Witamina A – funkcje i znaczenie dla człowieka

• Autorzy: Zaborska A. , Król J. , Brodziak A.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2015.7.6

Warianty tytułu

EN

Vitamin A – function and importance for human

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Witamina A pełni bardzo ważne funkcje i ma ogromne znaczenie w wielu procesach fizjologicznych przebiegających w organizmie człowieka. Przede wszystkim jest znana z udziału w procesie prawidłowego widzenia (jej podstawowa forma – retinol). Witamina A ma duży wpływ na wzrost i różnicowanie się komórek organizmu, utrzymuje w dobrej kondycji skórę, włosy i paznokcie, likwiduje przebarwienia wywołane promieniami słonecznymi, stymuluje wytwarzanie kolagenu i elastyny w warstwie właściwej skóry, reguluje pracę gruczołów łojowych, przyspiesza proces gojenia naskórka oraz leczy schorzenia skórne – trądzik i łuszczycę. Produkty pochodzenia zwierzęcego są wyłącznym źródłem witaminy A przy czym najwięcej tej witaminy zawierają tłuste ryby, wątroba, mleko i produkty mleczne oraz jaja. Karotenoidy będące prekursorami witaminy A występują w warzywach i owocach. W Polsce nie ma większego zagrożenia wystąpienia niedoborów witaminy A w diecie, ale spożywanie coraz większej ilości produktów z obniżoną zawartością tłuszczów lub beztłuszczowych może do tego doprowadzić.

EN

Vitamin A plays an important role in many physiological processes occurring in the human body. First of all, it is known for the participation in the process of correct vision (its basic form – retinol). Vitamin A participates in the growth and differentiation of the cells in the body, maintains the skin, hair and nails in a good condition, eliminates discoloration caused by sunlight, stimulates the production of collagen and elastin in the dermal layer, regulates the function of sebaceous glands, fastens the healing process of epidermis, and cures the skin disorders (acne and psoriasis). Animal products are the sole source of vitamin A, and especially oily fish, liver, milk, dairy products and eggs. Carotenoids, being precursors of vitamin A, are present in vegetables and fruits. In Poland there is no greater danger of vitamin A deficiency in the diet, but the consumption of greater and greater quantities of low-fat or fat-free products by the modern consumer may lead to such phenomenon.

Słowa kluczowe

PL

witamina A; funkcje biologiczne; zalecenia żywieniowe; źródła pokarmowe

EN

vitamin A; biological functions; dietary recommendations; dietary sources

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 69, nr 7
• Strony: 36--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz.

Twórcy

autor

Zaborska A.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Król J.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Brodziak A.

