19.
46. Krajcarz, M.T., Cyrek, K., Krajcarz, M., Mroczek, P., Sudoł, M., Szymanek, M., Tomek, T. and Madeyska, T. 2016. Loess in a cave: Lithostratigraphic and correlative value of loess and loess-like layers in caves from the Kraków-Częstochowa Upland (Poland). Quaternary International, 399, 13–30.
47. Krajcarz, M.T., Krajcarz, M., Ginter, B., Goslar, T. and Wojtal, P. 2018. Towards a chronology of the Jerzmanowician – a new series of radiocarbon dates from Nietoperzowa Cave (Poland). Archaeometry, 60 (2), 383–401.
48. Krajcarz, M.T. and Madeyska, T. 2010. Application of the weathering parameters of bones to stratigraphical interpretation of the sediments from two caves (Deszczowa Cave and Nietoperzowa Cave, Kraków-Częstochowa Upland, Poland). Studia Quaternaria, 27, 43–54.
49. Krajcarz, M.T. and Madeyska, T. 2013. New profile of Ciemna Cave sediments (Polish Jura) – problem of correlation with former investigations. In: Filippi, M. and Bosák, P. (Eds), Proceedings of the 16 th International Congress of Speleology, July 21–28, Brno. Volume 1, 146–149. Czech Speleological Society; Praha.
50. Krajcarz, M.T., Sudoł, M., Krajcarz, M. and Cyrek, K. 2012. Stanowisko późnoczwartorzędowych osadów jaskiniowych – Schronisko nad Jaskinią Zegar w Skałach Zegarowych (Wyżyna Częstochowska). Przeglad Geologiczny, 60 (10), 546–553.
51. Krajcarz, M.T., Szymanek, M., Krajcarz, M., Pereswiet-Soltan, A., Alexandrowicz, W.P. and Sudoł-Procyk, M. 2020. Shelter in Smoleń III – A unique example of stratified Holocene clastic cave sediments in Central Europe, a lithostratigraphic stratotype and a record of regional paleoecology. PLoS ONE, 15 (2), e0228546.
52. Krukowski, S. 1921. Badania jaskiń pasma Krakowsko-Wieluńskiego w 1914 r. Archiwum Nauk Antropologicznych, 1 (1), 1–8.
53. Krukowski, S. 1939. Paleolit. In: Krukowski, S., Kostrzewski, J. and Jakimowicz, R. (Eds), Prehistoria Ziem Polskich, 29–32. Polska Akademia Umiejętności; Kraków.
54. Kukla, G. 1987. Loess stratigraphy in central China. Quaternary Science Reviews, 6 (3–4), 191–219.
55. Kukla, G.J. 1975. Loess stratigraphy of Central Europe. In: Butzer, K.W. and Isaac, G.L. (Eds), After the Australopithecines: Stratigraphy, Ecology and Culture Change in the Middle Pleistocene, 99–188. De Gruyter Mouton; Berlin, New York.
56. Kukla, J. and Ložek, V. 1958. K problematice výzkumu jeskynních výplní / To the problems of investigation of the cave sediments. Československý kras, 11, 19–83.
57. Łanczont, M. and Madeyska, T. (Eds) 2015. Paleolityczna ekumena strefy pery- i metakarpackiej, 972 pp. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Lublin.
58. Łanczont, M., Madeyska, T., Mroczek, P., Komar, M., Hołub, B., Standzikowski, K. and Fedorowicz, S. 2023. Reconstruction of the environmental conditions during the earliest Palaeolithic occupations in the Podillia Upland (W Ukraine) and the formation of archaeological layers. Catena, 221, 106753.
59. Lang, A., Hatté, C., Rousseau, D.D., Antoine, P., Fontugne, M., Zöller, L. and Hambach, U. 2003. High-resolution chronologies for loess: Comparing AMS 14 C and optical dating results. Quaternary Science Reviews, 22 (10–13), 953–959.
60. Lehmkuhl, F., Nett, J. J., Pötter, S., Schulte, P., Sprafke, T., Jary, Z., Antoine, P., Wacha, L., Wolf, D. Zerboni, A., Hošek, J., Marković, S. B., Obreht, I., Sümegi, P., Veres, D., Zeeden, C., Boemke, B., Schaubert, V., Viehweger, J. and Hambach, U. 2021. Loess landscapes of Europe – Mapping, geomorphology, and zonal differentiation. Earth-Science Reviews, 215, 103496.
