Entry in the register of monuments as a form of administrative and legal protection of cultural heritage in Poland – legal and practical aspects

• Autorzy: Landmann Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.3927

Warianty tytułu

PL

Wpis do rejestru zabytków jako forma administracyjnoprawnej ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce – aspekty prawne i praktyczne

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the article is to characterize entry in the register of monuments as a statutory form of administrative and legal protection of monuments in Poland and to identify regional disparities (differences) in the practice of implementation of entry in the register of monuments in provinces, as at the end of June 2018. The thesis was put forward that entry in the register of monuments is an important way of protecting cultural assets in Poland after 2003, while the practice of use of the identified administrative and legal form of monument protection may testify to the particularly rich historical stock of some Polish provinces. Entry in the register of monuments is a necessary administrative and legal measure for protection of monuments in a democratic state that takes care of the development of cultural resources. The condition of culture depends largely on protection of monuments. Monuments in Poland are characterized by significant diversity in terms of geographical distribution and costs of their protection.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka wpisu do rejestru zabytków jako ustawowej formy administracyjnoprawnej ochrony zabytków w Polsce i identyfikacja dysproporcji (różnic) regionalnych w praktyce realizacji wpisu do rejestru zabytków w województwach, według stanu na koniec czerwca 2018 roku. Postawiono tezę, że wpis do rejestru zabytków to ważny sposób ochrony dóbr kultury w Polsce po 2003 roku, natomiast praktyka korzystania z zidentyfikowanej administracyjnoprawnej formy ochrony zabytków może świadczyć o szczególnie bogatych zasobach zabytkowych niektórych polskich województw. Wpis do rejestru zabytków to niezbędny środek administracyjnoprawnej ochrony zabytków w państwie demokratycznym dbającym o rozwój zasobów kulturowych. Stan kultury zależy w dużej mierze od ochrony zabytków. Zabytki w Polsce cechuje istotne zróżnicowanie pod względem geograficznego rozmieszczenia czy kosztów ich ochrony.

Słowa kluczowe

EN

cultural heritage; law; entry in the register of monuments; monument

PL

dziedzictwo kulturowe; prawo; wpis do rejestru zabytków; zabytek

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Scientific Journal of the Military University of Land Forces
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 52, No. 3(197)
• Strony: 574--586
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Landmann Tomasz

• Faculty of Security Studies, General Tadeusz Kościuszko Military University of Land Forces, Wrocław, Poland

Bibliografia

• 1. Czaja J. Kulturowe czynniki bezpieczeństwa. Kraków: Krakowska Akademia im Andrzeja Frycza Modrzewskiego; 2008.
• 2. Izdebski J. Ochrona dóbr kultury w systemie norm prawa administracyjnego. Muzealnictwo. 2014;55.
• 3. Stanik-Filipowska K. Administracyjno-prawne podstawy ochrony zabytków niematerialnych w prawie polskim (zagadnienia podstawowe). Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne. 2008;1.
• 4. Zalasińska K. Prawna ochrona zabytków nieruchomych w Polsce. Warszawa–Kraków: WKP; 2010.
• 5. Zeidler K. Prawo ochrony dziedzictwa kultury. Warszawa: WKP; 2007.
• 6. Drela M. Zabytkowe części składowe i przynależności a przedmiot wpisu do rejestru zabytków – uwagi de lege lata i de lege ferenda. Roczniki Nauk Prawnych. 2017;27(3):27-45.
• 7. Gawlicki M. Rejestr zabytków w praktyce ochrony konserwatorskiej. Ochrona Zabytków. 2008;56(2): 55-82.
• 8. Sługocki J. Opieka nad zabytkiem nieruchomym. Problemy administracyjnoprawne. Warszawa: WKP; 2017.
• 9. Szałygin J. Rejestr i ewidencja zabytków nieruchomych oraz ruchomych w działaniach Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Ochrona Zabytków. 2012;1-2:118-56.
• 10. Wendlandt J. Centralna ewidencja i rejestr zabytków architektury i budownictwa w Polsce w świetle zasobu Ośrodka Dokumentacji Zabytków. Ochrona Zabytków. 1998;3.
• 11. Zalasińska K, Zeidler K. Wykład prawa ochrony zabytków. Warszawa: WKP; 2015.
• 12. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity: Dz. U. 2017, poz. 2187).
• 13. Dobosz P. Aktualne problemy prawne i finansowe ochrony zabytków w Polsce w dobie przekształceń ustrojowych państwa. Ochrona Zabytków. 2000;53(1).
• 14. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. 2017, poz. 1257).
• 15. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. 2011 Nr 113, poz. 661).
• 16. Zarządzenie Nr 32 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie zmiany nazwy i zakresu działania Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków (Dz. Urz. MKiDN 2011 Nr 6, poz. 58 ze zm.).
• 17. Hołda J, Hołda Z, Ostrowska D. Prawne podstawy działalności kulturalnej. Kraków: Zakamycze; 2005.
• 18. Antoniak P, Cherka M. Formy i sposób ochrony zabytków. In: Cherka M (ed.). Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. Warszawa: WKP; 2010.
• 19. Ustawa z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010 Nr 75, poz. 474).
• 20. Rusin P. Gminna ewidencja zabytków – tryb oraz konsekwencje dokonania wpisu. Polish Construction Review. 2014;3.
• 21. Zestawienie danych statystycznych z rejestru zabytków – zabytki nieruchome, [online]. Available at: https://danepubliczne.gov.pl/dataset/zestawienie-danych-statystycznych-zabytki-nieruchome/resource/13b56022-1001-4c7b-bf4f-174bee7cd9db# [Accessed: 15 July 2018].
• 22. Zestawienie danych statystycznych z rejestru zabytków – zabytki ruchome, [online]. Available at: https://danepubliczne.gov.pl/dataset/zestawienie-danych-statystycznych-zabytki-ruchome/resource/f09b4900-a7d7-46d9-88a3-f0cd6bf1d5f7 [Accessed: 15 July 2018].
• 23. Zestawienie danych statystycznych z rejestru zabytków – zabytki archeologiczne, [online]. Available at: https://danepubliczne.gov.pl/dataset/zestawienie-danych-statystycznych-zabytki-archeologiczne/resource/108dd6d2-7846-485e-9d1f-02847af68ba7 [Accessed: 15 July 2018].
• 24. Rozbicka M (ed.). Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C). Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa; 2017.