Record of the Pleistocene at karst sites of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains region – a review

• Autorzy: Urban Jan , Hercman Helena , Ochman Katarzyna , Kasza Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.24425/sq.2019.126382

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The objective of this paper is a review of data on reconstruction of the Pleistocene palaeogeography (environment) and stratigraphy based on studies of karst sites in the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains. Although the number of known Pleistocene karst sites in this region is small, the investigations of them have played a crucial role in a research of the Pleistocene. The study of the Kozi Grzbiet site provided the first evidences for new climatostratigraphy and classification of glaciations in Poland. The explanation of genesis of cryogenic calcite crystals discovered in Chelosiowa Jama-Jaskinia Jaworznicka cave system started a new direction of palaeoenvironmental reconstructions of the last glacial period. Kadzielnia palaeontological site was one of the first Early Pleistocene fossil assemblages in karst studied in Poland, whereas Raj cave provided abundant palaeontological and archaeological material from the Last Glacial. Other sites are of less scientific importance, however some of them can be used in education and popularisation of geosciences. Small number of already studied sites does not exclude discoveries of next sites of high scientific importance.

Słowa kluczowe

EN

karst sites; caves; U-series dating; Pleistocene; Świętokrzyskie Mountains; Holy Cross Mountains

• Wydawca: Institute of Geological Science Polish Academy of Science
• Czasopismo: Studia Quaternaria
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 36, Nr 2
• Strony: 87--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 137 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Urban Jan

• Polish Academy of Sciences, Institute of Nature Conservation, al. Adama Mickiewicza 33, 31-120 Kraków, Poland

autor

Hercman Helena

• Polish Academy of Sciences, Institute of Geological Sciences, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warsaw, Poland

