Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu. Proces przekształceń zespołu budynków od średniowiecza do końca XIX wieku

• Autorzy: Chorowska Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK57MUSEUM

Warianty tytułu

EN

Archdiocese Museum in Wrocław. Transformation process of a group of buildings from Middle Ages to the end of the 19ᵗʰ century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zespół obecnego Muzeum Archidiecezjalnego, Archiwum Archidiecezjalnego i Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu składa się z trzech budynków, które powstały w ciągu ponad 500 lat. Najstarszy był dawny Dom Kapituły Katedralnej, który ukształtował się w dwóch późnogotyckich fazach. Jeszcze przed 1382 r. powstał budynek mieszczący w podziemiu Piwnicę Świdnicką, czyli jedyne miejsce wyszynku piwa świdnickiego na terenie Ostrowa Tumskiego, na parterze sień i reprezentacyjny Kapitularz oraz dwa piętra o nieznanej funkcji. Kapitularz był nakryty zachowanym do dziś wielopromiennym sklepieniem o skomplikowanym rysunku żeber. Wertykalność Domu Kapituły podkreślał wieżowy aneks schodowy, akcentujący południową ścianę szczytową budynku. W latach 1518–1520 wprowadzono do jego wnętrza kamienne, kręte schody, które prowadziły do biblioteki urządzonej wówczas na I piętrze. To reprezentacyjne wnętrze uzyskało postać wysokiej, dwunawowej hali, sklepionej krzyżowo-żebrowo. Uroczysty charakter wejścia podkreślały portale z przełomu średniowiecza i nowożytności. Drugi aneks, umieszczony po stronie północnej Domu Kapituły, mieścił zapewne pierwotnie urządzenia sanitarne. Zlikwidowano go w 1896 r., w trakcie realizacji Nowego Archiwum Książęco-Biskupiego i Biblioteki Katedralnej, wg projektu architekta diecezjalnego Josepha Ebersa (1845–1923), czyli najmłodszego budynku w zespole Muzeum Archidiecezjalnego. Jednakże już wcześniej zaczęto przekształcać wnętrza średniowiecznego Domu Kapituły w duchu neogotyckim, zaczynając od renowacji kapitularza w 1882 r.

EN

The complex of the present Archdiocese Museum, the Archives and the Capitulary Library in Wrocław consists of three buildings which came into being during the period of 500 years. The oldest was the former House of the Cathedral Chapter which was shaped during two late gothic phases. Still before 1382 a building was erected. It comprised in its underground Piwnica Świdnicka, that is the only tavern on Ostrów Tumski where Świdnica beer was sold, on the ground floor a hallway and a representative Chapter and two floors of unknown function. The Chapter House was covered with, preserved up till now, a multi-ribbed vault of a complicated rib pattern. The verticality of the Chapter House was underlined by a tower stair annex which accentuated the southern gable wall of the building. In 1518–1520 stone winding stairs leading to the Library that was on the 1ˢᵗ floor at that time, were introduced into its interior. That representative interior got the form of a high, two aisle hall with a rib vault. The ceremonial character of the entrance was underlined by portals from the turn of the Middle Ages and Modern Times. The second annex situated on the northern side of the Chapter House probably originally housed sanitation. It was removed in 1896 when the building of the New Ducal-Bishop Archives and the Cathedral Library was realised according to the design of Joseph Ebers (1845–1923) – a diocese architect. It was the youngest building in the complex of the Archdiocese Museum. However, even earlier the interiors of the medieval Chapter House started to be transformed in a neo-gothic style beginning from the restoration of the Chapter in 1882.

Słowa kluczowe

PL

architektura gotycka; wieża mieszkalna; kapitularz; Wrocław

EN

Gothic architecture; donjon; capitulary; Wrocław

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 57
• Strony: 60--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., fot.

Twórcy

autor

Chorowska Małgorzata

• Katedra Historii Architektury, Sztuki i Techniki, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Chorowska M., Gryglewska A. Rozszerzone studium historyczno-konserwatorskie zespołu budynków Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Maszynopis, Wrocław, 2018.
• [2] Jungnitz J. Das Breslauer Diözesanmuseum. Zur Eröffnung desselben am 29. Oktober 1903. Schlesische Volkszeitungs-Buchdruckerei, Breslau, [1903].
• [3] Jungnitz J. Das Breslauer Diözesanarchiv. Odbitki z: Schlesische Volkszeitung (411, 413, 417), Breslau, 1908.
• [4] Kaczmarek R. Muzeum Archidiecezjalne [hasło 318] In: Eysymontt R., Ilkosz J., Tomaszewicz A., Urbanik J. (eds) Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław, 2011, 427–428.
• [5] Jungnitz J. Die Breslauer Dombibliothek. Odbitki z: Schlesische Volkszeitung, (245, 249, 253), Breslau, 1908.
• [6] Menclová D., České hrady, Praha, 1976.
• [7] Goliński M., Socjotopografi a późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), Wrocław, 1997.
• [8] Rauscher F., Der Bau steinerner Wendeltreppen. An Beispielen aus der deutschen Gothik und Renaissance, Berlin, 1889.
• [9] Joseph Ebers, https://de.wikipedia.org/wiki/Joseph_Ebers (dostęp 28.12.2018).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).