Autostrady morskie jako ogniwa transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T – założenia koncepcji i projekty z udziałem portów polskich

• Autorzy: Pacuk Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.24.002.22197

Warianty tytułu

EN

Motorways of the sea as components of the Trans-European Transport Network (TEN-T) – conceptual framework and projects involving Polish ports

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W działaniach Unii Europejskiej, promujących alternatywne dla transportu samochodowego, bardziej przyjazne środowisku gałęzie transportu, skupia się uwagę na żegludze bliskiego zasięgu i koncepcji autostrad morskich, stanowiących morskie ogniwa transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Funkcjonowanie autostrad morskich, rozumiane jako koncentracja przewozów towarowych na wybranych szlakach morskich, ma na celu odciążenie transportu drogowego i poprawę dostępu do państw wyspiarskich i peryferyjnych UE. Połączenia z portów polskich o charakterze autostrad morskich to linie promowe i ro-ro z Gdyni do Karlskrony i ze Świnoujścia do Trelleborga. Z analizy danych wynika, że uzyskanie statusu autostrady morskiej wzmacnia pozycję terminali promowych w morsko-lądowych łańcuchach transportowych, m.in. dzięki dostępowi do unijnych środków pomocowych umożliwiających zwiększenie przepustowości portów oraz rozbudowę i modernizację połączeń na zapleczu.

EN

In the European Union’s efforts to promote environmentally friendly alternatives to road transport, particular attention is given to short sea shipping and the concept of Motorways of the Sea, which serve as maritime links within the Trans-European Transport Network (TEN-T). The functioning of Motorways of the Sea-understood as the concentration of freight traffic along selected maritime routes-is aimed at relieving road transport congestion and improving accessibility to island and peripheral EU Member States. Polish port connections classified as Motorways of the Sea include ferry and ro-ro services from Gdynia to Karlskrona and from Świnoujście to Trelleborg. Data analysis indicates that obtaining Motorway of the Sea status strengthens the position of ferry terminals within sea-land transport chains, notably through access to EU financial support facilitating port capacity upgrades and the expansion and modernisation of hinterland connections.

Słowa kluczowe

PL

autostrada morska; żegluga bliskiego zasięgu; transeuropejska sieć transportowa TEN-T; autostrada morska Gdynia–Karlskrona; autostrada morska Świnoujście–Trelleborg

EN

motorways of the sea; short sea shipping; Transeuropean Transport Network (TEN-T); Gdynia–Karlskrona motorway of the sea; Świnoujście–Trelleborg motorway of the sea

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 27(1)
• Strony: 7--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pacuk Małgorzata