autor

Ochman Katarzyna

• Wadowice, Poland

autor

Kasza Andrzej

• Świętokrzyski Speleoclub, Kielce, ul. Żurawia 23, 25-653 Kielce, Poland

Bibliografia

• 1. Barcicki, M., Cichosz-Kostecka, A., Goździk, J., Mycielska-Dowgiałło, E., Prószyńska-Bardas, H., 1991. Age and origin of the karst pit deposits of Mirówek in the light of sedimentological investigations. In: Kostrzewski, A., (ed.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, vol. 1, 23–34. Wydawnictwo Uniwersytetu A. Mickiewicza, Poznań (in Polish with English summary).
• 2. Barcicki, M., Cichosz-Kostecka, A., Kwapisz, B., Mycielska-Dowgiałło, E., Skawińska-Wieser, K., 1996. Development of karstic pit at Maziarze near Iłża Turing the Tertiary and Quaternary. In: Kostrzewski, A. (Ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, vol. 2, 25–38. Wydawnictwo Uniwersytetu A. Mickiewicza, Poznań (in Polish with English summary).
• 3. Ber, A., Lindner, L., Marks, L., 2007. Proposal of stratigraphic subdivision of the Quaternary of Poland. Przegląd Geologiczny 55(2), 115–118 (in Polish, English abstract).
• 4. Black, C.C., Kowalski, K., 1974. The Pliocene and Pleistocene Sciuridae (Mammalia, Rodentia) from Poland. Acta Zoologica Cracoviensia 19, 461–485.
• 5. Błaszczyk, M., Hercman, H., Pawlak, J., Gąsiorowski M., Matoušková, Š., Aninowska, M., Kicińska. D., Tyc, A., 2018. Low to Middle Pleistocene paleoclimatic record from the Cracow-Częstochowa Upland (Poland) based on isotopic and calcite fabrics analyses. Geochronometria 45, 185–197.
• 6. Bocheński, Z., 1974. The birds of the Late Quaternary of Poland (Ptaki młodszego czwartorzędu Polski). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Cracow (in Polish).
• 7. Bocheński, Z., 1984. Middle Pleistocene remains of birds from Kozi Grzbiet in the Świętokrzyskie Mts. (Holy Cross Mts. – Central Poland). Acta Zoologica Cracoviensia 27(10), 177–186.
• 8. Bocheński, Z., 1989. Birds – Aves (Ptaki – Aves). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 89–108 (in Polish with English summary).
• 9. Cyrek, K., 2009. Archaeological studies in the Częstochowa Upland. In: Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes, 145–160. Faculty of the Earth Sciences, Univ. of Silesia, Institute of Zoology, Univ. of Wrocław, Sosnowiec-Wrocław.
• 10. Cyrek, K., Socha, P., Stefaniak, K., Madeyska, T., Mirosław-Grabowska, J., Sudoł, M., Czyżewski, Ł., 2010. Palaeolithic of Biśnik Cave (Southern Poland) within the environmental background. Quaternary International 220 (1–2), 5–30.
• 11. Czarnocki, J., 1932. Slightly known geological monuments in the St. Cross Mountains. Ochrona Przyrody 12, 75–81 (in Polish with English summary).
• 12. Czarnocki, J., 1935. On the finding of Pleistocene (diluvial) mammalian bones in the “Sitkówka” quarry in the vicinity of Chęciny. Posiedzenia Naukowe PIG 42, 71–72 (in Polish with English summary).
• 13. Czarnocki, J., 1948. Guide pour XX Réunion de la Société Géologique de Pologne dans les Montagnes de St. Croix en aóut 1947. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 17 (1947), 237–299 (in Polish).
• 14. Czarnocki, J., 1949. Sur la protection du paysage des sites scientifiques dans les limites de la ville de Kielce. Wiadomości Muzeum Ziemi, 4 (1948), 313–320 (in Polish with French summary).
• 15. Czyżewska, T., 1989. Artiodactyls – Artiodactyla (Parzystokopytne – Artiodactyla). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 209–217 (in Polish with English summary).
• 16. Dobrowolski, R., 2006. Glacial and periglacial transformation of karst relief in the northern for eland of the Lublin-Volhynia uplands (SE Poland, NW Ukraine). Wydawnictwa Uniwersytetu M. Curie- Skłodowskiej. Lublin, pp. 184 (in Polish with English summary).
• 17. Dobrowolski, R., Mroczek, P., 2015. Clay cortex in epikarst forms as an indicator of age and morphogenesis – case studies from Lublin– Volhynia chalkland (East Poland, West Ukraine). Geomorphology 247, 66–75.
• 18. Durakiewicz, T., Hałas, S., Migaszewski, Z., Urban, J., 1995. Origin of the “calcite groats” in the Chelosiowa Cave near Kielce (Holy Cross Mts.) inferred from petrographic and isotopic investigation. Geological Quarterly 39 (1), 75–94.
• 19. Fahlbusch, V., 1969. Pliozäne und Pleistozäne Cricetinae (Rodentia, Mammalia) aus Polen. Acta Zoologica Polonica 14 (5), 99–137.
