Geological cartography in Poland in the 19th century

• Autorzy: Wołkowicz S. , Wołkowicz K.

Identyfikatory

DOI

10.7306/gq.1198

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The history of modern geological mapping in Poland began with the Carta Geologica totius Poloniae, Moldaviae, Transylvaniae, Hungariae et Valachiae by S. Staszic, often called the “father of Polish geology”. Before Staszic, a general map of Poland had been published by J.-E. Guettard (1764a); ones of the Sudety Mts. by J. Jirasek (1791), L. von Buch (1797), and Raumer (1813); and that of the Tatra Mts. by Hacquet (1796). In times of the partition of Poland (1772 to 1918), areas annexed by Prussia were covered by systematic geological surveys. These cartographic projects resulted in the compilation of two geological atlases comprising maps of the standard sheet type, in the period from 1826 to 1836. These atlases were compiled by teams of outstanding geologists, under the leadership of L. von Buch and F. Hoffmann. Another outstanding contribution to the geology of Poland was made by G.G. Pusch, the author of the excellent Geognostische Beschreibung von Polen (1833–1836), subsequently supplemented by Geognostyscher Atlas von Polen. One of the greatest achievements of L. Zejszner was the geological map of the Tatra Mts., Carte de la chaine du Tatra, published anonymously in Berlin in 1844, and a series of geological maps prepared as drafts of Geognostic maps of the Eastern District of the Polish Kingdom. Special attention should be also paid to two extensive studies which covered areas of Upper and Lower Silesia. The first of these, Geognostische Karte von Oberschlesien und den Angrenzenden Gebieten, was completed by a team led by F. Roemer, and published in 1870. The second, Geologische Karte von dem Niederschlesischen Gebirge und den angrezenden gegenden, was compiled by a team led by R. von Carnall, and published in the same year. Out of all the studies carried out by Austrian geologists, it is necessary to mention those of E. Tietze, as they produced excellent geological maps of the Carpathians and vicinities of Kraków and Lviv. It is also worth mentioning the contributions made by the Physiographic Commission, active from 1866 until the beginning of the First World War. Its members decided to prepare the Geological Atlas of Galicia. The final product of works of this commission was a set of 25 booklets, with over a hundred geological maps at a scale 1:75000, issued in the years 1885–1912. From 1881, the commission was also publishing its famous Physiographic Diaries, which include papers on the geology of areas annexed by Russia, written by famous Polish geologists such as J. Siemiradzki, A. Michalski, and E. Habdank-Dunikowski, illustrated with relevant geological maps prepared by them.

Słowa kluczowe

EN

Poland; historical maps; geological cartography

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Geological Quarterly
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 58, No. 3
• Strony: 623--658
• Opis fizyczny: Bibliogr. 78 poz., rys.

