Obiekty poprzemysłowe w Wałbrzychu i Boguszowie-Gorcach: stan, wykorzystanie i zagospodarowanie

• Autorzy: Wójcik J.

Warianty tytułu

EN

Post-industrial objects in Wałbrzych and Boguszów-Gorce: condition, use and management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia stan, wykorzystanie i zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych pozostałych po likwidacji wielu gałęzi przemysłu w Wałbrzychu i Boguszowie Gorcach. Ustalono, że w latach 1991÷2010 rozebrano i zburzono tam 323 budynki i budowle użytkowane niegdyś przez przemysł, a na powierzchni ziemi pozostały 83 obiekty. Podczas rynkowej transformacji przemysłu i po jej zakończeniu część budynków przeszła na własność państwa, większość zaś sprzedano osobom prywatnym i różnym przedsiębiorstwom. Wśród ogółu pozostałych po zlikwidowanych zakładach budynków i budowli 51 jest w dobrym, a 18 w złym stanie technicznym. Trzynaście jest zniszczonych i trwale uszkodzonych. Obiekty poprzemysłowe zagospodarowano na różne cele. Pełnią one dziś funkcje: przemysłowe, usługowe (głównie handlowe), administracyjne, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, mieszkalne i instytucji użyteczności publicznej. Zagospodarowanie i wykorzystanie budynków i budowli w Wałbrzychu i Boguszowie-Gorcach jest podobne, jak w obszarach górniczo-przemysłowych Wielkiej Brytanii, Niemiec i Francji. Jednak uwarunkowania ekonomiczne sprawiły, że standard i stopień zagospodarowania obiektów poprzemysłowych znacznie odbiegają od wzorców zachodnioeuropejskich.

EN

The article presents the condition, use and management of post-industrial objects that remained after the liquidation of many branches of industry in Wałbrzych and Boguszów-Gorce. It has been settled that in the years 1991-2010 there have been dismantled and demolished 233 buildings and structures used formerly by the industry, and on the earth surface remained 83 objects. During the market transformation of the industry and after its end a part of the buildings became state-owned, and the majority was sold to private persons and various enterprises. Among the entirety of buildings and structures that remained after the liquidation of industrial plants, 51 objects are in good and 18 in bad technical condition. 13 objects are dilapidated and durably damaged. The post-industrial objects were managed for various purposes. Currently they fulfil the following functions: industrial, service (mainly commercial), administrative, educational, habitable and connected with tourism, recreation and public utility institutions. The management und use of buildings and structures in Wałbrzych and Boguszów-Gorce is similar as in mining and industrial areas in Great Britain, Germany and France. However, economic conditionings have caused that the standard and degree of management of post-industrial objects considerably depart from West European patterns.

Słowa kluczowe

PL

obiekty przemysłowe; zagospodarowanie terenów poprzemysłowych; likwidacja górnictwa

EN

industrial objects; post-industrial areas management; liquidation of mining

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 67, nr 12
• Strony: 98--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Wójcik J.

• Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego. Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• 1. Ambroziewicz P.: Wielkie szkło, Kronika Wałbrzyska 1979, Wrocław 1979, s. 115÷125.
• 2. Borówka A.: Stan i perspektywy wykorzystania obiektów poprzemysłowych w Wałbrzychu i Boguszowie Gorcach, maszynopis w Instytucie Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
• 3. Chmielewska M.: Park krajobrazowy Hoheward w Zagłębiu Ruhry – przykład rewitalizacji hałdy pogórniczej, Kształtowanie Środowiska Geograficznego i Ochrona Przyrody na Obszarach Uprzemysłowionych i Zurbanizowanych, nr 42, s. 14-18, Uniwersytet Śląski, Katowice-Sosnowiec 2010.
• 4. Czernicki M., Machnicki M., Wysocki J.: Przebieg procesu likwidacji kopalń węgla Kamiennego w latach 1991–1998, problemy występujące po likwidacji kopalń, maszynopis w Instytucie Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999.
• 5. Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych (materiały konferencyjne). SITG Katowice. Zamek Książ, maj 1999.
• 6. Gerber P.: Zabytki techniki w koksownictwie wałbrzyskim, Kronika Wałbrzyska 1986, Warszawa-Wrocław 1986, s. 167÷178.
• 7. Historyczne okręgi przemysłowe w okresie industrializacji. Prace Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, seria: Konferencje, Wrocław1997.
• 8. Januszewski S.: Ochrona zabytków techniki górniczej Zagłębia Dolnośląskiego, maszynopis w Instytucie Historii Architektury, Sztuki, i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1985.
• 9. Januszewski S.: Ośrodek dawnej i Nowej Techniki Górniczej w Wałbrzychu, maszynopis w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Wałbrzychu, Wałbrzych 2002.
• 10. Kaszowska O., Kalisz P., Kowalski A.: Zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych i usuwanie szkód górniczych w zabudowie na terenach pogórniczych kopalń węgla Kamiennego, Przegląd Górniczy 7-8, s. 69÷75.
• 11. Kotełko J.: Konsekwencje restrukturyzacji przemysłu górniczego w Wałbrzychu dla planowania i realizacji długookresowych procesów rozwoju [w:] Historyczne okręgi przemysłowe w okresie industrializacji. Prace Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, seria: Konferencje 1997, s. 49÷58.
• 12. Koncur K., Zalewski Z.: Zakłady Koksownicze „Wałbrzych”, maszynopis w administracji Zakładów Koksowniczych „Wałbrzych”. Wałbrzych 1976.
• 13. Luksa J.: Rozwój wydobycia w kopalniach węgla kamiennego w Polsce w latach 1769–1948, Studia i Materiały Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, s. 3÷70 Katowice 1959.
• 14. Mapa obrębowa 1:25000. Powiat Wałbrzych. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego Warszawa 1962.
• 15. Pazdur J.: Ekomuzea – formy i cele, maszynopis w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Wałbrzychu. Wałbrzych 1985.
• 16. Pflug K.: Chronik der Stadt Waldenberg In Schlesien. Waldenburg 1908.
• 17. Piątek E., Piątek Z.: Rozwój górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dolnośląskim, Rocznik Województwa Wałbrzyskiego 1978, 3, Wałbrzych, s. 32÷38.
• 18. Piotrowski T.: Koksownie wałbrzyskie, Kronika Wałbrzyska 1979, s. 141÷164, Wałbrzych 1979.
• 19. Płonka A., Kmak K., Krypel K., Winnicki A.: Przebieg procesu likwidacji wałbrzyskich Kopalń. Materiały Konferencyjne nt. Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych. SITG Katowice. Zamek Książ, maj 1999 r.
• 20. Szewczyk K.: Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu – rys historyczny, maszynopis w administracji Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu, Wałbrzych 2006.
• 21. Szyperski A.: Huta Szkła „Wałbrzych”, Kronika Wałbrzyska 1981, s. 187÷202.Wrocław 1981
• 22. Wakelin P.: Ochrona i rozwój zasobów dziedzictwa przemysłowego [w:] Historyczne okręgi przemysłowe w okresie industrializacji. Prace Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, seria: Konferencje, Wrocław 1997.
• 23. Waldenberg (in Schlesien). Topographische Karte 1:25000, Königl. Preuss. Landesaufnahme 1884, Herausgegeben 1886.
• 24. Waldenberg (in Niederschlesien). Topographische Karte 1:25000. Reichsamt für Landesaufnachme, berichtig 1925, Einzene nachtrage 1930.
• 25. Waldenberg (in Niederschlesien). Topographische Karte 1:25000. Reichsamt für Landesaufnahme, berichtigt 1939.
• 26. Wojtaś J.: Dolnośląskie Zagłębie Węglowe w obliczu restrukturalizacji [w:] Zagłębie Węglowe w obliczu restrukturyzacji. Studia i Materiały pod red. L.Skiby, s. 119÷125, Wrocław 1997.
• 27. Wójcik J.: Przeobrażenia ukształtowania powierzchni ziemi pod wpływem górnictwa w rejonie Wałbrzycha. Acta Univ. Wratislav. 1557, Studia Geograficzne 59, Wrocław 1993, s. 1÷145.
• 28. Wójcik J.: Rozwój rzeźby antropogenicznej powstałej pod wpływem górnictwa węglowego w Wałbrzychu i okolicy w latach 1975–1996, w świetle gospodarki odpadami górniczymi. Prz. Geogr., 2006, z. 1, s. 109÷126.
• 29. Wójcik J.: Wybrane problemy gospodarki odpadami w wałbrzyskich kopalniach węgla Kamiennego w latach 1960–1996. Prz. Górn. 2006, z. 7–8, s. 86÷93.
• 30. Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu. Praca zbiorowa pod red. S. Michalkiewicza. Wyd. DTSK-Silesia, Wrocław 1993.