• 20. Gąsiorowski, M., Hercman, H., Socha, P., 2014. Isotopic analysis (C, N) and species composition of rodent assemblage as a tool for reconstruction of climate and environment evolution during Late Quaternary: A case study from Biśnik Cave (Częstochowa Upland, Poland). Quaternary International 339–340, 139–147.
• 21. Głazek, J., 1973. Importance of karst phenomena for paleogeographic and paleotectonic reconstructions. Przegląd Geologiczny 10, 517–523 (in Polish with English abstract).
• 22. Głazek, J., 1989. Paleokarst of Poland. In: Bosak, P., Ford, D.C., Głazek, J., Horaček, I. (Eds), Paleokarst, 77–105. Academia, Praha.
• 23. Głazek, J., Kowalski, K., Lindner, L., Młynarski, M., Stworzewicz, E., Wysoczański-Minkowicz, T., 1977a. Kozi Grzbiet. Stratigraphic subdivision of the older part of the Cracovian Glaciation (Mindel) as a result of investigation of the interglacial fauna site of Cromerian type. In: Lindner, L., Michalska, Z. (Eds), Przewodnik sympozjum terenowego “Czwartorzęd zachodniej części regionu świętokrzyskiego”, Warszawa-Kielce 6–10.06.1977, 15–24. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with English summary).
• 24. Głazek, J., Lindner, L., Wysoczański-Minkowicz, T., 1976. Interglacial Mindel I/Mindel II in fossil-bearing karst at Kozi Grzbiet in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 26 (3), 337–393.
• 25. Głazek, J., Lindner, L., Wysoczański-Minkowicz, T., 1977b. Old Pleistocene cave deposits with fauna at Kozi Grzbiet (Holy Cross Mts., central Poland) – a geological interpretation. Kras i Speleologia 1 (10), 13–28.
• 26. Gozhik, P., Lindner, L., Marks, L., 2012. Late Early and early Middle Pleistocene limits of Scandinavian glaciations in Poland and Ukraine. Quaternary International 271, 31–37.
• 27. Gradziński, M., Hercman, H., Kicińska, D., Barczyk, G., Bella, P., Holúbek, P., 2009. Karst in the Tatra Mountains – development of knowledge in the last thity years. Przegląd Geologiczny 57 (8): 674–684 (in Polish with English abstract).
• 28. Gradziński, M., Hercman, H., Kicińska, D., Pura, D., Urban, J., 2011. Ascending speleogenesis of Sokola Hill: a step towards a speleogenetic model of the Polish Jura. Acta Geologica Polonica 61 (4), 341–365.
• 29. Gradziński, M., Szelerewicz, M., 2004. Caves in the Cracow-Wieluń Upland – number and distribution. In: Partyka, J. (Ed.), The diversification and transformation of natural and cultural environment of the Cracow-Częstochowa Upland, vol. 1, Nature, 69–82. Ojców National Park, Ojców (in Polish with English summary).
• 30. Gradziński, R., Wójcik, Z., 1966. Fossil karst of Poland. Prace Muzeum Ziemi 9, 151–203 (in Polish with English abstract).
• 31. Hadamik, C., 2008. Sketch of history of Łagów. From the oldest time till the foundation of the town (Zarys dziejów Łagowa. Od czasów najdawniejszych do lokacji miasta). part I, 40–130. Oficyna Scriptum, Kielce-Łagów (in Polish).
• 32. Hadamik, C., Kalina, D., Traczyński, E., 2004. Łagów Commune (Gmina Łagów). In: Mirowski, R. (Ed.), Dzieje i zabytki małych ojczyzn, 53–72. Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Regionalny Ośrodek w Kielcach, Kielce (in Polish).
• 33. Ivanovich, M., Harmon, R.S., 1992. Uranium Series Disequilibrium. Applications to Environmental Problems. Clarendon Press, Oxford.
• 34. Kaczanowska, M., 1974. Poste paleolithique dans la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badania i udostępnienie jaskini Raj, 93–99. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 35. Karnkowski, P.H., 2008. Tectonic subdivision of Poland: Polish Lowlands. Przegląd Geologiczny 56 (10), 895–903 (in Polish with English abstract).
• 36. Klein, R.G., Cruz-Uribe, K., 1984. The analysis of animal bones from archaeological sites. , University of Chicago Press, Chicago.
• 37. Kotański, Z., 1959. Geological guidebook of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains (Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich), vol. 1. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 204 (in Polish).
• 38. Kowalski, K., 1958. An Early Pleistocene fauna of small mammals from the Kadzielnia Hill in Kielce. Acta Palaeontologica Polonica 3 (1), 1–47.
• 39. Kowalski K. 1963. The Pliocene and Pleistocene Gliridae (Mammalia, Rodentia) from Poland. Acta Zoologica Cracoviensia 8 (14), 533–567.
• 40. Kowalski, K., 1972. Fossil fauna. In: Studies on Raj cave near Kielce (Poland) and its deposits. Folia Quaternaria 41, 45–60.