Twórcy

autor

Wołkowicz S.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Poland

autor

Wołkowicz K.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Poland

Bibliografia

• 1. Aldrovandi, U., 1648. Musaeum Metallicum in Libros IV distributum Bartholomaevs Ambrosinus, Bologna.
• 2. Alexandrowicz, S.W., 2008. Sekcja Geologiczna Komisji Fizjot graficznej TNK i AU - działalność i osiągnięcia. Studia i materiały do dziejów Polskiej akademii Umiejętności, V. Kraków.
• 3. Beudant, F.S., 1822.Voyage minéralogique et géologique en Hongrie, pendant l'annee 1818. Verdiere, Paris.
• 4. Brückmann, F.E., 1730. Magnalia Dei In Locis Subterraneis Oder Unterirdische Schatz = Kammer Aller Königreiche und Länder, In Ausführlicher Beschreibung Aller, mehr als MDC. Bergwercke Durch Alle vier Welt=Theile, Welche Von Entdeckung derselben bis auf gegenwärtige Zeit gebauet worden, und noch gebauet werden; in was Stand sie jemahls gewesen/ und wie sie jetzo beschatten; was vor Ertze Steine und Berg=Arten aus solchen jemahls gewonnen/und noch zu Tage ausgefördert werden; Nebst Anmerckung aller derjenigen Länder und Oerter/ wo Edelgesteine zu finden/In Geographischer Ordnung und einigen Kupffer=Figuren zu besichtigen dargestellet von Francisco Ernesto Brvckmann, Med. Doct. Acad. CFsar. Nat. Cvriosor. Et Soc. Reg. Prvs. Scient. Colleg. Et Pract. Brvnsvic., Wolffenbuttel.
• 5. Buch, L. von, 1802. Geognostische Beobachtungen auf Reisen durch Deutschland und Italien. Haude und Spener, Berlin.
• 6. Buch, L. von, Rothenburg, F.R., Kliewer, H., Jättnig, C., Schmidt, P., 1826. Geognostische Karte von Deutschland und den umliegenden Staaten in 42 Blättern nach den vorzügln chsten mitgetheilen Materialien. Simon Schropp and Comp., Berlin.
• 7. Carnall, R. von, 1844. Geognostische Karte von Ober-Schlesien. BerlinVerlag von Simon Schropp and Co., .
• 8. Carnall, R. von, 1870. Geologische Karte von dem Niederschlesischen Gebirge und den Angrezenden gegenden. Verlag des S. Schropp'schen Landkarten Handlung (Luis Beringuier), Berlin.
• 9. Carosi, J.F., 1781 and 1784. Reisen durch verschiedene polnische Provinzen, mineralogischen und anderen Inhalts. J.G.I. Breitkopf, Leipzig.
• 10. Chałubińska, A., 1969. Contribution d'Ignace Domeyko B la géographie de la Pologne (in Polish with French summary). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• 11. Daszkiewicz, P., Tarkowski, R., 2009. Pobyt i badania przyrodnicze Jeana-Etienne'a Guettarda w Rzeczypospolitej (1760-1762) (in Polish). Wyd. Nauk. Uniw. Pedagogicznego, Kraków.
• 12. Dathe, E., 1903. Geologische Karte der Umgebung von Salzbrunn. Berliner Lithogr. Institut.
• 13. Degenhardt, O., 1870. Der Oberschlesisch-Polnische Bergdistrict Hinweglassung der Diluviums. Verlag der Landkartenhandlung von J.H. Neuman. Verlag der Landkartenhandlung von J.H. Neumann, Lithographie und Farbendruck des Berliner Lithographischen Instituts, Berlin.
• 14. Dufour, A.H., Wrotnowski, F., 1850. At t as de l'Ancienne Pologne. Paris. Diderot, D., le Rond d'Alembert, J., Breton, A., Condillac, E., Daubenton, L.J., Helvétius, C.A., Holbach, P., Jaucourt, C., Montesquieu, C.L., Rousseau, J.-J., Turgot, A.R.J., Voltaire., Quesnay, F., 1751-1766. Supplement 1772. Encyclopédie, ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers.
• 15. Długosz, J., 1455-1480. Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae.
