Przyrodnicze i ekonomiczne uwarunkowania gospodarki stawowej w rezerwacie ornitologicznym „Stawy Raszyńskie”

• Autorzy: Walczuk T. , Romanowski J.

Warianty tytułu

EN

Natural and economic conditions of fish farming in ornithological nature reserve “Stawy Raszyńskie”

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podstawową funkcją stawów rybnych jest produkcja żywności, jednak ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się ich roli w retencjonowaniu i ochronie jakości wody oraz w utrzymaniu bioróżnorodności. Stawy rybne są m.in. ważnym siedliskiem ptaków wodno-błotnych, nierzadko stanowiących swego rodzaju „wyspy bioróżnorodności” w krajobrazach przekształconych przez człowieka. Przykładem wielofunkcyjnego gospodarstwa stawowego są „Stawy Raszyńskie” – zwarty kompleks stawów karpiowych założonych w XVIII w., objęty od 1978 r. ochroną w formie rezerwatu przyrody „Stawy Raszyńskie”. Celem ochrony jest zachowanie cennego siedliska lęgów rzadkich gatunków ptaków oraz zapewnienie żerowisk i miejsc odpoczynku ptaków przelotnych. Wprowadzenie ochrony rezerwatowej znacznie ogranicza możliwości prowadzenia rentownej produkcji karpia (brak możliwości renowacji stawów, zmniejszanie się lustra wody). W ostatnich latach dodatkowym czynnikiem negatywnie wpływającym na jego produkcję było powiększenie się kolonii rozrodczej kormoranów Phalacrocorax carbo na Stawie Falenckim. Kolonia, założona przez kormorany ok. 2007 r., rozrosła się do ok. 100 par lęgowych w 2012 r. Równolegle w tym samym okresie zwiększały się straty w produkcji karpia, które w 2011 r. osiągnęły poziom ok. 76% materiału zarybieniowego narybkowego. Zastosowanie w 2012 r. kompleksowej ochrony stawów przed drapieżnictwem kormoranów doprowadziło do zmniejszenia strat w tym roku do poziomu 58,9% materiału zarybieniowego. Autorzy omawiają ścieżkę legislacyjną, dopuszczającą redukcję liczebności kormorana oraz przedstawiają skuteczność aktywnych metod ukierunkowanych na zahamowanie drapieżnictwa kormoranów.

EN

The main function of fish ponds is food production, but recently more and more attention is being paid to their role in water retention, quality protection and maintaining biodiversity. Fish ponds constitute a very important habitat for water birds, being often a type of “biodiversity islands” among the landscape modified by people. An example of a fish farm playing such a multifunction role is “Stawy Raszyńskie”, a compact complex of carp ponds, established in the 18th century, since 1978 protected in a form of an ornithological nature reserve “Stawy Raszyńskie”. The main goal of protection is the preservation of valuable breeding sites of rare bird species and providing feeding sites and resting place for migratory birds. The introduction of nature protection significantly limits profitable carp production (no possibilities of pond renovation, decreasing water surface). An additional factor, which negatively influences fish production has appeared recently. This is the increasing nesting colony of cormorants Phalacrocorax carbo, situated on the island of Falencki Pond. The colony, set up by cormorants about the year 2007, enlarged to about 100 breeding pairs by the year 2012. Simultaneously, carp production recorded increasing losses which achieved 76% of fish fry in 2011. The implementation of complex protection measures against cormorants’ predation in 2012 led to a decrease of losses in the same year to 58.9% of fish fry. Authors discuss the legislation leading to the reduction of cormorants’ number and present the effectiveness of active methods focussed on the mitigation of cormorants’ predation.

Słowa kluczowe

PL

aktywne metody ochrony; drapieżnictwo; kormoran; produkcja karpia

EN

carp production; cormorant; nature protection; predation

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 13, z. 4
• Strony: 175--184
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Walczuk T.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zakład Doświadczalny, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn

autor

Romanowski J.

• Polska Akademia Nauk, Centrum Badań Ekologicznych w Dziekanowie Leśnym
• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku

Bibliografia

• 1. BARSZCZEWSKI J., BARSZCZEWSKA I. 2008. Stawy rybne jako ptasi rezerwat na przykładzie Stawów Raszyńskich. W: Innowacyjne rozwiązania wodno-stawowe w hodowli ryb karpiowatych. Pr. zbior. Red. J. Barszczewski. Falenty. IMUZ s. 39–48.
• 2. BUKACIŃSKI D., BUKACIŃSKA M. 1991. Awifauna stawów rybnych w Raszynie w latach 1977–1986. Notatki Ornitologiczne. Z. 32 s. 89–116.
• 3. BZOMA S. 2011. Program ochrony kormorana Phalacrocorax carbo w Polsce. Strategia zarządzania populacją kormorana w Polsce – Projekt. Warszawa. SGGW ss. 74.
• 4. GWIAZDA R. 2010. Presja ptaków na ryby w warunkach stawów karpiowych. W: Wielofunkcyjność gospodarki stawowej w Polsce. Pr. zbior. Red. M. Cieśla, R. Wojda. Aktualne uwarunkowania. Warszawa. SGGW s. 77–83.
• 5. KRZYWOSZ T., TRACZUK P. 2012. Kormoran na jeziorach Warmii i Mazur – liczebność, dieta oraz wpływ na rybostan i rybactwo. W: Kormoran w aspekcie zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich. Materiały konferencyjne. Gdynia, 15 listopada 2012 r. Morski Instytut Rybacki –PIB s. 19-28.
• 6. MIELCZAREK S., GRZYBEK J. 2011. Awifauna stawów rybnych Gosławice w Koninie w latach 1988–2011. Ptaki Wielkopolski. Z. 1 s. 18–34.
• 7. ROMANOWSKI J., ORŁOWSKA L., ZAJĄC T. 2011. Program ochrony wydry Lutra lutra w Polsce – Projekt. Warszawa. SGGW ss. 74.
• 8. ROMANOWSKI J., WALCZUK T., ZAWADZKI J. 2014. Obserwacje ptaków wodnych na stawach raszyńskich w latach 2009–2013. W przygotowaniu.
• 9. WASILEWSKI A., HUFLEJT B. 2003. Rola zgrupowania ptaków wodno-błotnych w ekosystemie stawów rybnych. W: Kształtowanie się elementów obiegu materii w systemach stawów o funkcji gospodarczej i ekologicznej. Pr. zbior. Red. J. Pawlik-Dobrowolski, A. Łempicka. Falenty. IMUZ s. 41–67.
• 10. WINKLER H., STARCK C, MYTS D. 2012. Pokarm kormorana i możliwy wpływ na rodzime gatunki ryb w Zatoce Pomorskiej u wybrzeży Niemiec. W: Kormoran w aspekcie zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich. Materiały konferencyjne. Gdynia, 15 listopada 2012 r. Morski Instytut Rybacki – PIB s. 6–10.
• 11. WITKOWSKI J., ORŁOWSKA B. 2012. Zmiany ilościowe w awifaunie lęgowej stawów milickich w okresie 1995–2010. Ornis Polonica. Z. 53 s. 1–22.