Zdarzenia o znamionach poważnej awarii w transporcie materiałów niebezpiecznych na terenie Polski

• Autorzy: Żarczyński A.

Warianty tytułu

EN

Major hazards and similar events in dangerous materials transport in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono skalę zagrożenia środowiska na terenie Polski poważnymi awariami i zdarzeniami o znamionach poważnych awarii, wynikającymi z funkcjonowania transportu materiałów niebezpiecznych w oparciu o dane Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W okresie lat 2008-2010 i 2012 r. liczba zdarzeń w transporcie na terenie poszczególnych województw była zróżnicowana, najwięcej odnotowano ich na terenie: mazowieckiego (21) i pomorskiego (15). Gęstość zdarzeń w transporcie na 1000 km2 była największa w województwie śląskim i w pomorskim, zapewne wskutek wysokiego poziomu urbanizacji tych terenów oraz obecności dużych zakładów chemicznych. Zróżnicowania w rozmieszczeniu terytorialnym zdarzeń były uzależnione także od gęstości sieci dróg, linii kolejowych i rurociągowych linii przesyłowych węglowodorów. W transporcie rurociągowym dominowały zdarzenia będące skutkiem prób kradzieży paliw z rurociągów przesyłowych finalnych produktów naftowych oraz uszkodzeń rurociągów przesyłowych gazu wskutek robót ziemnych.

EN

A scale of potential environmental hazards in Poland caused by major hazards and similar events arislng from dangerous materials transport is presented taking into consideration data from Chief Inspectorate of Environmental Protection. In the period of 2008-2010 and 2012, the number of accidents in transport varied and was the highest In Mazovian (21) and Pomeranian (15) Voivodeship. Accident density in transport per 1000 km2 was the highest in Silesian and Pomeranian Voivodeship probably due to high level of this area urbanization and the presence of large chemical plants. Yariety of accidents occurrence depended also on density of routes, railways and pipelines transferring hydrocarbons. Events dominating in pipeline transport resulted from theft attempts of fuel from pipelines transferring final petroleum products and from damages of gas transferring pipelines due to earthworks.

Słowa kluczowe

PL

materiały niebezpieczne; transport; zagrożenia środowiska; wypadki drogowe; analiza poważnych awarii

EN

dangerous materials; transportation; environmental hazards; road case; major hazard analysis

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 22, nr 5
• Strony: 219--227
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz., rys.

Twórcy

autor

Żarczyński A.

• Politechniki Łódzka, Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej, 90-924 Łódź, ul. Żeromskiego 116

