The impact of land set-aside on the chemical and physical properties of the soil and the composition of vegetation species. Case study

• Autorzy: Petryk Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2023.3.121

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The study aimed to evaluate the effect of soil use in the Młoszowa and Bolęcin villages on the species composition of the overgrown vegetation. Additionally, the study compared the chemical and physical properties of the soils that were not being used for agriculture. The soils of Młoszowa and Bolęcinvillages did not exceed the permissible concentrations of copper, lead, and zinc for agricultural land, as outlined by the national regulations in [Journal of Laws 2016]. In Młoszowa, the concentration of cadmium exceeded the limit values as per national regulations in [Journal of Laws 2016] for agriculturally utilised land (land group II-2) (<3 g · 10–3 · kg–1 DM). The set-aside of both villages consisted of species typical of ruderal areas, fresh grassland, and thermophilous species. The granulometric composition of the soils, mainly their silt and sand content, were the primary factors that impacted the species composition of the set-aside vegetation. Ruderal and thermophilous species were discovered in the set-aside areas, which are their natural habitats. The occurring ruderal plants typical of post-mining heaps and postindustrial areas, including hemicryptophytes, testify to the long-term process of fallowing and adaptation to the existing ecosystem with a predominance of the most common species.

Słowa kluczowe

EN

soil; land set-aside; heavy metal; vegetation

PL

gleba; odłogowanie gruntów; metale ciężkie; roślinność

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2023
• Tom: no. 3
• Strony: 121--133
• Opis fizyczny: Bibliogr. 65 poz., tab.

Twórcy

autor

Petryk Agnieszka

• Krakow University of Economics, Department of Space Management and Social-Economic Geography ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