• 41. Kowalski, K., 1974a. Restes des animaux dans les sédiments de la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badania i udostępnienie jaskini Raj, 101–128. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 42. Kowalski, K., 1974b. Fauna of archeological cave-sites in Poland (Fauna archeologicznych stanowisk jaskiniowych w Polsce). Przegląd Zoologiczny 18 (1), 39–42 (in Polish).
• 43. Kowalski, K., Kozłowski, J., Madeyska, T., 1972. Notes on chronology and palaeoecology. In: Studies on Raj cave near Kielce (Poland) and its deposits. Folia Quaternaria 41, 133–142.
• 44. Kozłowski, J.K., 1972. Archeological materials. In: Studies on Raj cave near Kielce (Poland) and its deposits. Folia Quaternaria 41, 61–132.
• 45. Kozłowski, J.K., 1974. Paleolithique moyen de la grotte de Raj: Charantien ouy Taubachien? In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badanie i udostępnienie jaskini Raj, 153–159. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 46. Kozłowski, S., 1974. Base juridoque de la protection de la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z., (Ed.), Badanie i udostępnienie jaskini Raj, 161–165. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 47. Kozłowski, S., Radwan, J., Wójcik, Z., 1965. The geological reserve Kadzielnia in Kielce. Ochrona Przyrody 31, 117–160 (in Polish with English summary).
• 48. Krajcarz, M.T., Bosák, P., Slechta, S., Pruner, P., Komar, M., Dresler, J., Madeyska, T., 2014. Sediments of the Biśnik Cave (Poland): lithology and stratigraphy of the Middle Palaeolithic site. Quaternary International 326–327, 6-19.
• 49. Krajcarz, M.T, Cyrek, K., Krajcarz, M., Mroczek, P., Sudoł, M., Szymanek, M., Tomek, T., Madeyska, T., 2016. Loess in a cave: lithostratigraphic and correlative value of loess and loess-like layers in caves from the Cracow-Częstochowa Upland (Poland). Quaternary International 399, 13–30.
• 50. Krajcarz, M.T., Krajcarz, M., 2014. The 200,000 year long record of stable isotopes (δ18O, δ13C) of cave bear (Ursus spelaeus) teeth from Biśnik Cave, Poland. Quaternary International 339–340, 119–130.
• 51. Lacelle, D., Lauriol, B., Clark, I.D., 2006. Effect of chemical composition of water on the oxygen-18 and carbon-13 signature preserved in cryogenic carbonates. Arctic Canada: implications in paleoclimatic studies. Chemical Geology 234, 1–16.
• 52. Lewandowski, J., 2009. Cenozoic development of the Częstochowa Upland – disputable problems. In: Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes. Faculty of the Earth Sciences, Univ. of Silesia, Institute of Zoology, Univ. of Wrocław, Sosnowiec-Wrocław, 57–66.
• 53. Lewandowski, J., 2011. “Glacial oasis” in the Cracow-Częstochowa Upland – results of studies during the last fifty years. Przegląd Geologiczny 59 (11), 732–738.
• 54. Lindner, L., 1986. Eo-Pleistocene – Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. region. Meso- Pleistocene – Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. region (Eoplejstocen – region święto krzyski. Mezoplejstocen – region świętokrzyski). In: Budowa geologiczna Polski, vol. 1, Stratygrafia part 3b. Kenozoik. Czwartorzęd, 65–73, 113–145. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish).
• 55. Lindner, L., 1991a. Problems of correlation of main stratigraphic units of the Quaternary of mid-western Europe. Przegląd Geologiczny 39 (5–6), 249–253 (in Polish with English summary).
• 56. Lindner, L., 1991b. Main units of subdivision of Pleistocene of Poland (Główne jednoski podziału plejstocenu Polski). In: Kostrzewski, A. (Ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, vol. 1, 519–530. Wydawnictwo Uniwersytetu A. Mickiewicza, Poznań (in Polish with English summary).
• 57. Lindner, L., 2004. Outline of Pleistocene stratigraphy of the Holy Cross Mts. area in lights of new data (Zarys stratygrafii plejstocenu region świętokrzyskiego w świetle nowych danych). In: Sołtysik, R. (Ed.), Czwartorzęd obszaru Polski na tle struktur starszego podłoża, 7–31. Prace Instytutu Geografii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach 13. Kielce (in Polish with English summary).
• 58. Lindner, L., Braun, J.J., 1974. Morphologique de la vallée de la Bobrzyczka stratigraphie du Quaternaire et développement aux environs de la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badania i udostępnienie jaskini Raj, 131–139. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 59. Lindner, L., Marciniak, B., 2008. Proposal of interglacial stratotype sites for the Middle Pleistocene of Poland. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 428, 35–54 (in Polish with English summary).