• Pracownia Ekologicznej Produkcji Żywności Pochodzenia Zwierzęcego, Katedra Hodowli i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] Abla M.J., Banga A.K.: 2013. Quantification of skin penetration of antioxidants of varying lipophilicity. International Journal of Cosmetic Science, 35, 19-26.
• [2] Akhtar S., Ahmed A., Randhawa M.A., Atukorala S., Arlappa N., Ismail T., Ali Z.: 2013. Prevalence of vitamin A deficiency in South Asia: causes, outcomes, and possible remedies. Journal of Health, Population and Nutrition, 31 (4), 413-423.
• [3] Alizadeh F., Bolhassani A., Khavari A., Bathaie S.Z., Naji T., Bigdoli S. A.: 2014. Retinoids and their biological effects against cancer. International Immunopharmacology, 18, 43-49.
• [4] Ambrosini G.L., Alfonso F., Reid A., Mackerras D., Bremner A.P., Beilby J., Olsen N.J., Musk A W., de Klerk N.H.: 2014. Plasma retinol and total carotenes and fracture risk after long-term supplementation with high doses of retinol. Nutrition, 30, 551-556.
• [5] Bjelakovic G., Nagorni A., Nikolova D.: 2006. Meta-analysis: antioxidant supplements for primary and secondary prevention of colorectal adenoma. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 24, 281-291.
• [6] Błoch K., Dylewski J.B.: 2010. Wpływ długotrwałego stosowania preparatów zawierających witaminę A na niektóre właściwości skóry. Homines Hominibus, 6, 43-54.
• [7] Bojarowicz H., Płowiec A.: 2010. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91 (3), 352-356.
• [8] Bronkowska M., Biernat J., Sadowska B.: 2009. Ocena zawartości witamin w racjach pokarmowych kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLII, 1, 18-23.
• [9] Bushue N., Wan Y.J.Y.: 2010. Retinoid pathway and cancer therapeutics. Advanced Drug Delivery Reviews, 62, 1285-1298.
• [10] Clagett-Dame M., Knutson D.: 2011. Vitamin A in reproduction and development. Nutrients, 3 (4), 385-428.
• [11] Cunha M.S.B., Siqueira E.M.A., Trindade L.S., Arruda S.F.: 2014. Vitamin A deficiency modulates iron metabolism via ineffective erythropoiesis. Journal of Nutritional Biochemistry, 25, 1035-1044.
• [12] Darlow B.A., Graham P.J.: 2011. Vitamin A supplementation to prevent mortality and short- and long-term morbidity in very low birth weight infants. Cochrane Database of Systematic Reviews, 10, Art. No.: CD000501. DOI: 10.1002/14651858.CD000501.pub3.
• [13] Debier C., Pottier J., Goffe Ch., Larondelle Y.: 2005. Present knowledge and unexpected behaviours of vitamins A and E in colostrum and milk. Livestock Production Science, 98, 135-147.
• [14] Dollé P.: 2009. Developmenental expression of retinoic acid receptors (RARs). Nuclear Receptor Signaling, DOI: 10.1621/nrs.07006.
• [15] Dybkowska E,. Świderski F., Waszkiewicz-Robak B.: 2007. Zawartość witamin w diecie dorosłych mieszkańców Warszawy. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 58, 1, 211-215.
• [16] Dymarska E., Grochowalska A., Krauss H.: 2013. Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy. Nowiny Lekarskie, 82, 3, 222-231.
• [17] Flajollet S., Lefebvre B., Cudejko C., Staels B., Lefebvre P.: 2007. Molecular and Cellular Endocrinology, 27, 323-332.
• [18] Gerber N., Scheeder M.R.L., Wenk C.: 2009. The influence of cooking and fat trimming on the actual nutrient intake from meat. Meat Science, 81, 148-154.
• [19] Gil M.I., Tomas-Baraberan F.A., Hess-Pierce B., Kader A.A: 2002. Antioxidant capacities, phenolic compounds, carotenoids, and vitamin C contents of nectarine, peach, and plum cultivars from California. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50, 4976-4982.
• [20] Górska A., Szulc K., Ostrowska-Ligęza E., Wirkowska M., Bryś J.: 2013. Próba zastosowania β-laktoglobuliny jako nośnika palmitynianu retinylu w układach beztłuszczowych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3 (88), 164-173.
• [21] Gutierrez-Mazariegos J., Theodosiou M., Campo-Paysaa F., Schubert M.: 2011. Vitamin A: A multifuncional tool for development. Seminars In Cell & Developmental Biology, 22, 6, 603-610.
• [22] Haider B.A, Irfan F.B., Bhutta Z.A.: 2008. Neonatal vitamin A supplementation for the prevention of mortality and morbidity in term neonates in developing countries. Cochrane Database of Systematic Reviews, 1, art. No.: CD006980. DOI: 10.1002/14651858.CD006980.
• [23] Herrero-Barbudo M.C., Granado-Lrencio F., Blanco-Navarro I., Olmedilla-Alonso B.: 2005. Retinol, α- and γ-tocopherol and carotenoids in natural and vitamin A- and E-fortified dairy products commercialized in Spain. International Dairy Journal, 15, 521-526.
• [24] Jarosz M.: 2012. Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja. Witaminy. Wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, s. 86-122.
• [25] Kałuża J., Januszko O., Trybalska E., Wądołowska L., Słowińska M.A., Brzozowska A.: 2010. Suplementacja diety witaminami i składnikami mineralnymi a umieralność w grupie osób starszych. Przegląd Epidemiologiczny, 64, 557-563.