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0001-6061-984X

Bibliografia

• [1] Alternatywne trendy w żegludze, 2022, Namiary na Morze i Handel, 2, 14.
• [2] Amended proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on Union guidelines for the development of the trans-European transport network, amending Regulation (EU) 2021/1153 and Regulation (EU) No 913/2010 and repealing Regulation (EU) 1315/2013, 2022, European Commission, Brussels, COM(2022) 384 final.
• [3] Autostrady morskie w sieci transportowej Unii Europejskiej, 2007, Namiary na Morze i Handel, 2, 12-13.
• [4] Baltic ports in TEN-T policy – achievements and future challenges – report’s result, 2015, Baltic Ports Organization, Gdynia.
• [5] Biała Księga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, 2011, Komisja Europejska, Bruksela.
• [6] Biała Księga. Przyszły rozwój Wspólnej Polityki Transportowej, 1992, Komisja Europejska, Bruksela.
• [7] Bodewig K., 2022, Shaping the future policy of the European maritime space. Motorways of the sea. Detailed implementation plan of the European coordinator, European Comission, Bruksela.
• [8] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/33/UE z dnia 21 listopada 2012 r. zmieniająca dyrektywę Rady 1999/32/ WE w zakresie zawartości siarki w paliwach żeglugowych, 2012, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 327/1.
• [9] Europejski Zielony Ład. Komunikat Komisji Europejskiej, 2019, Bruksela, COM(2019) 640.
• [10] Grzelakowski A. S., 2010, Rozwój transportu morskiego w regionie Morza Bałtyckiego, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 67, 73-88.
• [11] Hilmola O.-P., 2015, Shipping sulphur regulation, freight transportation prices and diesel market in the Baltic Sea Region, International Journal of Energy Sector Management, 9(1), 120-132.
• [12] Infrastruktura dostępowa do portów morskich. Informacja o wynikach kontroli, 2017, Najwyższa Izba Kontroli. Departament Infrastruktury, Warszawa.
• [13] Intermodalny transport towarowy: UE wciąż daleko od przeniesienia większości przewozów towarowych z dróg. Sprawozdanie specjalne, 2023, Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg.
• [14] Johansson L., Jalkanen J.-P., Kalli J., Kukkonen J., 2013, The evolution of shipping emissions and the costs of regulation changes in the northern EU area, Atmospheric Chemistry and Physics, 13, 11375-11389.
• [15] Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie autostrad morskich w łańcuchu logistycznym (opinia rozpoznawcza), 2008, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C/151/07.
• [16] Pacuk M., 2013, Koncepcja autostrad morskich w polityce transportowej Unii Europejskiej[w:] P. Czapliński (red.), Wybrane problemy gospodarki morskiej, Regiony Nadmorskie 21, Gdańsk-Pelplin, 7-18.
• [17] Regulation (EU) no 1315/2013 of the European Parliament and of the Council of 11 December 2013 on Union guidelines for the development of the trans-European transport network and repealing Decision No 661/2010/EU, 2013, Official Journal of the European Union.
• [18] Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2018, 2018, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• [19] Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2024, 2024, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• [20] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, 2021, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.
• [21] Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, 2020, Bruksela, COM(2020) 789.
• [22] Svindland M., 2018, The environmental effects of emission control area regulations on short sea shipping in Northern Europe: The case of container feeder vessels, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 61, 423-430.
• [23] Szydarowski W., 2006, Scenariusze rozwoju morskich autostrad w południowej części Europy Bałtyckiej [w:] T. Palmowski (red.), Europa Bałtycka. Od idei do rzeczywistości, Regiony Nadmorskie 10, Wydawnictwo Bernardinum, Gdynia-Pelplin, 112-131.
• [24] Transport intermodalny w Polsce w 2023 r., 2024, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• [25] Transport morski w UE na niespokojnych wodach – wiele nieskutecznych i nietrwałych inwestycji. Sprawozdanie specjalne, 2016, Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg.
