Trawy w przestrzeni zurbanizowanej. O projektowaniu z trawami

• Autorzy: Zachariasz A. , Lipińska H.

Warianty tytułu

EN

Grasses in an urbanised space. On designing with grass

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Łąka, łąka kwietna, polana, trawnik - gładki, strzyżony, płaski i zagłębiony, trawiasta ścieżka - to elementy ogrodów znane od stuleci, wykorzystywane w różnych stylach, w różnych typach ogrodów, także w przestrzeniach publicznych. Pratum commune, błonia, trawiasty kopiec to wyróżniki krajobrazu kulturowego niejednego miasta, historycznie i współcześnie. W XIX w. w Anglii zaczęto używać w kompozycjach ogrodowych trawy ozdobne, m.in. pampasową, miskanta i rozplenicę. Początkowo bardziej jako swojego rodzaju osobliwość niż dla ich piękna. Dopiero naturalizm, dał początek szerszemu stosowaniu traw w ogrodach i parkach, w różnych częściach świata, i zyskał wielu propagatorów, m.in. W. Robinsona, J. Jensena, K. Foerstera i P. Oudolfa. Współcześnie trawy są chętnie projektowane przez architektów krajobrazu w przestrzeniach zurbanizowanych. Wykorzystywane zarówno w kompozycjach geometrycznych, jak i swobodnych. Ich tekstura i delikatna kolorystyka tworzą tło dla innych bardziej wyrazistych gatunków roślin. Często stanowią kluczowy element układów naturalistycznych, a wykorzystanie gatunków rodzimych sprzyja zachowaniu bioróżnorodności i odtwarzaniu rodzimego krajobrazu. Wiele z tych współczesnych realizacji, opisanych jest w czasopismach, literaturze przedmiotu, nagradzanych w konkursach. Tej problematyce poświęcony jest ten przeglądowy artykuł.

EN

A meadow, a flowery meadow, a clearing, a lawn - smoothly trimmed, flat and recessed, a grassy pathway - these are elements of gardens that have been known for centuries, used in different styles and different types of gardens, including in public spaces. Pratum commune, commons or grassy mounds are the landmarks of the landscape of many a city, both currently and throughout history. Decorative grasses, such as pampas, Miscanthus or Pennisestum started to be used in garden compositions in XIX-century England. Initially more so due to their peculiarity than beauty. However, it was naturalism that gave rise to the wider use of grasses in gardens and parks in various places of the world and gained many propagators, including W. Robinson, J. Jensen K. Foerster and P. Oudolf. Grasses are currently often designed by landscape architects in urbanised spaces. They are employed both in geometric and freeform compositions. Their texture and delicate colour create a background for more expressive plants. They often constitute the key element of naturalist layouts, and the use of domestic species aids in preserving biodiversity and recreating the domestic landscape. Many of these current projects have been discussed in magazines and subject literature and have received awards in competitions. This review article is devoted to this subject.

Słowa kluczowe

PL

formy ogrodowe; kompozycja; przestrzenie publiczne; style ogrodowe; tereny otwarte

EN

composition; garden forms; garden styles; open spaces; public spaces

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 45
• Strony: 125--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Zachariasz A.

• Politechnika Krakowska, Wydział Architektury, Instytut Architektury Krajobrazu

autor

Lipińska H.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii, Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu.

