Budowa geologiczna podcechsztyńskiego podłoża Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM) i jego otoczenia: spojrzenie krytyczne

Kiersnowski, H.; Petecki, Z.

doi:10.5604/01.3001.0010.0111

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Budowa geologiczna podcechsztyńskiego podłoża Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM) i jego otoczenia: spojrzenie krytyczne

Autorzy

Kiersnowski H. , Petecki Z.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.0111

Warianty tytułu

Geology of the Zechstein basement of the Legnica-Głogów Copper District (LGOM) and its surroundings: a critical overview

Języki publikacji

Abstrakty

Dokonano przeglądu dotychczasowych badań i koncepcji dotyczących tektoniki podcechsztyńskiego podłoża Legnicko- -Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM). Przedstawiono własną, zmodyfikowaną wersję modelu budowy jednostek strukturalnych tego podłoża oraz rozwoju i zasięgu dolnopermskiej pokrywy osadowej. Zastosowano zintegrowaną analizę sedymentologiczną, strukturalno-tektoniczną w powiązaniu z analizą danych geofizycznych, grawimetrycznych i magnetycznych. Zaproponowano model, w którym skały podcechsztyńskiego podłoża obszaru LGOM przypisano do północnej strefy waryscyjskich internidów, a tym samym do bloku przedsudeckiego. Przedłużenie na północ bloku przedsudeckiego jest reprezentowane przez blok Sieroszowic znajdujący się w obrębie strefy środkowej Odry, reprezentowanej przez środkowoodrzańskie uskoki, odpowiednio – południowy i północny. W środkowej części obszaru LGOM znajduje się jednostka tektoniczna określona jako rów Głogowa, w północnej części – uskok śląsko-lubuski oraz fragment południowej części rozległej strefy rozłamów środkowej Odry.

On the background of a critical review of earlier studies and concepts concerning the structure of the Zechstein basement of LGOM, the authors’s own, modified version of its tectonic model is presented, accompanied by that explaining the sedimentation and areal extent of the Lower Permian sedimentary cover. Integrated sedimentological, structural and tectonic analysis was applied in conjunction with geophysical analysis based on gravimetric and magnetic data. As a result of the analysis, the pre-Permian basement of the LGOM area is interpreted to be part of the northern Variscan internides and, at the same time, to constitutea northerly extension of the Fore-Sudetic Block (Sieroszowice Block). Within the LGOM area, in its southern part, there are Middle Odra Fault Zone, comprising the southern Middle Odra Fault (Lubin trough) and northern Middle Odra Fault, separated with the Sieroszowice Block. In the middle part of the LGOM area located is the Głogów trough, cut by the Silesia-Lubusz fault in its northern segment and by the southern part of the vast Middle Odra Deep Fracture Zone.

Słowa kluczowe

jednostki tektoniczne podłoża LGOM pola potencjalne strefa rozłamów środkowej Odry strefa uskokowa środkowej Odry internidy waryscyjskie eksternidy waryscyjskie

LGOM basement tectonic units potential fields Middle Odra Deep Fracture Zone Middle Odra Fault Zone Variscan Internides Variscan Externides

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2017

Tom

nr 468

Strony

175--197

Opis fizyczny

Bibliogr. 77 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kiersnowski H.

hubert.kiersnowski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Petecki Z.

