Wpływ Zbiornika Goczałkowickiego na zmiany jakości wód w rzece Wiśle

• Autorzy: Bogdał A. , Kowalik T. , Witoszek K.

Warianty tytułu

EN

Effect of the Goczałkowice Reservoir on the changes of water quality in the Vistula river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest ocena wpływu Zbiornika Goczałkowickiego na zamiany jakości wód powierzchniowych. Aby osiągnąć założony cel, przeprowadzono metodami referencyjnymi badania 20 fizykochemicznych wskaźników jakości wody. Próby wody pobierano comiesięcznie od kwietnia do listopada 2011 roku, w pięciu punktach pomiarowo-kontrolnych: pierwszy był usytuowano na dopływie rzeki Wisły do zbiornika, trzy kolejne rozmieszczono równomiernie wzdłuż czaszy zbiornika, natomiast punkt piąty usytuowano na odpływie wody ze zbiornika. Wartości każdego badanego wskaźnika scharakteryzowano przy pomocy podstawowych statystyk opisowych. Ponadto dane empiryczne poddano szczegółowym procedurom statystycznym przy użyciu analizy skupień oraz parametrycznego testu t-Studenta. Na podstawie analizy danych z przeprowadzonych badań ustalono, że z uwagi na złożoność procesów zbiornik retencyjny wpływa niejednoznacznie na jakość wody. W wyniku przepływu wód rzeki Wisły przez Zbiornik Goczałkowicki istotnie zmniejszyły się stężenia azotynów i azotu azotanowego, co potwierdzono statystycznie na poziomie istotności α = 0,05. Zbiornik również wpłyną korzystnie na obniżenie stężeń fosforanów, fosforu ogólnego, żelaza ogólnego i większości wskaźników zasolenia oraz pogorszył warunki tlenowe, co jednak nie zostało potwierdzone statystycznie.

EN

The paper aims at the assessment of the Goczałkowice Reservoir effect on the changes of surface water quality. For this purpose, tests of 20 physicochemical water quality indices were conducted using reference methods. Water samples were collected every month from April to November 2011 in five measurement-control points: the first was located on the Vistula river inflow to the reservoir, the other three were placed evenly along the reservoir bowl, whereas the fifth was situated on water outflow from the reservoir. The values of each tested indicator were characterized by using descriptive statistics. Moreover, the empirical data were subjected to detailed statistical procedures by means of cluster analysis and t-Student parametric test. The analysis the data obtained from the conducted investigations demonstrated that because of the complexity of the processes, the retention reservoir differently influences the water quality. As a result of the Vistula river water flow through the Goczałkowice Reservoir, concentrations of nitrites and nitrate nitrogen decreased significantly, as has been proved statistically on the significance level α = 0.05. The reservoir also positively affected a decline in the concentrations of phosphates, total phosphorus, total iron and a majority of salinity indices, but worsened oxygen conditions, however, it was not statistically proved.

Słowa kluczowe

PL

zbiornik zaporowy; potencjał ekologiczny; wskaźniki jakości wód

EN

retention reservoir; ecological potential; water quality indices

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 45
• Strony: 124--134
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Bogdał A.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Al. Mickiewicza 24–28, 30–059 Kraków

autor

Kowalik T.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Al. Mickiewicza 24–28, 30–059 Kraków

autor

Witoszek K.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Al. Mickiewicza 24–28, 30–059 Kraków