• 60. Lindner, L., Marks, L., 2008. Pleistocene stratigraphy of Poland and its correlation with stratotype sections in the Volhynian Upland (Ukraine). Geochronometria 31, 31–37.
• 61. Lindner, L., Marks, L., Nita, M., 2013. Climatostratigraphy of interglacials in Poland: Middle and Upper Pleistocene lower boundaries from a Polish perspective. Quaternary International 292, 113–123.
• 62. Lindner, L. Mastella, L., Semil, J., 2001. Evolution of the Mid to Late Pleistocene river network in the southeastern part of the Holy Cross Mts. Geological Quarterly 45 (4), 387–395.
• 63. Lindner, L., Wojtanowicz, J., 1997. Outline of correlation of stratigraphical subdivisions of the Pleistocene in the South Polish Uplands. Przegląd Geologiczny 45 (1), 76–80 (in Polish).
• 64. Lityński, T., Jurkowska, H., Gorlach, E., 1976. Chemical-agricultural analysis (Analiza chemiczno-rolnicza). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa (in Polish).
• 65. Lorenc, M., 2006. Radiocarbon datings of some Late Pleistocene faunal assemblages in caves in Poland. Acta Zoologica Cracoviensia 49A (1–2), 41–61.
• 66. Lorenc, M., 2007. Reconstruction of the Vistulian palaeotemperatures based on the fossil bird assemblages. Wyd. Nauk. Uniwersytetu A. Mickiewicza. Poznań, pp. 168 (in Polish with English summary).
• 67. Ludwikowska-Kędzia, M., 2013. The assemblages of transparent heavy minerals in Quaternary sediments of the Kielce-Łagów Valley (Holy Cross Mountains, Poland). Geologos 19 (1–2), 95–129. Ludwikowska-Kędzia, M. 2018. Stanowisko (Stop) 5. Winna. The Winna dolomites mine – Miocene infill of karst sinkholes. In: Ludwikowska-
• 68. Kędzia, M., Wiatrak, M. (Eds), XXV Konf. Straty grafia Plejstocenu Polski. Plejstocen Gór Świętokrzyskich, Huta Szklana, 3–7.09.2018, 201–204. Politechnika Świętokrzyska, Uniwersytet J. Kochanowskiego, Kielce (in Polish).
• 69. Łyczewska, J., 1971. The Quaternary of the Góry Świętokrzyskie region. In: Czaplicka, J. (Ed.), Stratygrafia kenozoiku Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia, 5–104. Instytut Geologiczny, Prace, vol. 64, Warszawa (in Polish with English summary).
• 70. Madeyska-Niklewska, T., 1969. Upper Pleistocene deposits in caves ofthe Cracow Upland. Acta Geologica Polonica 19 (2), 341–392 (in Polish with English summary).
• 71. Madeyska, T., 1972. A stratigraphical and sedimentological study of Sciences, Univ. of Silesia, Institute of Zoology, Univ. of Wrocław, Sosnowiec-Wrocław, 67–84.the deposits. In: Studies on Raj cave near Kielce (Poland) and its deposits. Folia Quaternaria 41, 17–44.
• 72. Madeyska, T., 1974. Lithologie et stratigraphie des sediments dans la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badania i udostępnienie jaskini Raj, 61–92. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa (in Polish with French summary).
• 73. Madeyska, T., 1981. Le milieu naturel de l’homme du Paleolithique moyen et supérieur en Pologne la lumiere des recherches géologiques. Studia Geologica Polonica 69, 1–114 (in Polish with French summary).
• 74. Madeyska, T., 2009. Clastic cave sediments in the Częstochowa Upland. In: Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes. Faculty of the Earth
• 75. Madeyska, T., Cyrek, K., 2002. Cave fillings – a chronicle of the past. An outline of the Younger Pleistocene cave sediments study in Poland. Acta Geologica Polonica 52, 75–95.
• 76. Majchert, H., 1966. Fossil karst in the south-western area of the Holy Cross Mts. Prace Muzeum Ziemi, 9, 132–145 (in Polish with English summary).
• 77. Margielewski, W., Urban, J., 2017. Gravitationally induced non-karst caves: tectonic and morphological constrains, classification, and dating; Polish Flysch Carpathians case study. Geomorphology 296, 160–181.
• 78. Marks, L., Dzierżek, J., Janiszewski, R., Kaczorowski, J., Lindner, L., Majecka, A., Makos, M., Szymanek, M., Tołoczko-Pasek, A., Woronko, B., 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica 66 (3), 403–427.
• 79. Maruszczak, H., 1986. Loesses in Poland, their stratigraphy and palaeogeographical interpretation. Annales UMCS, Sectio B, 41 (2), 15–54.
• 80. Młynarski, M., 1977. New notes on the amphibian and reptilian fauna the Polish Pliocene and Pleistocene. Acta Zoologica Cracoviensia 22 (2), 13–35.
• 81. Młynarski, M., Szyndlar, Z., 1989. Amphibians and reptiles – Amphibia et Reptilia (Płazy i gady – Amphibia and Reptilia). In: Kowal ski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 69–88 (in Polish with English summary)