zdzislaw.petecki@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. ALEKSANDROWSKI P., 1995 — Rola wielkoskalowych przemieszczeń przesuwczych w ukształtowaniu waryscyjskiej struktury Sudetów. Prz. Geol., 43: 745–754
2. ALEKSANDROWSKI P., 2017 — Struktury młodopaleozoiczne (waryscyjskie). W: Atlas Geologiczny Polski (red. J. Nawrocki, A. Becker). Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
3. ALEKSANDROWSKI P., Kryza R., Mazur S., Żaba J. 1997 — Kinematic data on major Variscan strike-slip faults and shear zones in the Polish Sudetes, northeast Bohemian Massif. Geol. Magazine, 134,5: 727–739.
4. BLAKELY R.J., 1995 — Potential Theory in Gravity and Magnetic Applications. Cambridge University Press, Cambridge.
5. CIEŚLA E., GIENTKA D., PETECKI Z., STANISZEWSKA B., TWAROGOWSKI J., WYBRANIEC S., ŻÓŁTOWSKI Z., 1997 — Kompleksowa interpretacja grawimetryczno-magnetyczna Polski Zachodniej. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
6. CHOROWSKA M., 1978 — Dewon zachodniej części obszaru przedsudeckiego. Przew. 50 Zjazdu PTG w Zielonej Górze, 108–113.
7. CWOJDZIŃSKI S., 1992 — Hypothetical structure of the Earth crust of the Variscides of south-western Poland – alternative models for the EU-3 transect. Geol. Quart., 36: 345–360.
8. CWOJDZIŃSKI S., MŁYNARSKI S., DZIEWIŃSKA L., JÓŹWIAK W., ZIENTARA P., BAZIUK T., 1995 — GB-2A – pierwszy sejsmiczny profil głębokich badań refleksyjnych (GBS) na Dolnym Śląsku. Prz. Geol., 43: 727–738.
9. CYMERMAN Z., 2010 — Mapa tektoniczna Sudetów i bloku przedsudeckiego. Tectonic map of the Sudetes and the Fore-Sudetic Block 1:200 000, 2nd edition, modified. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
10. DADLEZ R., NARKIEWICZ M., STEPHENSON R.A., VISSER M.T.M., VA N WEES J.-D., 1995 — Tectonic evolution of the Mid-Polish Trough: modelling implications and significance for central European geology. Tectonophysics, 252: 179–195.
11. DĄBROWSKI A., 1969 — Skały czynne magnetycznie w obszarze przedsudeckim. Kwart. Geol., 13: 889–896.
12. DECZKOWSKI Z., 1977 — Budowa geologiczna pokrywy permsko- mezozoicznej i jej podłoża we wschodniej części monokliny przedsudeckiej. Pr. Inst. Geol., 82: 1–63.
13. DÖRR W., ŻELAŹNIEWICZ A., BYLINA P., SCHASTOK J., FRANKE W., HAACK U., KULICKI C., 2006 — Tournaisian age of granitoids from the Odra Fault Zone (southwestern Poland): equivalent of the Mid-German Crystalline High? Int J. Earth Sci. (Geol Rundsch), 95: 341–349.
14. GABRIEL G., VOGEL D., SCHEIBE R., LINDNER H., PUCHER R., WONIK T., KRAWCZYK C.M., 2011 — Anomalies of the Earth’s total magnetic field in Germany – the first complete homogenous data set reveals new opportunities for multiscale geoscientific studies. Geophys. J. Intern., 184: 1113–1119.
15. GRAD M., JENSEN S.L., KELLER R., GUTERCH A., THYBO H., JANIK T., TIRA T., YLINIEMI J., LUOSTO U., MOTUZA G., NASEDKIN V., CZUBA W., GACZYŃSKI E., ŚRODA P., MILLER K.C., WILDE-PIÓRKO M., KOMMINAHO K., JACYNA J., KORABLIOVA L., 2003 — Crustal structure of the Trans-European suture zone region along POLONAISE’97 seismic profile P4. J. Geophys. Research, 108, 12, 1–24.
16. GROCHOLSKI W., 1975 — Waryscydy południowej Wielkopolski. Prz. Geol., 23: 171–174.
17. GROCHOLSKI A., 1976 — Zagadnienie waryscyjskiej przebudowy NE obrzeżenia Masywu Czeskiego. Prz. Geol., 6: 357– 362.
18. GUTERCH A., GRAD M., 2006 — Lithospheric structure of the TESZ in Poland based on modern seismic experiments. Geol. Quart., 50: 23–32.
19. GUTERCH A., MATERZOK R., PAJCHEL J., PERCHUĆ E., 1975 — Sejsmiczna struktura skorupy ziemskiej wzdłuż VII profilu międzynarodowego w świetle badań głębokich sondowań sejsmicznych. Prz. Geol., 23: 153–163.
