Modelowanie oceny ryzyka wystąpienia erozji wodnej powierzchniowej w rolniczej zlewni górskiej

• Autorzy: Kruk E. , Ryczek M. , Klatka S. , Malec M.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/65238

Warianty tytułu

EN

Modeling evaluation of surface water erosion risk in agricultural mountain basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ocenę ryzyka wystąpienia erozji wodnej powierzchniowej w zlewni Potoku Mątny o powierzchni 1,47 km², położonej w Gorcach przeprowadzono metodą Masoudi’ego i Pathwardhan’a. Metoda ta opiera się na dziewięciu wskaźnikach (współczynnik podatności gleby na erozję, głębokość gleby, spadki, intensywność opadu, suma opadu rocznego, udział nieosłoniętej gleby, stopień pokrycia terenu roślinnością, stan erozji wodnej i podłoże geologiczne), które zostały pogrupowane na 5 klas, w zależności od granicznych wartości, a następnie w zależności od możliwości wystąpienia niekorzystnych zdarzeń w przyszłości, model pozwala wyznaczenie map obszarów przedstawiających procent ryzyka zagrożenia erozją wodną. Parametry do modelu zostały w pełni zidentyfikowane w oparciu o metody i bazy danych wchodzących w zakres szeroko rozumianych technik GIS. W analizowanej zlewni wartości prawdopodobieństwa wystąpienia erozji na ponad połowie badanego obszaru wyniosły poniżej 50%. Zastosowana metoda określania ryzyka erozji może stanowić szczegółowe uzupełnienie dotychczas szeroko stosowanej metody określenia erozji potencjalnej wg Józefaciuków.

EN

Evaluation of surface erosion risk according to be Masoudi and Pathwardhan method was carried out in the Mątny stream basin of area 1.47 km², located in the Gorce Mountains. The method is based on nine parameters (soil erodibility factor, soil depth, slopes, rainfall intensity, yearly rainfall, ratio of uncovered soil, ratio of plant cover, state of water erosion, geological background), which were grouped in five classes, regarding boundary values, and then depending upon possibility of erosion occurrence in future. A model allows to determine areas maps presenting percentage risk of water erosion. Parameters for the model were fully identified based on methods and databases covering GIS techniques. In the analyzed basin on more than half of the area were below 50%. The used method of erosion risk evaluation may be supplementary for the known very well method elaborated by the Józefaciuk.

Słowa kluczowe

PL

erozja wodna; ryzyko erozji; GIS

EN

water erosion; erosion risk; GIS

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 18, nr 1
• Strony: 9--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kruk E.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Ryczek M.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Klatka S.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Malec M.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. BN/78/9180–11. Gleby I utwory mineralne. Podział na frakcje i grupy granulometryczne.
• 2. Delbaere B. 2003. Environmental risk assessment for European agriculture: interim report. European Center for Nature Conservation, Tilburg.
• 3. Gerlach T. 1966. Współczesny rozwój stoków w dorzeczu górnego Grajcarka (Beskid Wysoki – Karpaty Zachodnie). Pr. Geogr. IG PAN, 52, 111.
• 4. Instrukcji nr 3 Ministra Rolnictwa oraz Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 18.VIII. 1973 r. w sprawie zasad inwentaryzacji gruntów zagrożonych erozją (Dz. U. z 1973, nr 8, poz. 43).
• 5. Józefaciuk A., Józefaciuk Cz. 1992. Struktura zagrożenia erozją wodną fizjograficznych krain Polski. Pamiętnik Puławski, 101, 23–49.
• 6. Lipski C., Kostuch R. 2005. Kształtowanie krajobrazów terenów erodowanych. Acta Agrophysica 5(2), 245–252.
• 7. Masoudi M., Patwardhan A. M. 2006. Risk assessment of water erosion for the Qareh Aghajsubbasin, southern Iran. Stoch Environ Res Risk Assess, 21, 15–24.
• 8. Mocek A. 2015. Gleboznawstwo. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Wydanie 1, Warszawa.
• 9. Musgrave G.W. 1949. Designing agronomic practices to meet specific erosion hazards, J. Soil & Water Conserv. 4, 99–102.
• 10. Oleksynowa K., Tokaj J., Jakubiec J. 1991. Przewodnik do ćwiczeń z Gleboznawstwa i Geologii, cz. II Metody laboratoryjne analizy gleby, W.6, Skrypty dla Szkół Wyższych, Akademia Rolnicza, Kraków.
• 11. Pike A.C., Mueller T.G., Schörgendorfer, Shearer S.A., Karathanasis A.D. 2009. Erosion Index Derived from Terrain Attributes using Logistic Regression and Neural Net-works, Agronomy Journal, 101(5), 1068–1079.
• 12. Smith D.D. 1941. Interpretation of soil conservation data for field use. Agr. Eng. 22, 173–175.
• 13. USDA. 1951. Soil Survey Manual U. S. Department of Agriculture Handbook 18. US Department of Agriculture, Soil Conservation Staff, U.S. Government Printing Office, Wash. D. C.
• 14. Wischmeier W.H., Smith D.D. 1978. Predicting Rainfall erosion losses – a guide to conservation planning; Supersedes Agriculture Handbook No. 282; Washington, 4–11.
• 15. Zingg A.W. 1940. Degree and length of land slope as it affects soil loss in runoff, Agric. Eng. 21, 59–64.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).