61. Lindner, L. 1991. Stratigraphy of main Pleistocene loess horizons and paleosols in mid-eastern Europe. Acta Geologica Polonica, 41 (1–2), 85–100.
62. Lindner, L., Bogucki, A., Gożyk, P., Marciniak, B., Marks, L., Łanczont, M. and Wojtanowicz, J. 2002. Główne cykle klimatyczne w stratygrafii plejstocenu Polski i Ukrainy. Przeglad Geologiczny, 50 (9), 787–792.
63. Lindner, L. and Marks, L. 2012. O podziale klimatostratygraficznym kompleksu środkowopolskiego w plejstocenie Polski. Przegląd Geologiczny, 60 (1), 36–45.
64. Lipecki, G., Madeyska, T., Miękina, B., Mirosław-Grabowska, J., Sobczyk, K. and Wojtal, P. 2000. Stop C.2. Łokietkowa Cave (Jaskinia Łokietka). In: Guidebook and Abstracts. Climate changes. The Karst Record II, 30–31. Kraków.
65. Lorenc, M. 2013. Radiocarbon ages of bones from Vistulian (Weichselian) cave deposits in Poland and their stratigraphy. Acta Geologica Polonica, 63 (3), 399–424.
66. Ložek, V. 2021. The problem of loess formation and the loess molluscs. DEUQUA Special Publications, 3, 67–78.
67. Madeyska-Niklewska, T. 1969. Górnoplejstoceńskie osady jaskiń Wyżyny Krakowskiej. Acta Geologica Polonica, 19 (2), 341–390.
68. Madeyska-Niklewska, T. 1971. Methods used in researches on the upper pleistocene sediments of the Cracov Upland caves. Światowit, 32, 5–25.
69. Madeyska, T. 1981. Środowisko człowieka w środkowym i górnym paleolicie na ziemiach polskich w świetle badań geologicznych. Studia Geologica Polonica, 69, 1–125.
70. Madeyska, T. 1982a. Charakterystyka lessów między Zawadką a Siedliskami koło Szczekocin. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, 26, 75–88.
71. Madeyska, T. 1982b. The stratigraphy of Palaeolithic sites of the Cracow Upland. Acta Geologica Polonica, 32, 227–242.
72. Madeyska, T. 1988. Osady jaskiń i schronisk Doliny Sąspowskiej. In: Chmielewski, W. (Ed.), Jaskinie Doliny Sąspowskiej. Tło przyrodnicze osadnictwa pradziejowego, 77–173. Prace Instytutu Archeologii UW, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego; Warszawa.
73. Madeyska, T. 1992. Stratigraphy of the sediments in the Mamutowa Cave at Wierzchowie near Cracow. Folia Quaternaria, 63, 35–42.
74. Madeyska, T. 2002. Evidence of climatic variations in loess and cave Palaeolithic sites of southern Poland and western Ukraine. Quaternary International, 91 (1), 65–73.
75. Madeyska, T. 2009. Clastic cave sediments in the Częstochowa Upland. In: Stefaniak, K., Tyc, A. and Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes – palaeoenvironments and protection, 67–84. Studies of the Faculty of Earth Sciences, University of Silesia No. 56, Faculty of Earth Sciences, University of Silesia-Zoological Institute, University of Wrocław; Sosnowiec-Wrocław.
76. Madeyska, T. and Cyrek, K. 2002. Cave fillings – A chronicle of the past. An outline of the Younger Pleistocene cave sediments study in Poland. Acta Geologica Polonica, 52 (1), 75–95.
77. Maher, B.A., Alekseev, A. and Alekseeva, T. 2002. Variation of soil magnetism across the Russian steppe: Its significance for use of soil magnetism as a palaeorainfall proxy. Quaternary Science Reviews, 21 (14–15), 1571–1576.
78. Mallol, C. and Goldberg, P. 2017. Cave and Rock Shelter Sediments. In: Nicosia, C. and Stoops, G. (Eds), Archaeological Soil and Sediment Micromorphology, 359–381. John Wiley &Sons, Ltd.; Hoboken, NJ.
