Potencjał nieczynnych kamieniołomów dla turystyki dźwiękowej (na wybranych przykładach)

• Autorzy: Bernat S.

Warianty tytułu

EN

Potential of closed quarries for soundscape tourism (on the chosen examples)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest ukazanie możliwości rozwoju turystyki dźwiękowej w obrębie nieczynnych kamieniołomów. Jako przykłady interesujących obiektów w aspekcie turystyki dźwiękowej wytypowano cztery kamieniołomy surowców węglanowych, położone w regionie świętokrzysko-lubelskim: „Kadzielnia” w Kielcach (Góry Świętokrzyskie), Kazimierz Dolny i Nasiłów (Małopolski Przełom Wisły Środkowej) oraz Wierzbica (Przedgórze Iłżeckie), charakteryzujące się odmiennym kontekstem krajobrazowym. Dodatkowo przedstawiono przykłady nieczynnych kamieniołomów: w Wielisławiu Złotoryjskim „Organy Wielisławskie” (Pogórze Kaczawskie) oraz na Górze Świętej Anny (Grzbiet Chełma – Wyżyna Śląska). Nieczynne kamieniołomy stanowią ogromny potencjał dla rozwoju turystyki dźwiękowej. Potencjał ten jest jednak słabo wykorzystywany. Zagospodarowanie kamieniołomów w aspekcie turystyki dźwiękowej ukierunkowane być powinno na wyznaczenie ścieżek spacerów dźwiękowych, budowę amfiteatrów i muzeów interaktywnych oraz organizację koncertów. Ważne jest także powiązanie walorów dźwiękowych z walorami widokowymi i urządzenie punktów widokowych umożliwiających komfort dalekiego patrzenia.

EN

The aim of the work is to present possibilities of development of soundscape tourism within closed quarries. There are four quarries of carbonate resources, situated in świętokrzysko-lubelski region, singled out as examples of the objects that are interesting in the aspect of that type of tourism. These are: “Kadzielnia” in Kielce (The Świętokrzyskie Mountains), Kazimierz Dolny and Nasiłów (The Lesser Poland Gorge of the Middle Vistula) and Wierzbica (Iłża Foreland). They are distinguished by different landscape context. Additionally, two more examples of the closed quarries are depicted: “Organy Wielisławskie” in Wielisław Złotoryjski (Kaczawa Foothills) and another one on the St. Anne Mountain (Chełm Mountain Ridge – Silesian Upland). Non-functioning quarries possess great potential for development of sound tourism, but it is not utilized sufficiently. Taking into consideration adapting quarries for purposes of soundscape tourism, there should be set some primary goals: outlining tracks of soundwalks, building amphitheatres and interactive museums as well as organizing musical concerts. Sound values ought to be bound up with scenic values, so planning and preparing beauty spots (providing extensive view) have also great significance.

Słowa kluczowe

PL

percepcja krajobrazu; krajobraz dźwiękowy; rekultywacja; turystyka

EN

landscape perception; soundscape; reclamation; tourism

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 26
• Strony: 111--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., fot.

Twórcy

autor

Bernat S.