• 16. Domeyko, P., 2005. A Life in Exile. Ignacy Domeyko 1802-1889. Sydney, Australia.
• 17. Gloger, Z., 1888. Wyciągi z dziejów Polskich Długosza dotyczące fizyjografii dawnej Polski. Pamiętnik Fizyjograficzny, VIII. Dział V - Miscellanea. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 18. Graniczny, M., Kacprzak, J., Urban, H., Krzywiec, P., 2007. Ludwik Zejszner - celebrity natutalist, one of the pioneers of geological cartography in Poland (in Polish). Przegląd Geologiczny, 55: 925-932.
• 19. Graniczny, M., Kacprzak, J., Marks, L., Urban, H., 2008. Józef Siemiradzki (1858-1933) - un unusual geologist (in Polish). Przegląd Geologiczny, 56: 366-372.
• 20. Grigelis, A., Wójcik, Z., Narebski, W., Gelumbauskaité, L.Z., Kozák, J., Czarniecki, S., 2008. The first large geological map of Central and Eastern Europe (1815). Geologija, 50, 125-134.
• 21. Grigelis, A., Wójcik, Z., Narebski, W., Gelumbauskaité, L.Z., Kozák, J., 2011. Stanisław Staszic: an early surveyor of the geology of central and Eastern Eutope Annals of Science, 68: 199-228.
• 22. Grzybowski, J., 1912. Przeglądowa Mapa geologiczna Polski i obszarów sąsiednich (in Polish). Zygmunt Weyberg, Warszawa.
• 23. Guettard, J.-E., 1764a. Nature du Tertain de la Pologne, et des Minéraux qu'il renferme. Historie de l'Académie Royale des Science. de l'Imprimerie Royale, Paris.
• 24. Guettard, J.-E., 1764b. Les mines de sel Wieliczka en Pologne. Historie de l'Académie Royale des Science. de l'Imprimerie Royale, Paris.
• 25. Hill, J., 1748. A History of Fossils. Printed for Thomas Osborne, in Gray's-Inn, Holbourn, London.
• 26. Hacquet, B., 1796. Hacquets neueste physikalisch-politische Reisen durch die Dacischen und Sarmatischen oder nordlichen Karpathen. Raspe, Nuremberg.
• 27. Hauer, F.R. von, 1869. Geologische Übersichtkarte der Österreichischen Monarchie. Blatt III. Jahrbuch Der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt. Druck Der K.K. Hof- Und Staatsdruckerei, Wien.
• 28. Hoffmann, F., 1836. Geognostische Charte von Sachsen, Schlesien einem Theile Böhmens und der Rheinlande in 50 Blättern zur östlichen und westlichen Erweiterung dergeognostischen Charte vom nordwestlichen Deutschland. Simon Shropp et Comp., Berlin.
• 29. Jirasek, J., Haenke, T., Gruber, A., Gertner, F., 1791. Beobat chtungen auf Reisen nach dem Riesengebirge. Dresden. Böhmische Gesellschaft der Wissenschaften in Waltherische Hofbuchhandlung, Prague-Dresden.
• 30. Jonston, J., 1632. Thaumatographia naturalis, in decem classes distincta. G. Blaev, Amsterdam.
• 31. Jonston, J., 1661. Notitia regni mineralis. “Collerianorum”, Lipsiae.
• 32. Kaluža, A., 1818? Mineralogische Karte von Schlesien.
• 33. Kaluža, A., 1818. Übersicht der Mineralien Schlesiens und Glatz nebst ihren Fundörtern und vielen neuen Höhenmessungen auf 4 Karten dargestellt. Breslau.
• 34. Kluk, K., 1781-1782. Rzeczy kopalnych osobliwie zdatnieyszych szukanie, poznanie i zażycie (in Polish). W drukarni XX. Scholarum Piarum, Warszawa.
• 35. Kołodziejczyk, J., 1932. Ks. Krzysztof Kluk: dzieła i twórczość. PAU. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, 69 (10).
• 36. Krzywiec, P., in preparation. Early (17th - early 19thcentury) geological remarks and reports about the Wieliczka Salt Mine.
• 37. Lill von Lilienbach, K., 1833. Description du bassin de la Gallicie et de la Podolie in Mémoires de la Sociéte Géologique de France. Tom. 1er, Mém. No 4: 35-105.
