N-Metylomorfolina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Miranowicz-Dzierżawska K. , Puchalska H. , Skowroń J.

Warianty tytułu

EN

N-Methylmorpholine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

N-Metylomorfolina jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym amoniakalnym zapachu. Stosowana jest jako katalizator do produkcji pianek poliuretanowych, farb oraz jako surowiec do produkcji herbicydu Stymulen. W zakładach Wistom w Tomaszowie Mazowieckim planuje się zastąpienie N-metylomorfoliną disiarczku węgla CS2) stosowanego do produkcji włókien wiskozowych. W warunkach pracy zawodowej główną drogą narażenia na N-metylomorfolinę jest układ oddechowy; substancja może również wchłaniać się do organizmu przez skórę. Wartości LD50 po podaniu drogą pokarmową szczurom wynoszą: 1940 - 2090 mg/kg, odpowiednio dla samców : samic, natomiast po podaniu na skórę wartości te wynoszą: 1820 i 1870 mg/kg (dla samców i samic). Związek :ten zgodnie z klasyfikacją WE jest substancją szkodliwą. N-Metylomorfolina jest związkiem o działaniu drażniącym dla oczu i skóry zwierząt. Po naniesieniu na skórę szczurów wywołuje głęboką martwicę skóry i tkanki podskórnej. Jednorazowe narażenie skóry królika na N-metylomorfolinę wywołuje silne działanie miejscowo drażniące. U królików 25-procentowy roztwór wodny N-metylomorfoliny podany do oka wywołuje obrzęk powiek, przekrwienie spojówek i okresowe zmętnienie rogówki. Dożołądkowe lub naskóme podanie N-metylomorfoliny wywołuje zmiany morfologiczne w wątrobie w postaci stłuszczenia hepatocytów w warunkach narażenia ostrego. N-Metylomorfolina w dawce 200 mg/kg podana dożołądkowo szczurom wykazywała działanie drażniące na błony śluzowe żołądka o charakterze odczynowego rozrostu w warunkach narażenia podostrego. N-Metylomorfolina podawana ciężarnym samicom szczura peros w dawce 600 mg/kg była przyczyną zaburzeń rozwoju potomstwa (działanie teratogenne związku) Proponowana wartość NDS na poziomie 15 mg/m3 została wyprowadzona z wartości 40 mg/kg ustalonej jako największa dawka N-metylomorfoliny podawana szczurom i nie wywołująca efektu toksycznego (NOAEL) w warunkach narażenia 28-dniowego. Ze względu na działanie drażniące związku ustalono wartość NDSCh na poziomie 30 mg/m3.

EN

N-Methylmorpholine is a colourless, flammable liquid with a weak ammonia-like odour. It is use as a catalyst in polyurethane foam production, dyes and as raw material in the manufacture of the Stymulen herbicide. The main routes in occupational exposure to N-methylmorpholine are the respiratory system and the skin. No studies on the toxicity of N-methylmorpholine in human have been published. Animal studies indicate that it is harmful and teratogenic. The liquid and vapour phases of N-methylmorpholine are intensely irritating to the eyes and mucous membranes. Concentrated N-methylmorpholine readily permeates the skin. Application of N-methylmorpholine to rabbit skin produced overt necrosis. In view of the 28-day toxic effects of N-methylmorpholine, a dose of 40 mg/kg was adopted as the NOAEL (no observed adverse effect level) value. Given these data, the MAC value was calculated at 15 mg/m3. Because of the irritant effect of N-methylmorpholine, the MAC- STEL of 30 mg/m3 and the skin notation (Sk) are recommended.

Słowa kluczowe

PL

N-metylomorfolina; narażenie zawodowe; działanie drażniące na skórę; działanie drażniące; toksyczność

EN

N-methylmorpholine; occupational exposure; irritation; toxicity

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2001
• Tom: Nr 1 (27)
• Strony: 81--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab.

Twórcy

autor

Miranowicz-Dzierżawska K.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy 00-701 Warszawa Czerniakowska 16

autor

Puchalska H.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy 00-701 Warszawa Czerniakowska 16

autor

Skowroń J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy 00-701 Warszawa Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1. Belin L. i in. (1983) Amines: possible causative agents in the development of bronchial hyperreactivity in workers manufacturing polyurethanes from isocyanates. Brit. J. Ind. Med., 40, 25 1-257.
• 2. Dernehi C. U. (1966) Health hazards associated with polyurethane foams. Journal of Occupational Medicine, 8, 2, 59-62.
• 3. Holmen A. i in. (1988) Comparison among five mutagenicity assays in workers producing polyurethane foams. International Archives of Occupational and Environmental Health, 60, 3, 175-179.
• 4. Iino F. (1963) Occupational health in the polyurethane foam industry. Journal of Science Labour, 39, 7, 356-365.
• 5. ILO-CIS. Chemical databases (1994). International Occupational Safety and Health Information Centre.
• 6. Mellerio J., Weale R.A. (1966) Hazy vision in amine plant operatives. Brit. J. Ind. Med., 23, 153-154.
• 7. N-methyl morpholine. Toxicology studies (1959) Industrial Medicine and Toxicology Department, New York, Union Carbide Corporation.
• 8. N-methylmorpholine. (1958) Jefferson Chemical Company. Inc., Houston, Texas, Technical Bulletin.
• 9. Occupational exposure limits for airborne toxic substances. (1991) 3ed., Geneva International Labour Office.
• 10. Richardson M. L., Gangolli S. (1994) The dictionary of substances and their effects. Vol. 5, Cambridge, Royal Society of Chemistry. 642.
• 11. RTECS (1994) Cincinnati, National Institute for Occupational Safety and Health.
• 12. Sax N.J., Lewis R.J. (1989) Dangerous properties of industrial materials. 7 ed., New York, Van Nostrand Reinhold, 2341.
• 13. Sitarek K (1999) Maternal and foetal toxicity of N-metylmorpholine by oral administration in rats. Teratogenesis, Carcinogenesis and Mutagenesis, 19(6), 369-376.
• 14. Sprawozdanie etapowe z realizacji tematu nr: IMP 1.18 pt.: Ocena ostrego i podostrego działania toksycznego trzech wybranych substancji chemicznych (N-cykloheksylo-2-benzotiazolilosulfenamid, poli-2,2,4-trimetylo- 1,2-dihydrochinolina, N-metylomorfolina) (1991). Łódź, Instytut Medycyny Pracy.