Zróżnicowanie procesów deterioracji elewacji piaskowcowej XIX-wiecznego budynku Archiwum Państwowego w Poznaniu

• Autorzy: Szczepaniak Małgorzata

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.8

Warianty tytułu

EN

Diversity of the deterioration processes of the 19th century sandstone facade of the National Archive in Poznań

• Konferencja: Jubileuszowa XXV Konferencja Naukowa PIG-PIB Kamień w złożu, krajobrazie i architekturze – Kielce, 27.11.2020
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Stone has been used in architecture since Antiquity. The processes of its deterioration in different buildings have always been associated with natural processes of its weathering (physical, chemical, biological). However, this situation has changed over centuries. Currently, air pollution (mainly in urbanised areas) has a significant impact on the accelerated weathering of stone monuments. The research presented in this paper concerns the deterioration of stone facade of the 19th century building of the National Archive in Poznań, where the latest factor (contemporary air pollution) plays the greatest role. Based on the ICOMOS glossary, selected forms of deterioration were described and classified in macro and micro scales. For this purpose, optical and scanning microscopy and X-ray diffraction were used. As a result of the research, lichen species composition and secondary mineralisation in the black crust were identified. Elements, such as: barium, zinc, lead, and iron, which were detected on the black crust, were directly related to anthropogenic pollution caused mainly by combustion and low emissions.

Słowa kluczowe

PL

okładzina piaskowcowa; dziedzictwo kulturowe; deterioracja; XRD; SEM-EDS; Poznań

EN

sandstone panels; cultural heritage; deterioration; XRD; SEM-EDS; Poznań

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 2
• Strony: 127--134
• Opis fizyczny: Bibliogr.37 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Szczepaniak Małgorzata

• Instytut Geologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, ul. B. Krygowskiego 12, 61-680 Poznań