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Lublin, Polska

Bibliografia

• Baczyńska E., Lorenc M.W., 2012: Problemowe kamieniołomy – proste rozwiązania. W: Zagożdżon P., Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 4, Wrocław: 7-15.
• Barcicki M., 1990: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej 1:50000, arkusz Wierzbica. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa.
• Bernat S., 1999: Krajobraz dźwiękowy doliny Bugu, Annales UMCS sec.B. vol. LIV, Lublin: 297-309.
• Bernat S., 2001: Organy w muzyce i przyrodzie. Geografia w szkole 2/2001: 109-114.
• Bernat S., 2002a: Antropogeniczne przemiany rzeźby okolic Wierzbicy. Przegląd Geograficzny T.74, z.1: 61-82.
• Bernat S., 2002b: Spacery dźwiękowe – metodą poznania krajobrazów kulturowych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 1, Sosnowiec: 192-199.
• Bernat S., 2004: Spacer dźwiękowy w Ogrodzie Saskim w Lublinie. Wychowanie Muzyczne w Szkole, 5/2004: 255-261.
• Bernat S., 2005: Dźwięki morza w badaniach geograficznych. W: Dutkowski M.(red.), Zagospodarowanie przestrzenne i rozwój obszarów nadmorskich w Polsce. PTG - Oddział Szczeciński, Uniwersytet Szczeciński – Instytut Nauk o Morzu, Szczecin: 122-125.
• Bernat S. (red.), 2008: Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 11, Instytut Nauk o Ziemi UMCS, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Lublin.
• Bernat S., 2014a: Sound in landscape – the main research problems. Dissertations of Cultural Landscape Commission no. 23: 89-108.
• Bernat S., 2014b: Potencjał turystyki dźwiękowej. Turystyka Kulturowa 6/2014.: 36-51.
• Braden C., 2012: Acoustic tourism – an emerging industry, The Global Composition. Sound, Media and the Environment, Darmstadt-Dieburg, www.blackicesound.com
• Ekspertyza uciążliwości akustycznej w trakcie odbywających się masowych imprez rozrywkowych w Kielcach: w amfiteatrze “Kadzielnia” przy Al.Legionów, muszli koncertowej w parku miejskim im. Stanisława Staszica oraz w obiektach sportowych Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji (dawniej obiekty KS”Błękitni”) oraz możliwości ograniczenia hałasu emitowanego w trakcie odbywających się masowych imprez rozrywkowych w Kielcach: w amfiteatrze “Kadzielnia” przy Al.Legionów oraz muszli koncertowej w parku miejskim im. Stanisława Staszica, Kraków 2004.
• Harasimiuk M., Warowna J. Gajek G., 2013: Zróżnicowanie krajobrazów projektowanego geoparku Małopolski Przełom Wisły, Monitoring Środowiska Przyrodniczego vol.14: 27-35.
• Humboldt A., 1959: Podróże po Ameryce Podzwrotnikowej. Wybór, „Książka i Wiedza” Warszawa.
• Kapuściński R.,1997: Lapidarium III, „Czytelnik”, Warszawa.
• Krause B., 1999: The Niche Hypothesis: How Animals Taught Us to Dance and Sing. Audio Media in Zoos. Encyclopaedia of Zoos.
• Michalska G., Niedźwiedź J, 2010: Kamieniołom kazimierski – ochrona krajobrazu kulturowego. Budownictwo i Architektura 6 (2010): 71-76.
• Młynarczyk H., 1983: Prahistoryczna kopalnia krzemienia na uroczysku “Zele” w Wierzbicy w woj.radomskim. W: Cement-Wapno-Gips, 3/1983: 78-82.
• Myga–Piątek U., 2011: Koncepcja zrównoważonego rozwoju w turystyce. Problemy Ekorozwoju vol. 6, no. 1.: 145-154.
• Niedźwiedzki R., Zarankiewicz M., 2007, Zanim Góra św. Anny wynurzyła się z morza, Skamieniałości, jaskinie i drogie kamienie wokół sanktuarium św. Anny. Ścieżka dydaktyczna w rezerwacie geologicznym, Góra św. Anny.
• Nita J., 2010: Kamieniołom w krajobrazie i geoturystyce. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 14., Sosnowiec: 243-251.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Przegląd Geologiczny vol. 54, nr 3: 256-262
• Pancewicz A., 2011: Środowisko przyrodnicze w odnowie krajobrazu poprzemysłowego. Wyd. Politechniki Śląskiej Gliwice.
• Pawłowski A., 2004: Krajobraz akustyczny doliny Wisły, czyli pies jako element pejzażu. Brulion kazimierski nr 5: 58-60.
• Pijanowski B.C., Villanueva-Rivera J., Dumyahn S.L., Farina A., Krause B.L., Napoletano B., Gage S.H., Pieretti N., 2011: Soundscape Ecology: The science of sound in the landscape. BioScience 61, 3: 203-216.
• Pinna M., 2002: Etna w ogniu. National Geographic nr 2/2002: 26-44.
• Richard C., 1974: Z wysokości do jaskiń. PAX Warszawa.
• Rodzik J., 2008: Genetyczna klasyfikacja dźwięków i struktura warstwy dźwiękowej w subpolarnym krajobrazie Spitsbergenu. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 11., Lublin: 74-85.
• Skalski J., 2005: Komfort dalekiego patrzenia a krajobraz dolin rzecznych w miastach położonych na nizinach. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. OL PAN, 1: 44-52.
• Stawicki H., 2002: Architektura krajobrazu w problematyce zrównoważonego rozwoju na wybranych obszarach pokopalnianych Kielc i innych regionów, KTN Kielce.
• Stefaniuk M., Ilcewicz-Stefaniuk D., 2012: Organy Wielisławskie. Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej. http://dusty-box.pl/gb/files/obj_13.pdf.
• Styczyński M., 2006: Muzyka mofety w Złockiem czyli po co przykładać ucho do Ziemi. Almanach Muszyny: 89-94.
• Szuflicki M., Malon A., Tymiński M.(red.), 2014: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2013. Państwowa Służba Geologiczna Warszawa.
• Uberna J., 1992: Mapa geologiczno-gospodarcza Polski 1:50 000, arkusz Wierzbica z objaśnieniami, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Westerkamp H., 1974: Soundwalking. Sound Heritage 3, 4., Provincial Archives Victoria B.C.: 18-27.
• Wróblewski T., 2000: Ochrona georóżnorodności w regionie świętokrzyskim. PIG Warszawa.