• 82. Mycielska-Dowgiałło, E., 1978. Development of the fluvial morphology in the northern part of the Sandomierz Basin. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego 120, pp. 167 (in Polish with English summary).
• 83. Nadachowski, A., 1982. Late Quaternary rodents of Poland with special reference to morphotype dentition analysis of voles. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Cracow.
• 84. Nadachowski, A., 1985. Biharian voles (Arvicolidae, Rodentia, Mammalia) from Kozi Grzbiet (Central Poland). Acta Zoologica Cracoviensia 29 (2), 13–28.
• 85. Nadachowski, A., 1989. Rodents – Rodentia (Gryzonie – Rodentia). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 151–176 (in Polish with English summary).
• 86. Nadachowski, A., 1990. Lower Pleistocene rodents of Poland: faunal succession and biostratigraphy. Quartärpaläontologie 8, 215–223.
• 87. Nadachowski, A., Żarski, M., Urbanowski, M., Wojtal, P., Miękina, B., Lipecki, G., Ochman, K., Krawczyk, M., Jakubowski, G., Tomek, T., 2009. Late Pleistocene environment of the Częstochowa Upland (Poland) reconstructed on the basis of faunistic evidence from archaeological cave sites. Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences, Cracow.
• 88. Ochman, K., 2003. Post-glacial chiropterofauna in Jaskinia Zbójecka w Łagowie cave, Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains (Post glacjalna chiropterofauna z Jaskini Zbójeckiej w Łagowie, Góry Świętokrzyskie). In: Gradziński, M., Szelerewicz, M. (Eds), Materiały 37. Sympozjum Speleologicznego, Wojcieszów 24–26.10.2003, Cracow, 51–52. Sekcja Speleologiczna PTP im. Kopernika, Cracow (in Polish).
• 89. Pradel, A., 1988. Fossil hamsters (Critetinae, Rodentia) from the Pliocene and Quaternary of Poland. Acta Zoologica Cracoviensia 31 (6), 235–296.
• 90. Richter, D.K., Meissner, P., Immenhauser, A., Schulte, U., Dorsten, O., 2010. Cryogenic and non-cryogenic pool calcites indicating permafrost and non-permafrost periods: a case study from the Herbst Labyrinth-Advent Cave system (Germany). The Cryosphere 4, 501–509.
• 91. Rubinowski, Z., 1974. Historie de la découverte, de la protections, des tu des et de la l’ouverture au public de la grotte de Raj. In: Rubinowski, Z. (Ed.), Badanie i udostępnienie jaskini Raj, 23–37. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (in Polish with French summary).
• 92. Rubinowski, Z., Wróblewski, T., 1972. History of the discovery of Raj cave – its situation and description. In: Studies on Raj cave near Kielce (Poland) and its deposits. Folia Quaternaria 41, 3–15.
• 93. Rzebik-Kowalska, B., 1989. Insectivores – Insectivora (Owadożerna – Insectivora). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 109–127 (in Polish with English summary).
• 94. Rzebik-Kowalska, B., 1994. Pliocene and Quaternary Insectivora (Mammalia) of Poland. Acta Zoologica Cracoviensia 37 (1), 77–136.
• 95. Sanchiz, B., Szyndlar, Z., 1984. Pleistocene amphibian fauna from Kozi Grzbiet in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 34 (1–2), 51–62.
• 96. Schulz, H-P., 2010. The Susiluola Cave site in western Finland – evidence of the northern most Middle Palaeolithic settlement in Europe. In: Burdukiewicz, J.M., Wiśniewski, A. (Eds), Middle Palaeolithic human activity and palaeoecology: New discoveries and ideas. Studia Archeologiczne XLI, 47–68. Wrocław.
• 97. Stefaniak, K., 2015. Neogene and Quaternary cervidae from Poland. Institute of Systematics and Evolution of Animals, Polish Academy of Sciences. Cracow.
• 98. Stefaniak, K., Nadachowski, A., Marciszak, A., Szynkiewicz, A., Socha, P., 2009a. Early Pleistocene fauna and sediments in the Żabia Cave. In: Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes, 173–190. Faculty of the Earth Sciences, Univ. of Silesia, Institute of Zoology, Univ. of Wrocław, Sosnowiec-Wrocław.
• 99. Stefaniak, K., Nadachowski, A., Tomek, T., Socha, P., 2009b. Palaeontological studies in the Częstochowa Upland. In: Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), Karst of the Częstochowa Upland and the Eastern Sudetes, 85–144. Faculty of the Earth Sciences, Univ. of Silesia, Institute of Zoology, Univ. of Wrocław, Sosnowiec- Wrocław.
• 100. Stefaniak, K., Pawłowska, K., Ratajczak, U., Rohličková, M., Gumiński, W., Wojtal, P., 2014. Middle and Late Pleistocene elks (Cervalces Scott, 1855 and Alces Gray, 1821) from Poland: Paleoenvironmental and paleogeographic implications. Annales Societatis Geologorum Poloniae 84, 341–362.