Bibliografia

• 1. AURAS M., BEER S., BUNDSCHUH P., EICHHORN J., MACH M., SCHEUVENS D., SCHORLING M., VON SCHUMANN J., SNETHLAGE R., WEINBRUCH S. 2013 - Traffic-related immissions and their impact on historic buildings: implications from a pilot study at two German cities. Environ. Earth Sci., 69: 1135-1147.
• 2. AIR QUALITY IN EUROPE - 2020 report. European Environment Agency, Report No 09/2020.
• 3. FAŁTYNOWICZ W. 1993 - The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland. An annotated checklist. Pol. Botanic. Stud., 6.
• 4. FAŁTYNOWICZ W. 2014 - Atlas porostów Karkonoszy. 55 lat Karkonoskiego Parku Narodowego. Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra.
• 5. GARCIA-VALLÈS M., TOPAL T., ANDVENDRELL-SAZ M. 2003 - Lichenic growth as a factor in the physical deterioration or protection of Cappadocian monuments. Environ. Geol., 43 (7): 776-781.
• 6. GÖTZE J., SIEDEL H. 2004 - Microscopic scale characterization of ancient building sandstones from Saxony (Germany). Materials Characterization, 53: 209-222.
• 7. GÖTZE J., SIEDEL H. 2007 - A complex investigation of building sandstones from Saxony (Germany). Materials Characterization, 58: 1082-1094.
• 8. GÖTZE J., SIEDEL H., MAGNUS M. 2007 - Provenance determination of building sandstones: a methodology applied to Cretaceous sandstones from Saxony (Germany). Zeitschrift der Deutschen Gesellschaft für Geowissenschaften, 158 (4): 807-819.
• 9. GRAUE B., SIEGESMUND S., OYHANTCABAL P., NAUMANN R., LICHA T., SIMON K. 2013 - The effect of air pollution on stone decay: the decay of the Drachenfels trachyte in industrial, urban, and rural environments - a case study of the Cologne, Altenberg and Xanten cathedrals. Environ. Earth Sci., 69: 1095-1124.
• 10. GUTAROWSKA B. 2010 - Metabolic activity of moulds as a factor of building materials biodegradation. Pol. J. Microbiol., 59 (2): 119-124.
• 11. ICOMOS-ISCS Słownik, 2008 - Illustrated glossary on stone deterioration patterns. Monuments and Sites 15, Paris.
• 12. IVASKOVA M., KOTES P., BRODNAN M. 2015 - Air pollution as an important factor in construction materials deterioration in Slovak Republic. Procedia Engineering, 108: 131-138.
• 13. JARKIEWICZ K.A., GRYCZEWSKI J. 2015 - Archiwum Państwowe w Poznaniu, badania konserwatorskie, elewacja. Wrocław (nie publikowane).
• 14. KOZŁOWSKI S. 1986-SurowceskalnePolski. Wyd. Geol., Warszawa.
• 15. LABUS M. 2008 - Evaluation of weathering-resistance classes in clastic rocks on the example of Polish sandstones. Environ. Geol., 54: 283-289.
• 16. LABUS M., BOCHEN J. 2012 - Sandstone degradation: An experimental study of accelerated weathering. Environ. Earth Sci., 67 (7): 2027-2042.
• 17. MARSZAŁEK M., ALEXANDROWICZ Z., RZEPA G. 2014-Composition of weathering crusts on sandstones from natural outcrops and architectonic elements in an urban environment. Environ. Sci. Pollut. Res., 21 (6): 14023-14036.
• 18. MICHALSKI ST., GÖTZE J., SIEDEL H., MAGNUS M., HEIMANN R. B. 2002 - Investigations into provenance and properties of ancient building sandstones of the Zittau/Görlitz region (Upper Lusatia, Eastern Saxony, Germany). [W:] Siegesmund S., Vollbrecht A., Weiss T., (red.), Natural stone, weathering phenomena, conservation strategies and case studies. Spec. Publ. Geol. Soc., London: 205: 281-295.
• 19. MICHNIEWICZ J. 1996 - Niszczenie górnokredowych piaskowców ciosowych w zabytkach Wrocławia pod wpływem zanieczyszczeń atmosferycznych. Prz. Geol., 44 (3): 271-274.
• 20. MILEWICZ J. 1961 - Uwagi o piaskowcach budowlanych rejonu Bolesławca- Lwówka Śląskiego. Prz. Geol., 9 (4): 186-190.
• 21. MILEWICZ J. 1973 - Przekrój geologiczny przez depresję północnosudecką. Kwart. Geol., 17 (1): 45-56.
• 22. MILEWICZ J. 1979 - Piaskowce dolnotriasowe i górnokredowe depresji północnosudeckiej. [W:] Dziedzic K., Kozłowski S., Majerowicz A., Sawicki L., (red.), Surowce mineralne Dolnego Śląska. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• 23. NORD A.G., SVÄRDH A., TRONNER K. 1994 - Air pollution levels reflected in deposits on building stone. Atmospher. Environ., 28 (16): 2615-2622.
• 24. PALMERJR. R.J., SIEBER TJ.,HIRSCH P. 1991 - Biomass and organic acids in sandstone of a weathering building: Production by bacterial and fungal isolates. Microbial Ecology, 21: 253-266.
• 25. PAZDER J. 2008 - Atlas architektury Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań.
• 26. PETTIJOHNF.J., POTTER P.E., SIEVER R. 1972 - Sandandsandstone. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York.
• 27. PINNA D. 2014 - Biofilms and lichens on stone monuments: do they demage or protect? Frontiers in microbiology, 5 (133): 1-3.
• 28. REMBIŚ M. 2010 - Wpływ impregnacji związkami krzemoorganicznymi piaskowców stosowanych w pionowych okładzinach kamiennych na ich odporność wobec siły wyrywającej bolec kotwy. Biul. Państw. Inst. Geol., 439 (2): 441-446.
• 29. REMBIŚ M. 2019 - Przejawy korozji biologicznej kamienia budowlanego i problemy związane z jego rewaloryzacją. Prz. Geol., 67 (9): 710-716.
• 30. ROZPORZĄDZENIE Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. M.P. z 1946 r. nr 142 poz. 262.
• 31. RUSSA M.F., FERMO P., COMITE V., BELFIORE C.M., BARCA D., CERIONI A., DE SANTIS M., BARBAGALLO L.F., ROCCA M., RUFFOLO S.A. 2017 - The Oceanus statue of the Fontana di Trevi (Rome): The analysis of black crust as a tool to investigate the urban air pollution and its impact on the stone degradation. Sci. Total Environ., 593-594: 297-309.
• 32. RUSZKOWSKI M., WISZNIEWSKA J. 2019 - Deterioracja kamiennych obiektów budowlanych - główne czynniki i procesy. Prz. Geol., 67 (9): 703-709.
• 33. SALVADORI O., MUNICCHIA A.C., 2016 - The role of fungi and lichens in the biodeterioration of stone monuments. The Open Conference Proceedings Journal, 7 (suppl 1: M4): 39-54.
• 34. SZCZEPANIAK M. 2015 - Procesy diagenetyczne w wybranych piaskowcach Dolnego Śląska i ich znaczenie dla romańskiej architektury Wielkopolski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• 35. SZCZEPANIAK M., RÓJP. 2019 -Niszczenie okładziny piaskowcowej w zabytkowym budynku Traktu Królewsko-Cesarskiego w Poznaniu, Polska. Prz. Geol., 67(9):717-727.
• 36. SZCZEPANIAK M., NAWROCKA D., MROZEK-WYSOCKA M. 2008 - Applied geology in analytical characterization of stone materials from historical building. Applied Physics A: Materials Science & Processing, 90(1): 89-95.
• 37. WATT J. , TIDBLAD J., KUCERA V. , HAMILTONR. 2009 -The effect of air pollution on cultural heritage. Springer Science Business Media, New York: 306.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).