Bibliografia

• Austin G., Case study and sustainability assessment of Bo01, Malmö, Sweden; Journal of Green Building, vol. 8, iss. 3, pp. 34-50.
• Bielski M., Kronika wszytkiego świata, Mateusz Siebeneicher, Kraków 1564.
• Bogdanowski J., Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976.
• Bogdanowski J., Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno--krajobrazowych (JARK-WAK) w studiach i projektowaniu, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1990.
• Braun G., Hogenberg F., Civitates orbis terrarum. Theatri praecipuarum totus mundi urbium…(1603-1605), tabl. 43, Cologne 1617.
• Böhm A., Zachariasz A., Architektura krajobrazu i sztuka ogrodowa: ilustrowany słownik angielsko-polski, vol. III, k-q, Krajowy Ośrodek Badań Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2005.
• Cole N., The Royal Parks and Gardens of London, their history and mode of establishment…, London, Journal of Horticulture, 1877.
• Dąbrowska-Budziło K., Wśród panoram Krakowa. O przemianach widoków i o tym, jak je ocalić, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1990.
• Dezallier d’Argenville J.-A., La theorie et la pratique du jardinage, Paris, Chez Jean Mariette, 1709.
• Elliot B., Victorian Gardens, Batsford Ltd, London 1990.
• Foundations for Visual Project Analysis, ed. R.C. Smardon, J.F. Palmer, J.P. Felleman, Wiley-Interscience Publication, New York 1986
• Gill G., Kopce na ziemiach polskich, od pradziejów po kopiec w Pierzchowcu, Kraków, Wydawnictwo i Poligrafia Kurii Prowincjalnej Zakonu Pijarów, 2004.
• Grabowski A., Kraków i jego okolice, 4 ed., Kraków 1844.
• Hobhouse P., Plants in garden history, Pavilion 1994.
• Hoyles M., The Story of Gardening, London, Pluto Press, 1991.
• Jenks Ch., The Universe in the Landscape: Landforms by Charles Jencks, Frances Lincoln 2011.
• King M., Oudolf P., Gardening with Grasses, Frances Lincoln Publishers Ltd, 1998.
• Laws B., A history of the garden in fifty tools, The University of Chicago Press, 2014.
• Li giardini di Roma: con le loro piante alzate e vedute in prospettiva, 1683.
• Li giardini di Roma con le loro piante, alzate e vedute in prospettiva ..., Stamperia alla Pace: Gio. Giac. Rossi, Roma, 1683.
• Lin M., Boundaries, Simon & Schuster, reprint edition, 2006, pp. 6.17-6.21.
• Mayer E., Martha Schwartz: Transfiguration of the commonplace. Spacemaker Press, Cambridge, MA 1997.
• Niedźwiedzka-Filipiak I., Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2009.
• Oudolf P., Kingsbury N., Landscapes in Landscapes, The Monacelli Press, 2010
• Oudolf P., Kingsbury N., Oudolf Hummelo: A Journey Through a Plantsman’s Life, The Monacelli Press, 2015.
• Porada K., Kopce w krajobrazie Krakowa i okolic, Topiarius, vol. 1, 2016, pp. 121-130.
• Robinson W., Wild garden, [S.l.]: Murray, 1870.
• Sweden J. van, Oehme W., Bold Romantic Gardens: The New World Landscape of Oehme and Van Sweden, Spacemaker Press 2003.
• Switzer S., Introduction to a general system of hydrostatics and hydraulics, 2 vols. in one. London, 1729.
• Uchwała Nr CXII/1699/14 RM Krakowa z 9. 07.2014 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Błonia krakowskie”, Dz.U. Woj. Małop., 17.07.2014, poz. 4035 / Proclamation no. CXII/1699/14 of the Krakow City Council of 9. 07.2014 on the establishment of a local spatial development plan for the „Błonia krakowskie” area, Dz.U. Woj. Małop., 17.07.2014, pos. 4035.
• Waksmundzki K., Kopiec Józefa Piłsudskiego – Kopiec Niepodległości, Rocznik Krakowski, vol. LII, pp. 123-137.
• Whyte W.H., The Social Life of Small Urban Spaces, Project for Public Spaces 2001.
• Wilson A., Influential gardeners: the designers who shaped 20th-century garden style, Clarkson Potter, 2002.
• Wolschke-Bulmahn J., Introduction, in: Nature and Ideology. Natural Garden Design in the Twentieth Century, ed. J. Wolschke-Bulmahn, Washington 1997, pp. 1-9.
• Zachariasz A., Rośliny rodzime i introdukowane w kompozycji ogrodowej, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, t. XXXVIII-XXXIX, 2006-2007, pp. 175-193.
• Zachariasz A., Współczesne kierunki i tendencje w projektowaniu parków publicznych, Nauka Przyroda Technologie, 2009, 3, 1, #60.
• Źródła internetowe / Internet sources
• Bilir I., Anchor Park Shows Us How to Design a Patchwork Park, Landscape Architecture Network, https://landarchs.com/anchor-park-shows-us-how-to-design-apatchwork-park/, retrieved on 06.2017.
• http://hoffmannursery.com/blog/article/five-great-grasses-from-the-oudolf-garden, retrieved on 06.2017.
• http://www.lakikwietne.pl/, retrieved on 07.2017
• http://www.landezine.com/index.php/2010/08/charlotte-garden/, retrieved on 06.2017.
• http://www.lilyjencksstudio.com/ecoline, retrieved on 06.2017.
• http://www.luczaj.com/kwietna.htm, retrieved on 07.2017.
• https://landarchs.com/6-reasons-why-youd-want-to-visitparco-portello-in-milan-asap/, retrieved on 06. 2017.
• https://www.asla.org/awards/2008/08winners/441.html, retrieved on 06.2016.
• https://www.luriegarden.org/plants/moor-grass/, retrieved on 07.2017.
• Leśmian B., Z lat dziecięcych, in: Napój cienisty, 1936, p. 46, Fundacja Nowoczesna Polska, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/napoj-cienisty.pdf, retrieved on 06.2017.
• Meinhold B., Pop-Up Green Park Invades the City of Lima, Peru, 11/12/2010, http://inhabitat.com/pop-up-greenpark-invades-the-city-of-lima-peru/green-invasion-8, retrieved on 07. 2017.
• Ratującym-Ocaleni – Międzynarodowy konkurs z 2014 r. na koncepcję upamiętnienia Polaków ratujących Żydów/„Ratującym – Ocaleni” an international competition held in 2014 for the development of a conceptual design of commemorating Poles who saved Jews, http://www.a-ronet.pl/index.php?mod=nagroda&n_id=3769, retrieved on 06.2017.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).