20. GÓRECKA-NOWAK A., 2007 — Palynological constraints on the age of the Carboniferous clastic succession of SW Poland (Fore-Sudetic area) based on miospore data. Geol. Quart., 51: 39–56.
21. GÓRECKA-NOWAK A., 2008 — New interpretations of the Carboniferous stratigraphy of SW Poland based on miospore data. Bull. of Geosci., 83: 101–116.
22. HAYDUKIEWICZ J., MUSZER J., KŁAPCIŃSKI J., 1999 — Palaeontological documentation of the sub-Permian sediments in the vicinity of Zbąszyń (Fore-Sudetic Monocline). W: Selected problems of stratigraphy, tectonics and ore mineralization in Lower Silesia (red. A. Muszer ): 7–17. Wrocław.
23. KALLMEIER E., BREITKREUZ C., KIERSNOWSKI H., GEISSLER M., 2010 — Issues associated with the distinction between climatic and tectonic controls on Permian alluvial fan deposits from the Kotzen and Barnim Basins (North German Basin). Sediment. Geol., 223: 15–34.
24. KARNKOWSKI P.H., RDZANEK K., 1982 — Uwagi o podłożu permu w Wielkopolsce. Kwart. Geol., 26, 327–339.
25. KARNKOWSKI P.H., 1985 – Warunki formowania się złóż gazu ziemnego w Wielkopolsce. Kwart. Geol., 29, 355–368.
26. KIERSNOWSKI H., 2015 — Perm. Czerwony spągowiec w wierceniu Sława IG 1. Profile głębokich otworów wiertniczych Państwowego Instytutu Geologicznego (red. K. Leszczyński), t. 146, 47–59.
27. KIERSNOWSKI H., PERYT T.M., BUNIAK A., MIKOŁAJEWSKI Z., 2010 — From the intra-desert ridges to the marine carbonate island chain: middle to late Permian (Upper Rotliegend – Lower Zechstein) of the Wolsztyn–Pogorzela high, west Poland. Geological Journal, Volume 45, Issue 2-3 (March June 2010): 319–335, John Wiley and Sons, Ltd.
28. KŁAPCIŃSKI J., 1967 — Przyczynek do stratygrafii i paleogeografii czerwonego spągowca monokliny przedsudeckiej. Rocz. PTG., 37: 467–488.
29. KŁAPCIŃSKI J., 1971 — Litologia, fauna, stratygrafia i paleogeografia permu monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudetica, 5: 1–135.
30. KŁAPCIŃSKI J., PERYT T.M., 1996 — Budowa geologiczna monokliny przedsudeckiej. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 75–88. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
31. KŁAPCIŃSKI J., PERYT T.M., 2007 — Budowa geologiczna monokliny przedsudeckiej. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 69–77. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
32. KŁAPCIŃSKI J., JUROSZEK C., SACHANBIŃSKI M., 1975 — Nowe dane o geologii fundamentu krystalicznego obszaru przedsudeckiego. Geol. Sudetica, 10: 7–46.
33. KŁAPCIŃSKI J., KONSTANTYNOWICZ E., SALSKI W., KIENIG E., PREIDL M., DUBIŃSKI K., DROZDOWSKI S., 1984 — Atlas obszaru miedzionośnego (monoklina przedsudecka). Wydaw. „Śląsk”, Katowice.
34. KOBLAŃSKI A., 1994 — Struktura podłoża skonsolidowanego w obszarze LGOM w świetle interpretacji anomalii grawimetrycznych. W: Mat. V Kon. „Problemy geologii i ekologii w górnictwie podziemnym”, Szczyrk, Wydaw. GIG, 171–179.
35. KOBLAŃSKI A., 1996 — Budowa geologiczna podłoża monokliny w ujęciu geofizycznym. W: Monografia KGHM Polska Miedz S.A. (red. A. Piestrzyński i in.): 109–114. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
36. KOBLAŃSKI A., 2007 — Budowa geologiczna podłoża monokliny w ujęciu geofizycznym. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (red. E. Hadryś, L. Mierzwa): 92–95. KGHM Cuprum, Sp. z o.o., Lubin.
37. KRAWCZYŃSKA-GROCHOLSKA H., 1978 — Karbon w podłożu zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Przewodnik 50. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Zielona Góra, 113–118.
