Wybrane sposoby odkażania związków chemicznych objętych Konwencją o zakazie broni chemicznej

• Autorzy: Sura Paweł , Popiel Stanisław

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.3683

Warianty tytułu

EN

Selected decontamination methods of chemical warfare agents covered by the chemical weapons convention

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odkażanie to całokształt procesów fizykochemicznych prowadzących do całkowitej neutralizacji lub osłabienia właściwości toksycznych substancji trujących. w literaturze wskazywanych jest wiele sposobów prowadzenia likwidacji skażeń, w tym także coraz więcej przez zastosowanie nowatorskich metod. Dotychczas znane i wykorzystywane odkażalniki zostały szczegółowo przebadane z punktu widzenia ich oddziaływania z bojowymi środkami trującymi (BST), zwłaszcza w celu zbadania kinetyki i identyfikacji powstających produktów reakcji. Jednak wraz z rozszerzeniem Konwencji o zakazie broni chemicznej o nowe substancje, czyli związki serii „a” (tzw. nowiczoki), zweryfikowaniu podlega ich oddziaływanie z dostępnymi odkażalnikami. Z drugiej strony, równie ważnej, nowe substancje znajdują zastosowania odkażające, dlatego też kluczowe wydaje się ich kompleksowe przebadanie w zakresie oddziaływania na substancje toksyczne. w tej pracy dokonano przeglądu wybranych sposobów odkażania bojowych środków trujących, podając przy tym eksperymentalne wyniki przeprowadzonych badań. Główny wysiłek skupiono na omówieniu najważniejszych znanych dotychczas substancjach odkażających, a ponadto zwrócono uwagę na nowe sposoby odkażania, które nie zostały jeszcze wprowadzone do powszechnego użycia, a jedynie dokonano laboratoryjnego sprawdzenia możliwości ich zastosowania jako odkażalnika.

EN

Decontamination is the overall physicochemical process leading to completely neutralizing or weakening the toxic properties of poisonous substances. in the literature, there are many ways to eliminate contamination, including more through innovative methods. The decontamination agents known and used so far have been thoroughly tested in terms of interaction with chemical warfare agents (CWA), especially relating to kinetics and the resulting reaction products. However, with the extension of the Chemical weapons Convention to new substances, i.e., compounds of the “a” series, the so-called novichoks, their interaction with available decontamination agents is a subject to verification. on the other hand, equally important, new substances find decontaminating applications; therefore, it seems crucial to test them comprehensively regarding their impact on toxic substances. in this paper, selected methods of decontamination of chemical warfare agents are reviewed, together with the experimental results of the conducted research. The main effort was focused on discussing the most essential decontamination agents known so far. also, attention was paid to new methods of decontamination that have not yet been introduced to common use but only tested in the laboratory for the possibility of use as a decontamination agent.

Słowa kluczowe

PL

bojowe środki trujące; likwidacja skażeń; odkażalniki; chemia analityczna

EN

chemical warfare agents; decontamination; decontamination agents; analytical chemistry

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 72, nr 2
• Strony: 113--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Sura Paweł

• Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Nowych Technologii i Chemii, Instytut Chemii, ul. gen. S. Kaliskiego 2, 00-908 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-4089-9490

autor

Popiel Stanisław

• Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Nowych Technologii i Chemii, Instytut Chemii, ul. gen. S. Kaliskiego 2, 00-908 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-5557-5061

Bibliografia

• [1] Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów, Sekretariat techniczny organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), Haga 2020.
• [2] Oświadczenie rządowe w sprawie związania Rzeczypospolitej Polskiej Zmianami w wykazie 1 (tekst jednolity) Załącznika dotyczącego związków chemicznych do Konwencji o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów, sporządzonej w Paryżu dnia 13 stycznia 1993 r., przyjętymi w Hadze dnia 27 listopada 2019 r. (Dz.U. 2020 r., poz. 1368).
• [3] OPCW by the numbers, https://www.opcw.org/media-centre/opcw-numbers [dostęp: 24.01.2024].
• [4] Król S., Broń chemiczna w II dekadzie XXI wieku, Biuletyn Centrum Szkolenia OPBMR ASzWoj, 6, 2016, 1-5.
• [5] Ostojski M., Andrulewicz M., Krzymiński W., Broń chemiczna zatopiona w Morzu Bałtyckim w wyniku działań wojennych, Warszawa 2010.
• [6] Yang Yu-Chu, Baker J. A., Ward J. R., Decontamination of Chemical Warfare Agents, Chem. rev., 92, 8, 1992, 1729-1743.
• [7] Talmage S. S., Watson A. P., Hauschild V., Munro N. B., King J., Chemical Warfare Agent Degradation and Decontamination, Current organic Chemistry, 11, 3, 2007.
• [8] Witkiewicz Z., Popiel S., Nalepa T., Rostkowski A., Analiza chromatograficzna produktów reakcji iperytu siarkowego z odkażalnikami ORO i C9, Apar. Bad i Dyd., 6, 1, 2001, 7-25.
• [9] Mićevć M. I., Petrović S. D., The alcoholysis of 1,2,2-trimethylpropyl-methylfluorophosphonate, J. Serb. Chem. Soc., 65, 12, 2000, 857-866.
• [10] Kozon K., Badanie reakcji iperytu azotowego, iperytu siarkowego i ich wybranych analogów z etanolanem sodu z dodatkiem amin, praca magisterska, WAT, Warszawa 2022.
• [11] Popiel S., Witkiewicz Z., Nalepa T., The reactions of sulfur mustard with the active components of organic decontaminants, Journal of Hazardous Materials, B123, 2005, 269-280.
• [12] Helfrich O. B., Reid E. E., Reactions and derivatives of β,β′-dichloroethyl sulfide, J. Am. Chem. Soc., 42, 1920, 1208-1232.
• [13] Popiel S., Witkiewicz Z., Szewczuk A., The GC/AED studies on the reactions of sulfur mustard with oxidants, Journal of Hazardous Materials, B123, 2005, 94-111.
• [14] Denet E., Espina-Benitez M. B., Pitault I., Pollet T., Blaha D., Bolzinger M. A., Rodriguez-Nava V., Briancon S., Metal oxide nanoparticles for the decontamination of toxic chemical and biological compounds, Int. J. Pharm., 583, 2020,119373.
• [15] Ju Hyun Yang, So Jeong Park, Sung-Min Hong, Jeongkwon Kim, Ki-Ju Yee, Heesoo Jung, Youngku Sohn, Ultraviolet and infrared light decontamination and the secondary pollution products of G-series nerve agent simulant model molecules contaminating TiO2/Ti surfaces, Journal of Industrial and Engineering Chemistry, 100, 2021, 75-91.
• [16] Steed J. W., First- and second-sphere coordination chemistry of alkali metal crown ether complexes, Coordination Chemistry reviews, 215, 2001, 171-221.
• [17] Yang J., Zuo G., Qi L., Zhou L., Zhang R., Gao S., Liu Y., Nucleophilic Degradation of Chemical Warfare Agents Using Nonaqueous Decontamination Formula, ind. Eng. Chem. Res., 56, 2017, 14933-14939.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).