• 38. Lubomirski, J.T., Stawiski, E., Przystañski S., ed., 1874. Encyklopedya Rolnictwa (in Polish). Wyd. Gebethner and Wolf, Warszawa.
• 39. Łabędzki. H., 1848. Translator's Introduction to Polish edition of Beudant, F.S., Cours elementaire de mineralogie. Drukarnia Stanisława Strąbskiego, Warszawa.
• 40. Michael, R., 1913. Die Geologie des oberschlesischen Steinkohlenbezirkes. Abhandlungen der Königlich Preussischen Geologischen Landesanstalt, Berlin.
• 41. Michalski, A., 1884. Mapa Geologiczna części Guberni Kieleckiej (in Polish). Pamiętnik Fizyjograficzny, 4. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 42. Miecznik, J.B., 2009. Graves of geologists at the Warsaw cementeries (in Polish). Przegląd Geologiczny, 57: 861-865.
• 43. Narkiewicz, M., Krzywiec, P., Diemer, J., 2012. Geology of the Holy Cross Mts. in the eyes of Roderick Murchison - visit in June of 1843 and its echoes (in Polish with English summary). Przegląd Geologiczny, 60: 220-225.
• 44. Oeynhausen, von C., 1822. Bersuch einer geognostischen Beschreibung von Oberschlesien und den nachst angrenzenden Gegenden von Polen, Galizien und Östreichisch-Schlesien, Essen.
• 45. Oldroyd, D., 2013. Maps as pictures or diagrams: the early development of geologi cal maps. GSA Special Papers, 502: 41-101.
• 46. Pasieczna, A., 2014. Mercury in soils, and river and stream sediments in the Silesia-Cracow Region (Southern Poland) (in Polish with English summary). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 457: 69-86.
• 47. Pusch, G.G., 1829-1830. Geognostyczny Opis Polski. Sławianin. 25, 392-396. Publisher: A.M. Kitajewski, w Drukarni Banku.
• 48. Pusch, G.G., 1933-1836. Geognostische Beschreibung von Polen. J.G. Cotta, Stuttgart und Tübingen.
• 49. Pusch, G.G., 1836. Geognostyscher Ati as von Polen. J.G. Cotta, Stuttgart und Tübingen.
• 50. Pusch, J.B., 1881. Mapa Geognostyczna Królestwa Polskiego. Pamiętnik Fizyjograficzny, 1. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 51. Raumer, C. von, 1813. Geognostische Skizze von einem Theile des schlesischen, böhmischen, und lausitzer Gebirges. In: Granit des Riesengebirges und die ihn umgebenden Gebirges Familien.
• 52. Raumer, C. von, 1818. Geognostische Karte von einem Theile des Schlesischen Böhmischen und Lausitzer Gebirgs.
• 53. Roemer, F., 1870. Geognostische Karte von Oberschlesien und den Angrezenden Gebieten. Verlag der Landkartenhandlung von J.H. Neuman. Lithographie und Farbendruck des Berliner Lithographischen Instituts. Berlin.
• 54. Rzączyński, G., 1721. Historia naturalis curiosa regni Poloniae, Magni Ducatus Lituaniae, annexarumq; provinciarum in tractatus XX divisa: Ex scriptoribus probatis, servata primigenia eorum phrasi in locis plurimis, ex M.S.S. variis, Testibus oculatis, relationibus fide dignis, experimentis, Sandomirae.
• 55. Rzączyñski, G., 1742. Auctuarium Historiae Naturalis Regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuniae Annexarumque Provinciarum in Puncta XII, Gedani.
• 56. Samsonowicz, J., 1948. Histoire de la géologie en Pologne (in Polish with French summary). Polska Akademia Umiejętności. Historia Nauki Polskiej w monografiach, VI, Kraków.
• 57. Schwenckfeldt, C., 1601. Stirpium & Fossilium Silesiae Catalogus. In quo praeter etymon, natales, tempus; Natura & vires cum variis experimentis assignatur. Impensis Davidis Alberti Bibliopolae Vratislauiensis, Lipsiae.
