Rozwój i degradacja mokradeł zasilanych wodami podziemnymi na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Wołejko L. , Grootjans Ab. , Veeman I. , Verschoor A. , Stańko R.

Warianty tytułu

EN

Development and degradation of groundwater-fed wetlands In the Drawa National Park, Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zaprezentowano wyniki badań związku przekształcenia sandrowego krajobrazu na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego (DPN) z genezą, rozwojem i procesem degradacji mokradeł. Przeanalizowano dwa kompleksy mokradeł usytuowane w ciągach zagłębień wytopiskowych wzdłuż doliny rzeki Płociczna. Wydłużone, głębokie rynny są obecnie zajęte przez mokradła różnych typów, jeziora i rzekę. Razem tworzą jednolity system hydrologiczny zasilany przez wody podziemne z obszaru wysoczyzny sandrowej i odwadniany przez rzekę Płociczna (dopływ Drawy – Noteci). Kompleks mokradłowy Miradz rozwinął się z zespołu kilku oddzielnych jezior jako jednolite torfowisko przepływowe. Zmiany systemu hydrologicznego doprowadziły do wtórnej fragmentacji tego torfowiska i rozwoju mokradeł innych typów: niewielkiego torfowiska wysokiego, erozyjnego kompleksu źródliskowego i aluwialnego mokradła przy Płocicznej. Kompleks mokradłowy Cieszynka powstał po częściowym spłynięciu jeziora, prawdopodobnie w wyniku zmiany biegu rzeki Cieszynka. Obecnie w skład kompleksu wchodzi zdegradowane torfowisko źródliskowe, pływająca mata trzęsawiskowa, zarastająca pozostałość dawnego jeziora oraz regenerujące się torfowisko przepływowe na obrzeżach zbiornika. Świadectwem dawnego stanu jeziora są odsłonięte, przesuszone pokłady kredy jeziornej, której powierzchnia wyniesiona jest do 1,5 m nad poziom obecnego pła. Badania wykazały, że dynamiczne przemiany typologiczne mokradeł w czasie były uzależnione zarówno od naturalnych procesów geomorfologicznych, jak i od pośredniego i bezpośredniego wpływu człowieka. Istotnym sposobem przywrócenia pierwotnych warunków rozwoju torfowisk na terenie DPN mogłaby być rekonstrukcja systemu hydrologicznego w skali krajobrazu. Wymagałoby to manipulowania poziomem wód w jeziorach i odtworzenia pierwotnego przebiegu cieków. Takie warunki sprzyjałyby w mniejszym stopniu rozwojowi źródliskowych kompleksów erozyjnych, a stymulowały regenerację mezotroficznych torfowisk przepływowych. Dodatkowym celem byłoby gromadzenie dużej ilości czystej wody do wykorzystania jako zasoby wody pitnej.

EN

The paper presents the results of the study of the relationship between the post-glacial landscape transformation and the genesis, development and degeneration of wetlands in the sandur (outwash plain) area of the Drawa National Park. Two wetland complexes have been selected as case-study sites. Both are situated within a chain depression belt, created by the fluvioglacial stream-flow and a melt-out of dead-ice blocks within a large outwash plain. In some depressions lakes are still present, while in others mires have developed. The entire system is drained by the Płociczna River, a tributary of the Drawa and Noteć Rivers. The „Miradz” study site represents a wetland complex which developed from the chain of separated lakes into one large percolating mire. Due to the transformation of the topographic features and the surface hydrologic system the mires have deteriorated and new wetland types evolved, including a small raised bog, an extensive complex of eroding springs and an alluvial fen close to the river. The „Cieszynka” study area is a complex of wetlands developed after a sudden lowering of a previous lake level. The possible cause of this process was a creation of a new course of the Cieszynka River. The resulting wetland system consists of a deteriorating spring mire, a floating mire developed over a recently terrestrialized remainder of lake and a regenerating percolating mire surrounding the latter. Exposed lake chalk deposits, elevated up to 1.5 m above the floating mire surface, are present at the margins of the system. The study shows the dynamic changes in wetland characteristics over time, related both to natural geomorphologic processes as well as to the human impact inside and outside the wetlands. Detailed investigations in a particular mire can supply clues for interpreting past landscape transformation. A possible way to restore the past conditions for mire formation in the Drawa National Park could be the reconstruction of the original hydrological system on the landscape scale. This could be done by manipulating the level of lakes as well as reconstructing original river courses. Such conditions would be less favourable for existence of erosie spring complexes, but would stimulate re-development of mesotrophic mires. A secondary goal would be an increased storage of large quantities of pure natural water for use as drinking water.

Słowa kluczowe

PL

przemiany typologiczne torfowisk torfowiska soligeniczne; hydroekologia; przekształcenia krajobrazu; modelowanie hydrologiczne

EN

mire formation; hydroecology; landscape transformation; hydrological modelling; soligenous mires

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2001
• Tom: T. 1, z. 1
• Strony: 105--122
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., wykr.

Twórcy

autor

Wołejko L.

• Katedra Botaniki, Akademia Rolnicza, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Grootjans Ab.

• Laboratory of Plant Biology, University of Groningen, PO Box 14, NL-9750 AA Haren, The Netherlands

autor

Veeman I.

• Laboratory of Plant Biology, University of Groningen, PO Box 14, NL-9750 AA Haren, The Netherlands

autor

Verschoor A.

• Laboratory of Plant Biology, University of Groningen, PO Box 14, NL-9750 AA Haren, The Netherlands

autor

Stańko R.

• Lubuski Klub Przyrodników, ul. 1 Maja 22, 66-200 Świebodzin