• https://orcid.org/0000-0003-4662-1964

Bibliografia

• 1. Becker T., Brandel M. 2007. Vegetation-environment relationships in a heavy metal-dry grassland complex. Folia Geobotanica, 42, 11–28.
• 2. Becker T., Dierschke H. 2008.Vegetation response to high concentrations of heavy metals in the Harz Mountains, Germany. Phytocenologia, 38(4), 255–265.
• 3. BN-78/9180-11. Gleby i utwory mineralne – podział na frakcje i grupy granulometryczne.
• 4. Boularbah A., Schwartz Ch., Bitton G., Aboudrar W., Ouhammou A., Morel J.L. 2006. Heavy metal contamination from mining sites in South Morocco: 2. Assessment of metal accumulation and toxicity in plants. Chemosphere, 63, 811–817.
• 5. Chudecka J., Tomaszewicz T. 2004. Wpływ odłogowania na właściwości chemiczne gleb erodowanych w Dłusku (woj. zachodniopomorskie). Roczniki Gleboznawcze, 55(4), 5–14.
• 6. Czamara A., Czamara W. 2008. Metale ciężkie w systemie ekologicznym zbiornika Mściwojów. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 9, 283–296.
• 7. Czarnowska K. 1996. Ogólna zawartość metali ciężkich w skałach macierzystych jako tło geochemiczne gleb. Roczniki Gleboznawcze, 3(1), 77–115.
• 8. Dzienia S. 1997. Zasady gospodarowania na terenach czasowo wyłączonych z produkcji rolniczej. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 13–23.
• 9. Dzienia S. 1998. Zasady gospodarowania na terenach czasowo wyłączonych z produkcji rolniczej. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 13–23.
• 10. Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Sorus.
• 11. Ernst W.H.O. 2006. Evolution of metal tolerance in higher plants. Forest Snow and Landscape Research, 3, 251–274.
• 12. Gambuś F. 1993. Metale ciężkie w wierzchniej warstwie gleb i roślin regionu krakowskiego. Rozprawa habilitacyjna. Zeszyty Naukowe AR im. H. Kołłątaja w Krakowie, 176.
• 13. Golonka Z., Świętochowski B. 1950. Uprawa roli i roślin. PWRiL, Warszawa.
• 14. Gołda T. 2005. Rekultywacja. Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-dydaktyczne AGH. Kraków.
• 15. Hochół T., Łabza T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1998. Zachwaszczenie wieloletnich odłogów w porównaniu do stanu na polach uprawnych. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 115–123.
• 16. Ignaczak S. 1998. Systemy konserwacji gleby odłogowanej – zmiany temperatury, wilgotności i zasolenia różnych warstw. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 225–238.
• 17. Janicka M., Kutkowska A., Paderewski J. 2021. Diversity of Segetal Flora in Salix viminalis L. Crops Established on Former Arable and Fallow Lands in Central Poland. Agriculture, 11(1), 25.
• 18. Journal of Laws. 2016. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Dz.U. 2016, poz. 1395.
• 19. Józefowska A. 2009. Materia organiczna gleby i metody jej frakcjonowania. Wielokierunkowość badań w rolnictwie i leśnictwie. Monografia, II, 517–523.
• 20. Kabata-Pendias A. 1998. Biogeochemia ołowiu. In: Ołów w środowisku – problemy ekologiczne i metodyczne. Zeszyty Naukowe Komitetu Człowiek i Środowisko PAN, 26, 17–24.
• 21. Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN.
• 22. Kabata-Pendias A., Pendias H. 2001. Trace elements in soils and plants, 3rd ed. CRC Press, Boca Raton, USA.
• 23. Koc J., Ciećko C., Janicka R., Rochwerger A. 1996. Czynniki kształtujące poziom mineralnych form azotu w wodach obszarów rolniczych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 418, 37–44.
• 24. Kostuch R., Lipski C., Ryczek M. 2004. Naturalne czynniki kształtujące różnorodność składu florystycznego użytków zielonych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie, Inżynieria Środowiska, 412(25), 81–87.
• 25. Kozłowski S., Golińska P., Zielewicz W., Lembicz M., Rogowski A. 2004. Zmiany składu chemicznego mannicy odstającej (Puccinellia dystans L. Parl) w świetle oddziaływania zasolenia jako czynnika antropogenicznego. Annales Universitatis Mariae Curie-Składowska Lublin, Polonia, LIX, 4 Sectio E.
• 26. Krężel R. 1990. Dynamika zmian właściwości fizycznych gleby lekkiej w różny sposób użytkowanej. Zeszyty Naukowe Postępów Nauk Rolniczych, 376, 54–60.
• 27. Kryszak A., Kryszak J., Grynia M. 2007. Zmiany degradacyjne na łąkach i pastwiskach wyłączonych z użytkowania. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 4, 205–214.
• 28. Kutyna L., Niedźwiecki E. 1996. Zbiorowiska roślinne pola uprawnego i odłogu, w zależności od rzeźby terenu, w pobliżu Szczecina. Zeszyty Naukowe AR w Szczecinie, 174. Rol. Ser. Przyr., 64, 179–188.
• 29. Kwapisz J., Gworek B. 2000. Rola składników gleby w wiązaniu metali ciężkich oraz możliwość ich określenia. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 19, 51–62.
• 30. Kwiatkowski C.A., Haliniarz M., Harasim E. 2020. Weed infestation and health of organically grown Chamomile (Chamomillarecutita (L.) Rausch.) depending on selected foliar sprays and row spacing. Agriculture, 10, 168.
• 31. Łabętowicz J., Rutkowska B. 2001. Czynniki determinujące stężenie mikroelementów w roztworze glebowym. Postępy Nauk Rolniczych, 6, 75–85.
• 32. Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 2003. Zmiany we florze odłogów i sąsiadujących z nimi pół uprawnych w latach 1993–2001. Zeszyty Probl. Post. Nauk Roln., 490, 143–152.
• 33. Majda J. 1997. Zagrożenie pola chwastami po 3-letnim odłogu. Cz. 2. Zachwaszczenie zaoranego odłogu i kolejno uprawianych roślin. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 3, 271–274.
• 34. Malicki L., Kurus J., Pałys E., Podstawska-Chmielewska E. 2002. Fitocenoza odłogu na glebie lekkiej i ciężkiej jako element krajobrazu rolniczego. Fragmenta Agronomica, 1, 32–39.
• 35. Malicki L., Podstawska-Chmielewska E. 1998. Zmiany fitocenozy i niektórych właściwości gleby zachodzące podczas odłogowania oraz będące efektem zagospodarowania wieloletniego odłogu. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 97–114.