79. Marković, S.B., Stevens, T., Kukla, G.J., Hambach, U., Fitzsimmons, K.E., Gibbard, P., Buggle, B., Zech, M., Guo, Z., Hao, Q., Wu, H., O’Hara Dhand, K., Smalley, I.J., Újvári, G., Sümegi, P., Timar-Gabor, A., Veres, D., Sirocko, F., Vasiljević, D.A., Jary, Z., Svensson, A., Jović, V., Lehmkuhl, F., Kovács, J. and Svirčev, Z. 2015. Danube loess stratigraphy – Towards a pan-European loess stratigraphic model. Earth-Science Reviews, 148, 228–258.
80. Marks, L., Dzierzek, J., Janiszewski, R., Kaczorowski J., Lindner, L., Majecka, A., Makos, M., Szymanek, M., Tołoczko Pasek, A. and Woronko, B. 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica, 66 (3), 403–427.
81. Maruszczak, H. 1996. Korelacja stratygraficzna lessów polskich, ukraińskich i niemieckich. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 373, 107–115.
82. Maruszczak, H. 2001. Schemat stratygrafii lessów i gleb śródlessowych w Polsce (Stratigraphic scheme of loesses and paleosols in Poland). In: Maruszczak, H. (Ed.), Podstawowe profile lessów w Polsce II (Main section of loesses in Poland II), 17–29. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Lublin.
83. Miller, C.E. 2015. A Tale of Two Swabian Caves: Geoarchaeological Investigations at Hohle Fels an Geissenkloesterle, 184 pp. Kerns Verlag; Tübingen.
84. Mirosław-Grabowska, J. 2002a. Geological value of Biśnik Cave sediments. Acta Geologica Polonica, 52 (1), 97–110.
85. Mirosław-Grabowska, J. 2002b. Lithology and stratigraphy of sediments from Biśnik Cave. In: Cyrek, K. (Ed.), Jaskinia Biśnik. Rekonstrukcja zasiedlenia jaskini na tle zmian środowiska przyrodniczego, 143–179. Wydawnictwo Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Toruń.
86. Mirosław-Grabowska, J. and Cyrek, K. (2009). Archaeology and stratigraphy of the Jasna Strzegowska Cave. In: Stefaniak, K., Tyc, A. and Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes – palaeoenvironments and protection, 273–282. Studies of the Faculty of Earth Sciences, University of Silesia No. 56, Faculty of Earth Sciences, University of Silesia-Zoological Institute, University of Wrocław; Sosnowiec-Wrocław .
87. Muhs, D.R. and Bettis, E.A. 2003. Quaternary loess-paleosol sequences as examples of climate-driven sedimentary extremes. Special Paper of the Geological Society of America, 370, 53–74.
88. Nadachowski, A. 1976. Fossil fauna of the deposits of Mamutowa Cave in Wierzchowie near Kraków (Poland). Folia Quaternaria, 48, 17–36.
89. Nadachowski, A. 1982. Late Quaternary rodents of Poland with special reference to morphotype dentition analysis of voles, 108 pp. Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa-Kraków.
90. Nadachowski, A. 1988. Fauna kopalna płazów (Amphibia), gadów (Reptilia) i ssaków (Mammalia) w osadach jaskiń i schronisk Doliny Sąspowskiej. In: Chmielewski, W. (Ed.), Jaskinie Doliny Sąspowskiej. Tło przyrodnicze osadnictwa pradziejowego, 19–38. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego; Warszawa.
91. Nadachowski, A. 1989. Origin and history of the present rodent fauna in Poland based on fossil evidence. Acta Theriologica, 34 (2), 37–53.
92. Nadachowski, A., Żarski, M., Urbanowski, M., Wojtal, P., Miękina, B., Lipecki, G., Ochman, K., Krawczyk, M., Jakubowski, G. and Tomek, T. 2009. Late Pleistocene Environment of the Częstochowa Upland (Poland) Reconstructed on the Basis of Faunistic Evidence from Archaeological Cave Sites, 112 pp. Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences; Kraków.
93. Nejman, L., Wood, R., Wright, D., Lisá, L., Nerudová, Z., Neruda, P., Přichystal, A. and Svoboda, J. 2017. Hominid visitation of the Moravian Karst during the Middle–Upper Paleolithic transition: New results from Pod Hradem Cave (Czech Republic). Journal of Human Evolution, 108, 131–146.