• 101. Stefaniak, K., Tyc, A., Socha, P. (Eds), 2009c. Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes. Palaeoenvironments and Protection. Studies of the Faculty of Earth Sciences. University of Silesia, 56. Sosnowiec & Wrocław.
• 102. Stworzewicz, E., 1989. Snails – Gastropoda (Ślimaki – Gastropoda). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 43–68.
• 103. Sych, L., 1980. Lagomorpha (Mammalia) from the Pliocene and Early Pleistocene of Poland. Folia Quaternaria 51, 57–64.
• 104. Szczygieł, J., 2015. Cave development in an uplifting fold-and-thrust belt: case study of the Tatra Mountains, Poland. International Journal of Speleology 44 (3), 41–58. Szyndlar, Z., 1981. Early Pleistocene reptile fauna from Kozi Grzbiet in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 31 (1–2), 81–101.
• 105. Urban, J., 1994. Conservation of Chelosiowa Jama Cave (Holy Cross Mts., Central Poland). Przegląd Geologiczny 42 (3), 201–202 (in Polish).
• 106. Urban, J., (Ed.) 1996. Caves of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains region (Jaskinie regionu świętokrzyskiego). Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. o Ziemi, Warszawa (in Polish).
• 107. Urban, J., 1999. Karst sites of the Palaeozoic core of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. – post-Variscan or Cenozoic? (Obiekty krasu kopalnego trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich – postwaryscyjskie czy kenozoiczne?). In: Gągol, J., Tarnowska, M.
• 108. (Eds), Geologia i sozologia w regionie świętokrzyskim u schyłku XX wieku. X Konferencja Sozologiczna, 107–114. Polskie To warzystwo Geologiczne, Państwowy Instytut Geologiczny, Kielce (in Polish).
• 109. Urban, J., 2002. Palaeokarst of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. region (Kras kopalny trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich). Streszczenia Referatów Wygłoszonych w 2001 r. Polskie Towarzystwo Geologiczne, Oddz. w Poznaniu, 11, 53–69 (in Polish).
• 110. Urban, J., 2004. Caves and karst sites of Poland as a contribution to geological heritage of Central Europe. Polish Geological Institute Special Papers 13, 89–96.
• 111. Urban, J., 2006. Legal and practical protection of caves in Poland. Chrońmy Przyrodę. Ojczystą 62 (1), 53–72 (in Polish with English summary).
• 112. Urban, J., 2007. Permian to Triassic paleokarst of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts., Central Poland. Kwartalnik AGH, Geologia, 33 (1), 5–50.
• 113. Urban, J., 2013. Records of terrestrial stages of geological history of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains in the karst forms and their sediments – selected examples. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 454, 77–102 (in Polish with English summary).
• 114. Urban, J., Chwalik-Borowiec, A., Kasza, A., 2015. The development and age of karst in gypsum deposits of the Niecka Solecka (Solec Basin) area. Biuletyn Państw. Inst. Geol. 462, 125–152 (in Polish with English summary).
• 115. Urban, J., Ciborowski, T., Paternoga, R., Hercman, H., Sujka, G., 2007. The genetical types of caves in the Polish Lowlands. Nature Conservation 63 (7), 85–94.
• 116. Urban, J., Gągol, J., 2008. Geological heritage of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains (Central Poland). Przegląd Geologiczny 56, 618–628.
• 117. Urban, J., Gubała, J., Kasza, A., 1997. The caves in the Holy Cross Mts. region (Central Poland) and their protection. Przegląd Geologiczny 45 (7), 700–706 (in Polish with English summary).
• 118. Urban, J., Kasza, A., 2006. 100 years of karst studies and cave explorations in the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains (Sto lat badań krasowych i eksploracji jaskiniowej w Górach Świętokrzyskich). In: Szelerewicz, M., Urban, J. (Eds), Materiały 40. Sympozjum Speleologicznego, Sitkówka-Nowiny 20–22.10.2006, 61–62. Sekcja Speleologiczna PTP im. Kopernika, Cracow.
• 119. Urban, J., Kasza, A., Ochman, K., Hercman, H., 2011a. Cenozoic karst in Kadzielnia. In: Ludwikowska-Kędzia, M., Wiatrak, M. (Eds), Geologia i geomorfologia regionu Świętokrzyskiego 9, 28. Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce (in Polish with English abstract).
• 120. Urban, J., Kasza, A., Ochman, K., Malec, J., 2011b. Caves of the Kadzielnia Hill. Urząd Miasta Kielce – Geopark Kielce, Kielce, pp. 93 (in Polish with English summary).