• [26] Urbanyi I., 2022, Bałtyckie ro-ro 2022, Namiary na Morze i Handel, 22, 9-12.
• [27] Urbanyi I., 2023, Na przekór turbulencjom, Namiary na Morze i Handel, 4, 9-14.
• [28] Urbanyi-Popiołek I., 2010, Polskie porty w koncepcji autostrad morskich, Ekonomiczne Problemy Usług, 49, 217-224.
• Źródła internetowe:
• [29] Biuletyn Informacji Publicznej Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście S.A., https://bip.port.szczecin. pl/artykul/29/22/inwestycje-wspolfinansowane-zesrodkow-pomocowych-ue [dostęp: 10.10.2023].
• [30] Eurostat Data Browser, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/mar_sg_am_cw/default/table?lang=en [dostęp: 18.09.2023].
• [31] Greenhouse gas emissions from transport in Europe, https:// www.eea.europa.eu/ims/greenhouse-gas-emissions-from-transport [dostęp: 24.08.2023].
• [32] Kobryński M., Świnoujście: zakończono rozbudowę terminala promowego, 06.10.2023, Rynek Infrastruktury, https:// www.rynekinfrastruktury.pl/wiadomosci/intermodali-logistyka/swinoujscie-zakonczono-rozbudowe-terminala-promowego-88052.html [dostęp: 15.10.2023].
• [33] Kuś Ł., Terminal Promowy Świnoujście przygotowany na rozwój przewozów intermodalnych, 22.09.2023, Intermodal.News.pl, https://intermodalnews.pl/2023/09/22/ terminal-promowy-swinoujsciu-przygotowany-na-rozwoj-przewozow-intermodalnych/ [dostęp: 10.10.2023].
• [34] Maritime transport statistics – short sea shipping of goods, phttps://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Maritime_transport_statistics_-_short_ sea_shipping_of_goods [dostęp: 27.09.2023].
• [35] MoS Projects TEN-T, https://www.onthemosway.eu/mossweden-poland-sustainable-sea-hinterland-services-iii/ [dostęp: 30.08.2023].
• [36] Nowy prom dla Polskiej Żeglugi Bałtyckiej, Ministerstwo Infrastruktury, 19.04.2023, https://www.gov.pl/web/ infrastruktura/nowy-prom-dla-polskiej-zeglugi-baltyckiej [dostęp: 15.10.2023].
• [37] Portal Funduszy Europejskich, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialaniafunduszy/program-laczac-europe/informacje-o-cef/ [dostęp: 30.09.2023].
• [38] Pozycja gdyńskiego portu w Korytarzu Bałtyk- Adriatyk w świetle planowanych inwestycji infrastrukturalnych, 16.06.2023, PortalMorski.pl, https://www. portalmorski.pl/wiadomosci/porty-logistyka/53610-pozycja-gdynskiego-portu-w-korytarzu-baltyk-adriatyk-w-swietle-planowanych-inwestycji-infrastrukturalnych [dostęp: 2.10.2023].
• [39] Promy24.com, https://promy24.com/pl/kierunki/prom- -gdynia-karlskrona.html#Promy%20Gdynia%20 %E2%80%93%20Karlskrona:%20flota [dostęp: 30.09.2023].
• [40] Publiczny Terminal Promowy w idei #greenport, Port Gdynia, https://www.port.gdynia.pl/promowy/publiczny-terminal-promowy-w-idei-greenport/ [dostęp: 30.09.2023].
• [41] Reducing emissions from the shipping sector, European Comission, https://climate.ec.europa.eu/eu-action/ transport/reducing-emissions-shipping-sector_en [dostęp: 28.09.2023].
• [42] Stefaniak P., Zakończyły się prace budowlane na Terminalu Promowym w Świnoujściu, 09.10.2023, Intermodal.News. pl, https://intermodalnews.pl/2023/10/09/zakonczyly-sie-prace-budowlane-na-terminalu-promowym-wswinoujsciu/ [dostęp: 10.10.2023].
• [43] Stena Line, https://www.stenaline.pl/promy/stena-estelle [dostęp: 8.10.2023].
• [44] Stena Line wprowadzi większe promy na linię Gdynia- Karlskrona, Intermodal News.pl, https://intermodalnews. pl/2021/09/27/stena-line-wprowadzi-nowe-wiekszepromy-na-linie-gdynia-karlskrona/ [dostęp: 8.10.2023].
• [45] Transport drogowy: harmonizacja przepisów. Noty tematyczne o Unii Europejskiej, https://www.europarl. europa.eu/factsheets/pl/sheet/128/transport-drogowy- -harmonizacja-przepisow [dostęp: 18.09.2023].
• [46] TT-Line, https://www.ttline.com/de/ttline/schiffe/nilsholgersson/ [dostęp: 8.10.2023].
• [47] Unity Line, https://www.unityline.pl/promy/prom-copernicus [dostęp: 8.10.2023].
• [48] Żegluga promowa stawia na LNG, 25.05.2020, CNG-LNG. pl, https://cng-lng.pl/motoryzacja/technika/Zeglugapromowa-stawia-na-LNG,artykul,9939.html [dostęp: 15.10.2023].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).