Christoph Traugott Delius – twórca nowoczesnego górnictwa w Europie Środkowej

• Autorzy: Battek M. J.

Warianty tytułu

EN

Christoph Traugott Delius – creator of modern mining in Middle Europa

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono postać Christopha Traugotta Deliusa, XVIII-wiecznego uczonego, twórcy pierwszego podręcznika akademickiego w dziedzinie górnictwa, a także wybitnego praktyka, zajmującego się unowocześnieniem górnictwa austro-węgierskiego, uhonorowanego wysokimi stanowiskami. Omówione zostały jego dzieła, zwłaszcza najważniejsze Wprowadzenie do sztuki górniczej.

EN

The article presents the person of Christoph Traugott Delius, 18th century scientist, author of the first university mining handbook, eminent expert in modernizing the austrian-hungarian mining, honoured with a high government post. Delius’ books are discussed in the all-important Anleitung zu der Bergbaukunst. It is the first academic handbook of mining science covering a range of topics from geology, through exploitation technology, construction of mining machinery, economics and managing in mining, to the importance of mining for the State. The extensive report on opal noble mining in Hungary is especially worth mentioning here.

Słowa kluczowe

PL

Delius Christoph Traugott; górnictwo; Europa Środkowa

EN

Delius Christoph Traugott; mining; Middle Europa

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 2
• Strony: 67--77
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys.

Twórcy

autor

Battek M. J.

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, Na Grobli 15, 50-421 Wrocław

Bibliografia

• 1. BATTEK M.J., 2008, Henning Calvör – XVIII-wieczny kontunuator dzieła Agricoli, [w:] Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, red. P. Zagożdżon, M. Madziarz, Wrocław, OW PWr.
• 2. BUFFIER P., 1752, Erörterung überzeugender Beweißgründe von der wahren Religion, Schottenhof.
• 3. CALVÖR H., 1763, Acta historico-chronologico-mechanica circa metallurgiam in Hercynia superiori oder historisch-chronologische Nachricht und theoretische und praktische Beschreibung des Maschinenwesens und der Hülfsmittel bey dem Bergbau auf dem Oberharze..., Braunschweig (reprint 1986).
• 4. DELIUS Ch.T., 1770, Abhandlung von dem Ursprunge der Gebürge und der darinne befindlichen Erzadern, oder der sogenannten Gänge und Klüfte; ingleichen von der Vererzung der Metalle und insonderheit des Goldes. Christ. Gottlob Hilscher, Leipzig.
• 5. DELIUS Ch.T., 1773, Anleitung zu der Bergbaukunst nach ihrer Theorie und Ausübung, nebst einer Abhandlung von den Grundsätzen der Berg= Kammeralwissenschaft für die Kaiserl. Königl. Schemnitzer Bergakademie entworfen. Johann Thomas Edler von Tratter, Wien 1773. 2. Aufl.: Hof- und Staats-Druckerey, Wien 1806.
• 6. DELIUS Ch.T., 1775, Nachricht von ungarischen Opalen und Weltaugen, Abhandlungen einer Privatgesellschaft in Böhmen, zur Aufnahme der Mathematik, der Vaterländischen Geschichte, und der Naturgeschichte, 3: 227–252.
• 7. DELIUS Ch.T., 1778, Traité sur la science de l’exploitation des mines, par théorie et pratique, avec un discours sur les principes des finances, trad. par Mr. Schreiber. 2 Bde. Philippe Denys Pierres, Paris.
• 8. DELIUS Ch.T., 2012, Poučení o zručnosti hornické. O teorii a užití včetně pojednání o principech hornické kamerální vědy, Praha.
• 9. de.wikipedia.org/wiki/Christoph_Traugott_Delius#/media/File:Delius_Miskolc.jpg – witryna internetowa Wikipedia, hasło: Christoph Traugott Delius; akt.: październik 2015.
• 10. FREYDANK H., 1957. Delius, Christoph Traugott. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). 3: 586.
• 11. GEDEON M., 2012. A fÿkamaragrófi hivatal Mária Terézia korában, Publicationes Universitatis Miskolcinensis, Sectio Juridica et Politica, XXX/1: 53–65.
• 12. GÜMBEL W., 1877, Delius, Christoph Traugott. [w:] Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). 5: 38 n.
• 13. Lexikon Der Vom Jahr 1750 Bis 1800 Verstorbenen Teutschen Schriftsteller, 1803, oprac. Johann Georg Meusel, Bd. 2, Leipzig.
• 14. Memoria Delii, 1783, Nova Acta Leopoldina, 7: 211-218.
• 15. PATVAROS J., 1995: In memoriam Christoph Traugott Delius, the emitent scholar and profesor of mining in „Schemnitzer Bergakademie”. Mineral Resources Engineering, 4: 381–388.