94. Neruda, P. and Nerudová, Z. 2014. New radiocarbon data from Micoquian layers of the Kůlna Cave (Czech Republic). Quaternary International, 326–327, 157–167.
95. Nerudová, Z. and Neruda, P. 2014. Chronology of the Upper Palaeolithic sequence in the Kůlna Cave (okr. Blansko/CZ). Archäologisches Korrespondenzblatt, 44 (3), 307–324.
96. Pésci, M. 1990. Loess is not just the accumulation of dust. Quaternary International, 7/8 (X), 1–21.
97. Poręba, G.J., Śnieszko, Z. and Moska, P. 2013. Influence of pedon history and washing nature on luminescence dating of Holocene colluvium on the example of research on the Polish loess areas. Quaternary International, 296, 61–67.
98. Prošek, F. and Ložek, V. 1957. Stratigraphische Übersicht des tschechoslowakischen Quartärs. E&G Quaternary Science Journal, 8 (1), 37–90.
99. Putiška, R., Sabol, M., Kušnirák, D. and Dostál, I. 2017. Geophysical Research at the Prepoštská Cave and Čertova Pec Cave Neanderthal Sites (Western Slovakia). Archaeological Prospection, 24 (2), 119–131.
100. Pye, K. 1987. Aeolian dust and dust deposits, 334 pp. Academic Press; London.
101. Pye, K. 1995. The nature, origin and accumulation of loess. Quaternary Science Reviews, 14 (7–8), 653–667.
102. Reimer, P.J., Edouard Bard, B., Alex Bayliss, B., Warren Beck, B. J., Paul Blackwell, B.G. and Christopher Bronk Ramsey, B. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0–50,000 Years cal BP. Radiocarbon, 55 (4), 1869–1887.
103. Richter, J. 2001. For lack of a wise old man? Late Neanderthal land use patterns in the Altmühl River Valley, Southern Germany. In: Conard, N.J. (Ed.), Middle Stone Age and Middle Palaeolithic Settlement Patterns, 205–220. Universität zu Köln, Institut für Ur- und Frühgeschichte; Tübingen.
104. Rink, W.J., Schwarcz, H.P., Valoch, K., Seitl, L. and Stringer, C.B. 1996. ESR dating of micoquian industry and Neanderthal remains at Kůlna Cave, Czech Republic. Journal of Archaeological Science, 23 (6), 889–901.
105. Roberts, H.M. 2008. The development and application of luminescence dating to loess deposits: A perspective on the past, present and future. Boreas, 37 (4), 483–507.
106. Roberts, H.M. 2015. Luminescence Dating, Loess. In: Rink, W.J. and Thompson, J.W. (Eds), Encyclopedia of Scientific Dating Methods, 425–430. Springer; Dordrecht.
107. Rots, V. 2009. The functional analysis of the Mousterian and Micoquian assemblages of Sesselfelsgrotte, Germany: aspects of tool use and hafting in the European Late Middle Palaeolithic. Quartär, 56, 37–66.
108. Różycki, S.Z. 1982. Czwartorzęd okolic Lelowa. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego, 26, 49–61.
109. Shackleton, N.J., An, Z., Dodonov, A.E., Gavin, J., Kukla, G., Ranov, V.A. and Zhou, L.P. 1995. Accumulation rate of loess in Tadjikistan and China: Relationship with global ice volume cycles. Quaternary Proceedings, 4 (4), 1–6.
110. Smalley, I. and Jary, Z. 2004. A random walk towards a definition of loess. New Zealand Soil News, 52, 142–146.
111. Socha, P. 2014. Rodent palaeofaunas from Biśnik Cave (Kraków- Częstochowa Upland, Poland): Palaeoecological, palaeoclimatic and biostratigraphic reconstruction. Quaternary International, 326–327, 64–81.
112. Sroubek P., Diehl J.F., Kadlec J. and Valoch K. 2001. A Late Pleistocene palaeoclimate record based on mineral magnetic properties of the entrance facies sediments of Kulna Cave, Czech Republic. Geophysical Journal International, 147 (2), 247–262.