• 58. Schwenckfeldt, C., 1607a. Hirschbergischen warmen Bades in Schlesien. Johann Rhambaw, Gorlitz.
• 59. Schwenckfeldt, C., 1607b. Therms Teplicenses, Von deß Töplitzen Warmen Bades in Böhmen: Nicht weit vom Graupen gele- gen/Vrsprung/Gelegenheit/Abetheilung/Natur/Eigenschaft und rechtem gebrauch. Kurtzer vnd gründlicher Bericht. Johann Rhambaw, Gorlitz.
• 60. Siemiradzki, J., 1887. Mapa Geologiczna Gór Kielecko- Sandomierskich (in Poli sh). Pamiętnik Fizyjograficzny, 7. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 61. Siemiradzki, J., Hadbank-Dunikowski, E., 1891. Mapa Geologiczna Królestwa Polskiego, Galicji i Krajów Przyległych (in Polish). Pamiętnik Fizyjograficzny, 11. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 62. Skoczylas, J., 2011. The History of Geological Studies in Greater Poland until 1939 (in Polish with English summary). Wyd. Nauk. Uniw. Adama Mickiewicza, Poznań.
• 63. Stanowski, J., Kohn, A., Lubomęski, A., 1873. Mappa Geologiczna Wielkiego Księstwa Poznańskiego (in Polish). In: Encyklopedya Rolnictwa (eds. J.T. Lubomirski, E. Stawiski and S. Przystański). Wyd. Gebethner and Wolf, Warszawa.
• 64. Staszic, S., 1815a. Carta Geologica totius Poloniae, Moldaviae, Transylvaniae, Hungariae et Valachiae.
• 65. Staszic, S.,1815b. O ziemiorództwie Karpatow i innych gori rownin polskich. W Drukarni Rządowej, Warszawa.
• 66. Szaflarski, J., 1972. Poznanie Tatr (in Polish). Wyd. „Sport i Turystyka”, Warszawa.
• 67. Szajnocha, W., 1918. Geologia (in Polish). In: Polska w kulturze powszechnej cz. II szczegółowa (ed. F. Koneczny). Kraków.
• 68. Tietze, E., 1882. Geologische Karte der Umgebung von Lemberg.
• 69. Tietze, E., 1888. Geologische Karte der Umgebung von Krakau, Geologische Karte der Umgebung von Chrzanów und Krzeszowice. Jahrbuch der k.-k. Geologischen Reichsanstalt, 37. Alfred Holder K.K. Hof- und Universitäts Buchhändler, Wien.
• 70. Townson, R., 1797. Travels in Hungary, with a short account of Vienna in the year 1793. Robinson, G. I., Paternoster Row. Jany 2d 1797, London.
• 71. Trejdosiewicz, J., 1892. Mapa geologiczna Gubernii Lubelskiej (in Polish). Pamiętnik Fizyjograficzny, 12. Drukarnia Emila Skiwskiego, Warszawa.
• 72. Uhlig, V., 1899. Geologische Karte des Tatra-Gebirges. Denks - chriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe, Band, 68. Wien.
• 73. Uhlig, V. 1903. Bau und Bild der Karpaten. Wien.
• 74. Uhlig, V., 1912. Atlas Geologiczny Galicji: Zeszyt 24, arkusze: Tatry, Nowy Targ i Zakopane, „Szczawnica”. Nakładem Akademii Umiejętności. Skład główny w Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
• 75. Wołkowicz, S., Wołkowicz, K., Miecznik, J.B., 2009. Geological cartography of Polish territories till 1919 - the exibition catalogue (in Polish). PGI-NRI, Warszawa.
• 76. Wołkowicz, S., Graniczny, M., Wołkowicz, K., Urban, H., Kowalski, Z., Zdanowski, A. in press. Rozwój kartografii geologicznej na Górnym Śląsku w świetle wybranych map historycznych - od Leopolda von Bucha do Stanisława Doktorowicza - Hrebnickiego. Przegląd Górniczy.
• 77. Zaręczny, S., 1894. Atlas Geologiczny Galicji: Zeszyt 3, arkusze: Okręg Krakowski i Oświęcim-Chrzanów-Krzeszowice (in Polish). Nakładem Akademii Umiejętności. Skład główny w Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków.
• 78. Zejszner, L., 1844. Carte géologique de la chaine du Tatra et des soulevements parallelles. Chez Simon Schropp and Co., Berlin.