• 121. Urban, J., Kicińska, D., 2001. About the scientific advantages of analysis of sands of karst fills (O pożytkach naukowych z obserwacji piasków wypełnień krasowych). In: Gradziński, M., Mleczek, T., Pukowski, J., Szelerewicz, M., Urban, J. (Eds), Materiały 35 Sympozjum Speleologicznego, Bartkowa 26–28.10.2001, 45–46. Sekcja Speleologiczna PTP im. M. Kopernika, Cracow (in Polish).
• 122. Urban, J., Rzonca, B., 2009. Karst systems analyzed using borehole logs – Devonian carbonates of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, Central Poland. Geomorphology 112, 27–47.
• 123. Urban, J., Tyc, A., Kasza, A. Ślusarczyk, M., 2017. Scientific documentation required during the exploration of caves and technical work carried out in tourist show caves ‒ examples from central. Geotourism 1–2 (48–49), 47–60.
• 124. Urban, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ochman, K., Żarski, M., Pawłowska, K., Rywocka-Kenig, K., Kasza, A., Hercman, H., Szrek- Burczyk, A., 2018a. Stanowisko (Stop) 4–5. Kadzielnia. Skałka Geologów (Rock of Geologists) and the Underground Tourist Route of Kadzielnia – the Quaternary paleontological sites in karst forms. In: Ludwikowska-Kędzia, M., Wiatrak, M. (Eds), XXV Kon ferencja “Stratygrafia Plejstocenu Polski. Plejstocen Gór Święto krzyskich”, Huta Szklana, 3–7.09.2018, 223–233. Politechnika Świętokrzyska, Uniwersytet J. Kochanowskiego, Kielce (in Polish).
• 125. Urban, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Żarski, M., Pawłowska, K., Rywocka-Kenig, K., Kasza, A., 2018b. Stanowisko (Stop) 6. Trzuskawica Sitkówka (Trzuskawica) – settlers (the Łaguny mine on Jaźwica Hill) – the Neogene and Quaternary fillings of karst forms. In: Ludwikowska-Kędzia, M., Wiatrak, M. (Eds), XXV Konf. Stratygrafia Plejstocenu Polski. Plejstocen Gór Świętokrzyskich, Huta Szklana, 3–7.09.2018, 234–239. Politechnika Święt., Uniw. J. Kochanowskiego, Kielce (in Polish).
• 126. Valde-Nowak, P., Nadachowski, A., Madeyska, T., (Eds), 2003. Obłazowa Cave – human activity, stratigraphy and palaeoenvironment. Institute of Archeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences. Cracow.
• 127. Wolsan, M., 1989a. Lagomorphs – Lagomorpha (Zajęczaki – Lagomorpha). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 145–150 (in Polish with English summary).
• 128. Wolsan, M., 1989b. Carnivorans – Carnivora (Drapieżne – Carnivora). In: Kowalski, K. (Ed.), History and evolution of the terrestrial fauna of Poland. Folia Quaternaria 59–60, 177–196 (in Polish with English summary).
• 129. Wołoszyn, B.W., 1988. Pliocene and Pleistocene bats of Poland. Acta Geologica Polonica 32 (3–4), 207–325.
• 130. Wołoszyn, B.W., Wójcik, Z., 1965. Caves of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. (Jaskinie Gór Świętokrzyskich). Wierchy, 33, 98–124 (in Polish).
• 131. Woroncowa-Marcinowska, T., Pawłowska, K., Żarski, M., Urban, J., 2017. The Pleistocene mammal assemblages from the Geological Museum of PGI-NRI; a stratigraphical, geological and taphonomic approach. Przegląd Geologiczny 65 (1), 53–64 (in Polish with English summary).
• 132. Wódkowski, A., 1971. Le fragment d’une caverne à ossement de la faune Pleistocene aux environs du mont Miedzianka (Montagnes Świętokrzyskie). Speleologia 6, 41–46 (in Polish with French abstract).
• 133. Wróblewski, T., 2000. Geodiversity conservation in the Góry Świętokrzyskie region. Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa, pp. 88 (in Polish, English summary).
• 134. Żarski, M., Winter, H., Nadachowski, A., Urbanowski, M., Socha, P., Kenig, K., Marcinkowski, B., Krzemińska, E., Stefaniak, K., Nowaczewska, W., Marciszak, A., 2017. Stratigraphy and palaeoenvironment of Stajnia Cave (southern Poland) with regard to of the site by Neanderthals. Geological Quarterly 61 (2), 350–369.
• 135. Žák, K., Onac, B.P., Kadebskaya, O.I., Filippi, M., Dublyansky, Y., Luetscher, M., 2017. Cryogenic mineral formation in caves. In: Perşoiu, A., Lauritzen, S.E. (Eds), Ice caves, 123–162. Elsevier Inc.
• 136. Žák, K, Richter, D.K., Filippi, M., Živor, R., Deininger, M., Mangini, A., Scholz, D., 2012. Coarsely crystalline cryogenic cave carbonate – a new archive to estimate the Last Glacial minimum permafrost depth in Central Europe. Climate of the Past 8, 1821–1837.
• 137. Žák, K., Urban, J., Cílek, V., Hercman, H., 2004. Cryogenic cave calcite from the several Central European caves: age, carbon and oxygen isotopes and genetic model. Chemical Geology 206, 119–136.