38. KRAWCZYŃSKA-GROCHOLSKA H., GROCHOLSKI W., 1976 — Uwagi o karbonie północno-zachodniego obrzeżenia bloku przedsudeckiego. Kwart. Geol., 20: 53–64.
39. KRONER U., MANSY J.-L., MAZUR S., ALEKSANDROWSKI P., HANN H.P., HUCKRIEDE H., LACQUEMENT F., LAMARCHE J., LEDRU P., PHAROAH T.C., ZEDLER H., ZEH A., ZULAUF G., 2008 — The Geology of Central Europe, Volume 1: Precambrian and Palaeozoic (red. T. McCann). Geol. Soc. London: 599–664.
40. KRÓLIKOWSKI C., PETECKI Z., 1995 — Gravimetric Atlas of Poland. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
41. MALISZEWSKA A., KIERSNOWSKI H., JACKOWICZ E., 2003 — Wulkanoklastyczne osady czerwonego spągowca dolnego na obszarze Wielkopolski. Pr. Państw. Inst. Geol., 179: 1–59.
42. MARKIEWICZ A., 2007 — Rozpoznanie tektoniki złoża Lubin– Sieroszowice w trakcie jego zagospodarowania. Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 151–172.
43. MAZUR S., P. ALEKSANDROWSKI, R. KRYZA, T. OBERC-DZIEDZIC, 2006a — The Variscan Orogen in Poland. Geol. Quart. 50: 89–118.
44. MAZUR S., DUNLAP W.J., TURNIAK K., OBERC-DZIEDZIC T., 2006b — Age constraints for the thermal evolution and erosional history of the central European Variscan belt: new data from sediments and basement of the Carboniferous foreland basin in western Poland. J. Geol. Soc. London, 163: 1011– 1024.
45. MAZUR S., ALEKSANDROWSKI P., TURNIAK K., KRZEMIŃSKI L., MASTALERZ K., GÓRECKA-NOWAK A., KUROWSKI L., KRZYWIEC P., ŻELAŹNIEWICZ A., FANNING M.C., 2010 — Uplift and late orogenic deformation of the Central European Variscan belt as revealed by sediment provenance and structural record in the Carboniferous foreland basin of western Poland. Int. J. Earth Sci. (Geol. Rundsch), 99: 47–64.
46. MILEWICZ J., 1976 — Czerwony spągowiec w otoczeniu bloku przedsudeckiego. Kwart. Geol., 20: 81–95.
47. MILEWICZ J., 1985 — Rozwój czerwonego spągowca południowo-zachodniej Polski. Kwart. Geol., 29: 679–690.
48. NARKIEWICZ M., PETECKI Z., 2017 — Basement structure of the Palaeozoic Platform in Poland. Geol. Quart., 61: 502–520.
49. OBERC J., 1972 — Sudety i obszary przyległe. W: Budowa geologiczna Polski, t. 4. Tektonika cz. 2. Wydaw. Geol., Warszawa.
50. OBERC J., 1978 — Rozwój formacji i tektonika ziemi Lubuskiej i Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego ze szczególnym uwzględnieniem utworów przedpermskich. Przewodnik 51-tego zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Zielona Góra., 24–26 września 1978. Wydaw. Geol., Warszawa, 18–41.
51. OBERC J., 1987 — Rola bloków litosfery i ruchy przesuwcze w przedmolasowym rozwoju waryscydów na brzegach Masywu Czeskiego. Prz. Geol., 6: 290–299.
52. OBERC J., 1990 — Monoklina przedsudecka i jej tło geologiczne. W: Mater. Konf. Kom. Tek. KNG PAN: Problemy tektoniki Legnicko-Głogowskiego Okręgu miedziowego (red. J. Oberc), cz. 1: 7–14. CUPRUM, Wrocław.
53. OBERC-DZIEDZIC T., ŻELAŹNIEWICZ A., CWOJDZIŃSKI S., 1999 — Granitoids in the Odra Fault Zone: late- to postorogenic Variscan intrusions in the Saxothuringian Zone, SW Poland. Geol. Sudetica, 32: 55–71.
54. OSZCZEPALSKI S., 1999 — Origin of the Kupferschiefer polymetallic mineralization in Poland. Mineral. Dep., 34: 599–613.
55. OSZCZEPALSKI S., KIERSNOWSKI H., KUBERSKA M., KOZŁOWSKA A., JACKOWICZ E., 2010 — Zbadanie możliwości występowania mineralizacji Au-Pt-Pd w utworach czerwonego spągowca w zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
56. PETECKI Z., 2006 — Zintegrowane modelowanie grawimetryczno-magnetyczne wzdłuż profilu sejsmicznego P4. Pr. Państw. Inst. Geol., 188: 77–88.