• [26] Kelleher S.L., Lönnerdal B.: 2005. Low vitamin A intake affects milk iron level and iron transporters in rat mam mary gland and liver. Biochemical and Molecular Actions of Nutrients, 135, 1, 27-32.
• [27] Krzyżewski J., Strzałkowska N., Bagnicka E., Jóźwik A., Horbańczuk J.O.: 2012. Wpływ antyoksydantów zawartych w tłuszczu pasz objętościowych na jakość mleka krów. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3 (82), 35-45.
• [28] Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: 2012. Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wyd. PZWL, Warszawa, VI.
• [29] Lindmark-Månsson H., Fonden R., Pettersson H.E.: 2003. Composition of Swedish dairy milk. International Dairy Journal, 13, 409-425.
• [30] Maiani G., Caston M.J.P., Catasta G., Toti E., Cambrodon I.G., Bysted A., Granado-Lorencio F., Olmedilla-Alonso B., Knuthsen P., Valoti M., Bohm V., Myer-Miebach E., Behsnilian D., Schlemmer U.: Carotenoids: 2009. Actual knowledge on food sources, intakes, stability and bioavailability and their protective role in humans. Molecular Nutrition & Food Research, 53, 1-25.
• [31] Marona H., Gunia A., Pękala E.: 2010. Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania. Farmacja Polska, 66 (3), 187-192.
• [32] Melton L.: 2006. The antioxidant myth: a medical fairy tale. New Scientist, 2563, 40-43.
• [33] Morrissey P.A., Hill T.R.: 2009. Fat-soluble vitamins and vitamin C in milk and milk products. Advanced Dairy Chemistry, 527-589.
• [34] Muslimatun S., Schmidt M.K., West C.E., Schultink W., Hautvast J.G.A.J., Karyadi D.: 2001. Weekly vitamin A and iron supplementation during pregnancy increases vitamin A concentration of breast milk but not iron status in Indonesian lactating women. Journal of Nutrition, 131, 2664-2669.
• [35] Ozyurt G., Polat A., Loker G.B.: 2009. Vitamin and mineral content of pike perch (Slnder lucioperca), common carp (Cyprinus Carpio), and European catfish (Silurus glanis). Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 33 (4), 351-356.
• [36] Pawlaczyk M., Korzeniowska K.: 2013. Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym. Farmacja Współczesna, 6, 57-61.
• [37] Pelucchi C., Tramacere I., Bertuccio P., Tavani A., Negri E., La Vecchia C.: 2009. Dietary intake of selected micronutrients and gastric cancer risk: an Italian case control study. Annals of Oncology, 20 (1), 160-165.
• [38] Persson C., Sasazuki S., Inoue M., Kurahashi N., Iwasaki M., Miura T., Ye W., Tsugane S.: 2008. Plasma levels of carotenoids, retinol and tocopherol and the risk of gastric cancer in Japan: a nested case-control study. Carcinogenesis, 29 (5), 1042-1048.
• [39] Rutkowski M., Matuszewski T., Kędziora J., Paradowski M., Kłos K., Zakrzewski A.: 2010. Witamina E, A i C jako antyoksydanty. Polski Merkuriusz Lekarski, XXIX, 174, 377-381.
• [40] Saraiva B.C.A., Soares M.C.C., Santos L.C., Pereira S.C.L., Horta P,M.: 2014. Iron deficiency and anemia are associated with low retinol levels in children aged 1 to 5 years. Journal of Pediatrics, DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jped.2014.03.003.
• [41] Staniaszek K., Goździcka-Józefiak A.: 2008. Wpływ β-karotenu, retinoidów i receptorów retinoidowych na poliferację i transformację nowotworową komórek. Biotechnologia, 3 (82), 28-45.
• [42] Terlikowska K.M., Dobrzycka B., Witkowska A., Zujko M.E.: 2013. Ocena spożycia wybranych witamin i składników mineralnych wśród kobiet w wieku 40-73 lat w odniesieniu do ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVI, 1, 27-32.
• [43] Uberos J., Miras-Baldo M., Jerez-Calero A., Narbona-Lopez E.: 2014. Effectiveness of vitamin A in the prevention of complications if prematurity. Pediatrics and Neonatology, 55 (5), 358-362.
• [44] Vuralli D,. Tumer L., Hasanoglu A., Biberoglu G., Pasaoglu H.: 2014. Vitamin A status and factors associated in healthy school-age children. Clinical Nutrition, 33, 509-512.
• [45] Wai-Man See A., Clagett-Dame M.: 2009. The temporal requirement for vitamin A in the developing eye: Mechanism of action in optic fissure closure and new roles for the vitamin in regulating cell proliferation and adhesion in the embryonic retina. Developmental Biology, 325, 94-105.
• [46] Weber D., Grune T.: 2012. The contribution of β-carotene to vitamin A supply of humans. Molecular Nutrition & Food Research, 56, 251-258.
• [47] Williams P.G.: 2007. Nutritional composition of red meat. Nutrition & Dietetics, 64 (Suppl. 4), 113-119.
• [48] World Health Organization and Food and Agriculture Organization of the United Nations: 2004. Vitamin and mineral requirements in human nutrition. Second Ed. Vitamin A. s. 17-37.
• [49] World Health Organization: 2009. Global prevalence of vitamin A deficiency in populations at risk 1995-2005: WHO global database on vitamin A deficiency. Geneva.
• [50] Wu Y., Ye Y., Shi Y., Li P., Xu J., Chen K., Xu E., Yang J.: 2014. Association between vitamin A, retinol intake and blood retinol level and gastric cancer risk: A meta-analysis. Clinical Nutrition, S0261-5614(14)00171-X. DOI: 10.1016/j.clnu.2014.06.007.