Rozpoznanie zjawiska jonizacji powietrza w wyrobiskach kopalnianych pod kątem oceny deformacji górotworu

• Autorzy: Grzebyk W. , Stolecki L.

Warianty tytułu

EN

Identification of the air ionization phenomenon in mine excavations in terms of the rock mass deformation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przestawiono wyniki badań, mających na celu rozpoznanie zjawiska jonizacji powietrza w wyrobiskach górniczych oraz przydatności tego typu obserwacji do oceny stanu górotworu. Jako źródła jonizacji powietrza wskazano powstawanie ładunku elektrostatycznego na powierzchni ośrodka skalnego oraz emanacje radonu obecnego w skalach złożowych, będące pochodną deformacji górotworu. Uzyskane wyniki pomiarów wykazały, że poziom jonizacji powietrza jest zmienny w czasie i zależy od danego pola eksploatacyjnego oraz miejsca pomiaru w tym polu. Zaistniały w trakcie prowadzonych obserwacji wysokoenergetyczny wstrząs sejsmiczny, poprzedzony był niewielkim, ale wyraźnie zauważalnym wzrostem jonizacji. Jednocześnie stwierdzono, że znaczący, zakłócający wpływ na wyniki pomiarów ma praca systemu wentylacyjnego kopalni oraz zapylenie powietrza w wyrobiskach kopalnianych.

EN

The article presents the results of research aimed at recognizing the phenomenon of air ionization in mining excavations and the usefulness of this type of observation to assess the condition of the rock mass. The formation of electrostatic charge on the surface of the rock medium and the emanations of radon present in deposit scales were indicated as sources of air ionization. Described processes are a derivative of rock mass deformation Obtained results of measurements showed that the level of air ionization is variable over time and depends on the given exploitation panel and the place of measurement in this field. The high-energy seismic event occurred during the observations conducted, preceded by a small but clearly noticeable increase in ionization. It was found that the ventilation system of the mine and the dustiness of air in mine workings have a significant, disturbing effect on the measurement results.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo podziemne; deformacja górotworu; jonizacja powietrza

EN

underground mining; rock mass deformation; air ionization

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 3
• Strony: 31--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys.

Twórcy

autor

Grzebyk W.

• KGHM CUPRUM sp. z o.o. - Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław

autor

Stolecki L.

• KGHM CUPRUM sp. z o.o. - Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław

Bibliografia

• [1] Enomoto Y., 1996, Notes on generation and propagation of seismic transient electric signal. A Critical Review of Van, 324-331.
• [2] Freund F., Kulahci I. et al., 2009, Air ionization at rock surfaces and pre-earthquake signals. Journal of Atmospheric and Solar-Terrestial Physics, vol. 71, 1924-1834.
• [3] Freund F., 2013, Earthquake Forewarning – A Multidisciplinary challenge from the ground up to space. Acta Geophysica, vol. 61, 775-807.
• [4] Jashank M., Gupta S.J., Nair J., 2014, Development of radon gas sensor to monitor the precursors of earthquake, IOSR Journal of Engineering, vol. 04, 10-15.
• [5] Jodłowski P. et al., 2008, Natural radiation and its hazard in copper ore mines in Poland, Acta Geophysica Polonica, vol. 56, no 2, 505-517 (ISSN 1895-6572).
• [6] Kittel C., 1970, Wstęp do fizyki ciała stałego, PWN, Warszawa.
• [7] Olszewski J., Kacprzyk J., Kamiński Z., 2010, Ocena narażenia radiacyjnego górników w wybranych kopalniach metali nieżelaznych na radon i produkty jego rozpadu, Medycyna Pracy, 61 (6), 635-639.
• [8] Przylibski T., 1994, Występowanie i znaczenie radonu w środowisku naturalnym Dolnego Śląska, Ochrona Pracy, nr 1(52).
• [9] Pulinets S., 2016, The Physical bases for the short-term earthquake precursors generation, Proceedings of V International Conference – Atmosphere, Ionosphere, Safety, Kaliningrad, 24-29.
• [10] Scott D.F., Williams T.J., Tesarik D. et al., 2004, Geophsical methods to detect stress in underground mines, Report of Investigations 9661, NIOSH- Publications No. 2004-2133.