57. PETECKI Z., 2008 — Podłoże magnetyczne w pomorskim segmencie strefy szwu transeuropejskiego (NW Polska). Pr. Państw. Inst. Geol., 191: 5–72.
58. PETECKI Z., DZIEWIŃSKA L., POKORSKI J., ŻÓŁTOWSKI Z., 2007 — Model geofizyczno-geologiczny pokrywy osadowej wzdłuż profilu sejsmicznego Polonaise’97 P4. Narod. Arch. Geol PIG-PIB, Warszawa.
59. PICELUK H., WOJTKOWIAK Z., 1978 — Wulkanity autunu. Przewodnik 50-tego zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Zielona Góra, 24–26 września 1978. Wydaw. Geol., Warszawa, 129–133.
60. POKORSKI J., 1981 — Propozycja formalnego podziału litostratygraficznego czerwonego spągowca na Niżu Polskim. Kwart. Geol., 25: 41–58.
61. POKORSKI J., 1988 — Mapy paleotektoniczne czerwonego spągowca w Polsce. Kwart. Geol., 32: 15–32.
62. POŻARYSKI W., 1975 — Interpretacja geologiczna wyników głębokich sondowań sejsmicznych na VII profilu międzynarodowym. Prz. Geol., 4: 163–170.
63. POŻARYSKI W., GROCHOLSKI A., TOMCZYK H., KARNKOWSKI P., MORYC W., 1992 — Mapa tektoniczna Polski w epoce waryscyjskiej. Prz. Geol., 41: 643–651.
64. SOKOŁOWSKI J., 1967 — Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geol. Sudetica, 3: 297–367.
65. SPBA, 2010 — GAST R., DUSAR M., BREITKREUTZ CH., GAUPP R., SCHNEIDER J.W., STEMMERIK L., GELUK M., GEISSLER M., KIERSNOWSKI H., GLENNIE K., KABEL S., JONES N., 2010 — Chapter 7, Rotliegend. W: Hans Doornenbal and Alan Stevenson (editors), Petroleum Geological Atlas of the Southern Permian Basin Area, 101–122. TNO, The Netherlands.
66. SPECZIK S., 1985 — Metalogeneza podłoża podcechsztyńskiego monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudetica, 20: 37–97.
67. SPECZIK S., DZIEWIŃSKA L., PEPEL A., JÓŹWIAK W., 2012 — Analiza i przetwarzania danych geofizycznych jako instrument poszukiwania złóż Cu-Ag na monoklinie przedsudeckiej. Biul. Państw. Inst. Geol., 452: 257–286.
68. TEISSEYRE H., 1957 — Ważniejsze dyslokacje ramowe Sudetów. W: Regionalna geologia Polski, 3, Sudety, z. 1. Kraków.
69. WIERZCHOWSKA-KICUŁOWA K., 1984 — Budowa geologiczna utworów podpermskich monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudetica, 19: 121–142.
70. WIERZCHOWSKA-KICUŁOWA K., 1987 — Charakterystyka geologiczna podłoża permu obszaru przedsudeckiego. Kwart. Geol., 31: 557–568.
71. WIERZCHOWSKA-KICUŁOWA K., 2007 — Podłoże monokliny. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A. (wydanie II): 90–92. Lubin.
72. WYŻYKOWSKI J., 1961 — Północno-zachodni zasięg krystaliniku bloku przedsudeckiego i możliwości poszukiwań cechsztyńskich rud miedzi w tym rejonie. Prz. Geol., 4: 182– 186.
73. ZNOSKO J., 1987 — Mapa tektoniczna SW brzegu platform wschodniej Europy (IGCP 86) – uwagi I impresje. Prz. Geol. 35, 1: 3–8.
74. ŻELAŹNIEWICZ A., MARHEINE D., OBERC-DZIEDZIC T., 2003 — A Late Tournaisian synmetamorphic folding and thrusting event in the eastern V ariscan foreland: 40Ar/39Ar evidence from the phyllites of the Wolsztyn-Leszno High, western Poland. Int. J Earth Sc., 92: 185–194.
75. ŻELAŹNIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., 2008 — Regionalizacja tektoniczna Polski – Polska południowo-zachodnia. Prz. Geol., 56: 904–911.
76. ŻELAŹNIEWICZ A., ALEKSANDROWSKI P., BUŁA Z., KARNKOWSKI P.H., KONON A., OSZCZYPKO N., ŚLĄCZKA A., ŻABA J., ŻYTKO K., 2011 – Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.
77. ŻELICHOWSKI A.M., 1964 — Utwory karbonu w podłożu monokliny przedsudeckiej. Kwart. Geol., 12, 5: 224–228.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-292ac488-6bc9-4b25-a9fc-dba25f56a442