113. Stefaniak, K. and Marciszak, A. 2009. Large mammals (Carnivora, Ungulata) from Pleistocene sediments of the Biśnik Cave. In: Stefaniak, K., Tyc, A. and Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes – palaeoenvironments and protection, 225–254. Studies of the Faculty of Earth Sciences, University of Silesia No. 56, Faculty of Earth Sciences, University of Silesia-Zoological Institute, University of Wrocław; Sosnowiec-Wrocław.
114. Sudoł, M., Adamczak, K., Krajcarz, M.T. and Krajcarz, M. 2013. Ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu w Schronisku w Udorzu II (Udórz, gm. Żarnowiec, woj. śląskie). Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia, 33, 53–68.
115. Szymanek, M., Krajcarz, M.T., Krajcarz, M.T. and Alexandrowicz, W.P. 2016. Holocene palaeoecological changes recorded in mollusc-bearing cave sediments, the Cave above the Słupska gate (Southern Poland). Geologica Acta, 14 (3), 283–298.
116. Šušteršič, F. 2007. Cave sediments and denuded caverns in the Laski Ravnik, classical karst of Slovenia. In: Sasowsky, I. D. and Mylroie, J. (Eds), Studies of Cave Sediments, 123–134. Springer; Dordrecht.
117. Thiel, C., Buylaert, J.-P., Murray, A.S., Terhorst, B., Tsukamoto, S., Frechen, M. and Sprafke, T. 2011. Investigating the chronostratigraphy of prominent palaeosols in Lower Austria using post-IR IRSL dating. E&G Quaternary Science Journal, 60 (1), 137–152.
118. Tomek, T., Bocheński, Z.M., Socha, P. and Stefaniak, K. 2012. Continuous 300,000-year fossil record: Changes in the or nithofauna of Biśnik Cave, Poland. Palaeontologia Electronica, 15 (1), 2A.
119. Valde-Nowak, P., Alex, B., Ginter, B., Krajcarz, M.T., Madeyska, T., Miękina, B., Sobczyk, K., Stefański, D., Wojtal, P., Zając, M. and Zarzecka-Szubińska, K. 2014. Middle Paleolithic sequences of the Ciemna Cave (Prądnik valley, Poland): The problem of synchronization. Quaternary International, 326–327, 125–145.
120. Valde-Nowak, P., Alex, B., Ginter, B., Krajcarz, M.T., Madeyska, T., Miękina, B., Sobczyk, K., Stefański, D., Wojtal, P., Zając, M. and Zarzecka-Szubińska, K. 2016. Late Middle Palaeolithic occupations in Ciemna Cave, southern Poland. Journal of Field Archaeology, 41 (2), 193–210.
121. Valoch, K. 1988. Die Erforschung der Kůlna-Höhle 1961–1976, 318 pp. Moravské museum-Anthropos Institut; Brno. White, W.B. 2007. Cave sediments and paleoclimate. Journal of Cave and Karst Studies, 69 (1), 76–93.
122. Wilczyński, J., Krajcarz, M.T., Moskal-del Hoyo, M., Alexandrowicz, W.P., Miękina, B., Pereswiet-Soltan, A., Wertz, K., Lipecki, G., Marciszak, A., Lõugas, L., Gradziński, M., Szczepanek, A., Zastawny, A. and Wojenka, M. 2020. Late Glacial and Holocene paleoecology and paleoenvironmental changes in the northern Carpathians foreland: The Żarska Cave (southern Poland) case study. The Holocene, 30 (6), 905–922.
123. Wojenka, M., Krajcarz, M.T., Szczepanek, A. and Wilczyński, J. 2017. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Jaskini Tunel Wielki w Wąwozie Koziarnia w 2016 roku. Prądnik. Prace i Materiały Muzeum Im. Prof. Władysława Szafera, 27, 147–168.
124. Wojenka, M., Wilczyński, J. and Zastawny, A. 2016. Archaeological excavations in Żarska Cave in Żary, Kraków district, 2012–2015: an interim report. Recherches Archéologiques NS, 8, 185–204.
125. Wojtal, P. 2007. Zooarcheological studies of the Late Pleistocene sites in Poland, 189 pp. Institute of Systematics and Evolution of Animals Polish Academy of Sciences; Kraków.
126. Wright, J.S. 2001. “Desert loess” versus “glacial loess”: Quartz silt formation, source areas and sediment pathways in the formation of loess deposits. Geomorphology, 36 (3–4), 231–256.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-2978c7cd-00df-406b-bb92-ec575428e5b0