• 36. Marks M., Nowicki J. 2002a. Aktualne problemy gospodarowania ziemią rolniczą w Polsce. Cz. I. Przyczyny odłogowania gruntów i możliwości ich rolniczego zagospodarowania. Fragmenta Agronomica, XIX, 1(73), 58–67.
• 37. Marks M., Nowicki J., Szwejkowski Z. 2000b. Odłogi i ugory w Polsce. Cz. I. Przyczyny odłogowania i zjawiska towarzyszące. Fragmenta Agronomica, XVII, 1(65), 5–19.
• 38. Martyn W., Niemczuk B. 2009. Wpływ sposobu użytkowania na zawartość i rozmieszczenie różnych form cynku w profilach gleb płowych i rdzawych. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 40.
• 39. Martyn W., Onuch-Amborska J., Molas J. 1998. Porównanie wybranych właściwości gleb użytkowanych rolniczo i gleb naturalnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 460, 479–485.
• 40. Mercik S., Kubik I. 1995. Chelatowanie metali ciężkich przez kwasy humusowe oraz wpływ torfu na pobieranie Zn, Pb, Cd przez rośliny. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 422, 19–30.
• 41. Munnas R. 2002. Comparative physiology of salt and water stress. Plant, Cell and Environment, 25.I.2. Blackwell Publishing Ltd.
• 42. Niedźwiecki E., Meller E., Malinowski R. 1998. Wartość i przydatność rolnicza odłogowanych gleb Pomorza Zachodniego. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 35–44.
• 43. Nowicki J., Marks M., Wanic M., Buczyński G. 1998. Ugorowanie gruntów jako element gospodarowania ziemią w Polsce. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 269–282.
• 44. Podstawska-Chmielewska E., Kurus J. 2007. Wpływ wieloletniego odłogowania pola ornego na właściwości chemiczne gleby. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 520, 845–850.
• 45. Rola J. 1993. Ekologiczno-ekonomiczne skutki ugorowania i odłogowania gruntów ornych w Polsce. Mat. Sesji Nauk. IOR. cz. I, 37–43.
• 46. Rola J., Rola H. 1998. Ograniczenie zarastania chwastami segetalnymi i ruderalnymi ugorów oraz odłogów. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 145–159.
• 47. Roszak W., Domańska H. 1997. Ogólna Uprawa Roli i Roślin. Materiały pomocnicze do ćwiczeń. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 48. Sienkiewicz S., Koc J., Wojnowska T., Ignaczak S., Szymczyk S. 1998. Wpływ różnych sposobów użytkowania gleb wyłączonych z intensywnej uprawy na mineralizację azotu. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 239–248.
• 49. Sienkiewicz S., Wojnowska T., Koc J., Ignaczak S., Harasimowicz-Herman G., Szymczyk S., Żarczyński P. 2003. Zmiany chemiczne w glebach odłogowanych w zależności od systemu odłogowania. Cz. I. Odczyn oraz zawartość azotu ogólnego i węgla organicznego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 493, 685–691.
• 50. Siuta J. 1995. Gleba – diagnoza stanu i zagrożenia. Wydawnictwo Instytutu Ochrony Środowiska.
• 51. Słowińska-Jurkiewicz A., Podstawska-Chmielewska E., Pałys E., Pranagal J. 1999. Wpływ odłogowania na wybrane właściwości fizyczne gleby. Fragmenta Agronomica, XVI, 2(62),72–82.
• 52. Strączyńska S., Rola H. 1998. Wpływ różnych sposobów zagospodarowania odłogu na fizykochemiczne właściwości gleby. Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 5, 181–188.
• 53. Świętochowski B., Jabłoński B., Radomska M., Krężel R. 1996. Ogólna uprawa roli i roślin. PWRiL.
• 54. Terelak H., Motowicka-Terelak T., Stuczyński T., Budzyńska K. 1995. Zawartość metali ciężkich i siarki w glebach użytków rolnych Polski oraz ich zanieczyszczenie tymi składnikami. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolnych, 418, 45–49.
• 55. Terelak H., Pietruch C. 2000. Kadm w poziomach powierzchniowych gleb użytków rolnych Polski. In: Kadm w środowisku – problemy ekologiczne i metodyczne. Zeszyty Naukowe Komitetu Człowiek i Środowisko PAN, 26, 41–47.
• 56. Terelak H., Piotrowska M., Motowicka-Terelak T., Stuczyńska T., Pietruch Cz., Budzyńska K., Sroczyński W. 1998. Właściwości chemiczne gleb oraz zawartość metali ciężkich i siarki w glebach i roślinach. IUNG, Puławy.
• 57. Terelak H., Tujaka A. 2003. Występowanie pierwiastków śladowych w uprawianych warzywach. Cz. I. Zawartość pierwiastków śladowych w glebach. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 493, 245–252.
• 58. Wiater J. 2008. Ocena zawartości miedzi i jej mobilności w glebach kwaśnych wybranych gmin Podlasia. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 35/36, 346–350.
• 59. Wierzbicka M. 1995. Oddziaływanie metali ciężkich na rośliny. Kosmos, 44, (3–4), 369–351.
• 60. Wojnowska T., Sienkiewicz S., Koc J., Ignaczak S., Harasimowicz-Herman G., Szymczyk S., Żarczyński P. 2003. Zmiany chemiczne w glebach odłogowanych w zależności od systemu odłogowania. Cz. II. Zawartość składników przyswajalnych i właściwości fizykochemiczne. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 493, 733–740
• 61. Wójcik M., Sugier P., Siebielec G. 2014. Metal accumulation strategies in plants spontaneously inhabiting Zn-Pb waste deposits. Science of the Total Environment, 487, 313–322.
• 62. www.cie.gov.pl. Urząd Komitetu Integracji Unii Europejskiej.
• 63. Wysocki Cz., Sikorski P. 2002. Fitosocjologia stosowana. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• 64. Zawieja J. 2007. Wpływ odłogowania i użytkowania łąki na skład jej fitocenozy. Cz. II. Liczebność i skład gatunkowy nasion roślin w glebie. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 4, 441–447.
• 65. Ziemińska-Smyk M. 2000. Zachwaszczenie pól wyłączonych czasowo z użytkowania rolniczego w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Problemy ochrony i użytkowania obszarów wiejskich o dużych walorach przyrodniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).