Bibliografia

• 1. Bogdał A., Kanownik W., Kowalik T., Ostrowski K., Rajda W. 2014. Jakość i walory użytkowe wód odpływających ze zlewni wybranych zbior-ników małej retencji planowanych na Pogórzu Ciężkowickim. Monografia, Wyd. UR Kraków, ss. 136.
• 2. Bojarski A., Wojtas S. 2005. Instrukcja utrzymania i eksploatacji Zbiornika wodnego Goczałkowice. Część I - Ogólna. Cermet-Bud Sp. z o.o., Kraków.
• 3. Bonczar Z., Kostuch R., Kwiecień R., Kwoczyńska B., Maślanka K., Policht A., Popławski Ł., Słupek J., Stanke E., Szymacha A. 2005. Oddziaływanie na środowisko nowo wybudowanego zbiornika wodnego Domaniów na rzece Radomce. Monografia, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, PAN Oddział w Krakowie, ss. 151.
• 4. Hus T., Pulikowski K. 2011. Content of nitrogen compounds in water flowing out of small agricultural catchments. Pol. J. Environ. Stud., 20, 4, 895–902.
• 5. Kanclerz J., Wicher-Dysarz J., Dysarz T., Sojka M., Dwornikowska Ż. 2014. Wpływ zbiornika Stare Miasto na jakość wody rzeki Powy. Nauka Przyr. Technol., 8, 4, #54.
• 6. Koc J., Glińska-Lewczuk K. 2004. Hydrochemical characteristics of spring water in young glacial area on the example of the Łyna River headwater. Journal of Elementology, 9 (1), 25–34.
• 7. Kondracki J. 2011. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, ss. 440.
• 8. Kostecki M., Nocoń W. 2009. Rola płytkiego nizinnego zbiornika zaporowego w układzie „rzeka-zbiornik-rzeka”. Inżynieria i Ochrona Środowiska, 12, 4, 249–269.
• 9. Kowalik T., Kanownik W., Bogdał A., Ostrowski K., Rajda W. 2009. Jakość i cechy użytkowe wody potoku Bąbola w aspekcie jej przyszłego magazynowania w zbiorniku retencyjnym. Acta Sci. Pol., Form. Circ., 8(3–4), 17–23.
• 10. Liberacki D., Szafrański Cz. 2008. Contents of biogenic components in surface waters of small catchments in the Zielonka Forest. Rocznik Ochrona Środowiska – Annual Set The Environment Protection, 10, 181–192.
• 11. Pasławski Z.: Rola jezior w transformacji odpływu rzecznego. Gosp. Wodna, 1, 7–10, 1996.
• 12. Policht-Latawiec A., Bogdał A., Pudło M. 2013. Effect of small water reservoir on quality and usable values of surface waters. Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego PAN, 10, 334–347.
• 13. Policht-Latawiec A., Kanownik W., Rajda W. 2011. Biogenne i tlenowe wskaźniki jakości wody dopływającej i odpływającej z wybranych zbior-ników wodnych. Gaz, Woda i Tech. Sanit., 10, 394–396.
• 14. Przybyła Cz., Zbierska A., Dwornikowska Ż. 2011. Ocena zmian jakości wody w wybranych jeziorach Pojezierza Poznańskiego w latach 2004–2009. Rocznik Ochrona Środowiska – Annual Set The Environment Protection, 13, 723–746.
• 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. Dz. U. Nr 258, poz. 1550.
• 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz. U. z 2014 r., poz. 1482.
• 17. Siemieniuk A., Szczykowska J. 2011. Przyczyny i skutki czystości wód zbiorników małej retencji na Podlasiu. Inżynieria Ekologiczna, 26, 68–74.
• 18. Sojka M., Siepak M., Zioła A., Frankowski M., Murat-Błażejewska S., Siepak J. 2008. Application of multivariate statistical techniques to evaluation of water quality in the Mała Wełna River (Western Poland). Environ. Monit. Assess., 147, 159–170.
• 19. Szafrański Cz., Stefanek P. 2008. Wstępna ocena wpływu zbiornika Mściwojów na przepływy w rzece Wierzbiak i głębokości zwierciadła wody gruntowej w terenach przyległych. Rocznik Ochrona Środowiska – Annual Set The Environment Protection,, 10, 491–502.
• 20. Wiatkowski M. 2008. Wyniki badań jakości wody dopływającej i odpływającej z małego zbiornika wodnego Młyny na rzece Julianpolka. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 9, 307–318.
• 21. Wiatkowski M. 2010. Ocena jakości wody zbiornika Komorów na potoku Milikówka. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 8(2), 51–64.
• 22. Wiatkowski M., Czamara W., Wiatkowska B. 2010. Wpływ zbiornika Mietków na zmiany jakości wód rzeki Bystrzycy. [W:] Woda w badaniach geograficznych. Red. T. Ciupa, R. Suligowski. Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego Kielce, 327–337.
• 23. Wiatkowski M., Rosik-Dulewska Cz. 2013. Ocena jakości wody zbiornika Włodzienin w pierwszym roku funkcjonowania. Rocznik Ochrona Środowiska – Annual Set The Environment Protection, 15, 2666–2682.