Bibliografia

• 1. Bęczkowska S. 2010, Główne przyczyny wypadków w transporcie towarów niebezpiecznych w latach 2007-2008. Logistyka, 4: 1-5.
• 2. Bęczkowska S. 2013, Transport towarów niebezpiecznych. Promotor BHP, 5: 7-12.
• 3. Bronisz B., Dadasiewicz P. (kier.), Jastrzębska H. (kier.), Raport o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2012 r. z Załącznikiem nr l pt. Rejestr zdarzeń o znamionach poważnej awarii i poważnych awarii w 2012 r. GIOŚ, Departament Inspekcji i Orzecznictwa, Warszawa 2013; także na http://www.gios.gov.pl.
• 4. Broszkiewicz R., Gajek A. 2011, Wybrane zagadnienia prawne przewozu towarów niebezpiecznych przez obszary wielkomiejskie. Bezpieczeństwo Pracy, 11:24-25.
• 5. Bubbico R., Di Cave S., Mazzarotta B. 2004, Risk analysis for road and rail transport of hazardous materials: a GIS approach. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 17(6): 483-488.
• 6. CIOP, Informacje o przebiegu i skutkach wybranych poważnych awarii, http://www.ciop. pl/18388.html [dostęp: 30.04.2014].
• 7. CIOP, Zagrożenia poważnymi awariami przemysłowymi w Polsce, http://archiwum.ciop.pl/18391.html [dostęp: 25.07.2014].
• 8. Dadasiewicz P., Skąpska A., Bronisz B., Piekutowska J. (kier.), Jastrzębska H. (kier.): Raport o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2010 r. z Załącznikiem nr l pt. Rejestr zdarzeń o znamionach poważnej awarii i poważnych awarii w 2010 r. GIOŚ, Departament Inspekcji i Orzecznictwa, Warszawa 2011; także na http://www.gios.gov.pl.
• 9. Dobrzańska A., Kukulska-Zając E., Kusina E. 2011, Zarządzanie chemikaliami w świetle obowiązujących przepisów prawnych. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, l, 4-8.
• 10. Dobrzyńska R., Zagrożenie środowiska podczas transportu drogowego materiałów niebezpiecznych, w: Transport w regionie Pomorza Zachodniego, Monografia pod redakcją Semenova I. N. i Wiktorowskiej-Jasik A., Wyd. Uczelniane ZUT, Szczecin 2013, s. 219-226.
• 11. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi (Seveso III), zmieniająca, a następnie uchylająca Dyrektywę Rady 96/82/WE. Dz. Urz. UE L 2012, nr 197, 1-37.
• 12. Dyrektywa Rady 96/82/WE (Dyrektywa Seveso II lub COMAH) z dnia 9 grudnia 1996 r. dotycząca zarządzania zagrożeniami poważnymi awariami z udziałem substancji niebezpiecznych. Dz. Urz. UE L 1997, nr 10, 13-33.
• 13. Fabiano B., Curró F., Palazzi E., Pastorino R. 2002, A framework for risk assessment and decision-making strategies in dangerous good transportation. Journal of Hazardous Materials, 93(1): 1-15.
• 14. GIOŚ, Występowanie zdarzeń o znamionach poważnej awarii. Archiwum - okres 2000-2007. http://www.gios.gov.pl/artykuly/302/Archiwum [dostęp: 26.04.2014].
• 15. http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Bezpieczenstwo+produktow+i+uslug/RE-ACH+i+CLP/Tekst+rozporzadzenia [dostęp: 12.05.2013].
• 16. Inspekcja Ochrony Środowiska 2009, Źródła poważnych awarii w Polsce, Aura, 12: 19-22
• 17. Internet: Wybuch gazu w Jankowie Przygodzkim, http://wzk.poznan.uw.gov.pl/aktualności/wy-buch-gazu-w-jankowie-przygodzkim [dostęp: 26.04.2014].
• 18. Ludwiczak J. (kier.), Gromek A., Dadasiewicz P., Glienke A., Oddzielne Raporty roczne: o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2008 i 2009 roku z Załącznikami nr l pt. Rejestr poważnych awarii i zdarzeń o znamionach poważnej awarii w (2008 i 2009) roku. GIOŚ, Departament Przeciwdziałania Poważnym Awariom, Warszawa 2009 12010.
• 19. Ludwiczak J. 2007, Przeciwdziałanie poważnym awariom. Aura, 9:8-10.
• 20. Markowski A. S. 1996, Analiza ryzyka w procesie magazynowania i przesyłania skroplonych gazów toksycznych. Ochrona Środowiska, 18(3): 11-16.
• 21. Markowski A. S. 2003, Zapobieganie poważnym awariom w przemyśle chemicznym. Przemysł Chemiczny, 82(1): 75-79.
• 22. MichalakT., Orłowski J., Pędzieszczak-Michalak E. 2008, Analiza postępowania ratowniczego w wybranych zakładach stosujących toksyczne związki chemiczne w Poznaniu. Ekologia i Technika, XVI (1): 38-42.
• 23. Michalik J. S., Gajek A., Grzegorczyk K., Gredecki S., Piękniewski M., Słomka L., Janik P., Dziwulski D., Zając S. 2009, Zagrożenia poważnymi awariami w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów w Polsce. Bezpieczeństwo Pracy, 9: 6-9.
• 24. Michalik J. S., Gajek A., Grzegorczyk K., Gredecki S., Piękniewski M., Słomka L., Janik P., Dziwulski D., Zając S. 2009, Przyczyny zagrożeń w transporcie drogowym niebezpiecznych, chemikaliów w Polsce. Bezpieczeństwo Pracy, 10: 14-17.
• 25. Michalik J. S., Gajek A., Janik P., Zając S., Koniuch A., Obolewicz A., Porowski R. 2011, Propozycje poprawy zarządzania bezpieczeństwem w cyklu transportowym przewozów drogowych towarów niebezpiecznych. Bezpieczeństwo Pracy, 5: 24-27.
• 26. Michalik J. S., GajekA., Słomka L. 2011, Poważne awarie w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów (1) - prognozy skutków. Bezpieczeństwo Pracy, 3: 15-18.
• 27. Michalik J. S., GajekA., Słomka L. 2011, Poważne awarie w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów (2) - ocena skutków. Bezpieczeństwo Pracy, 4: 6-8.
• 28. Michalik J. S., Gajek A., Słomka L. 2011, Zagrożenia stwarzane przez substancje niebezpieczne w razie poważnych awarii w zakładach niesevesowskich. Przesłanki do postępowania kwalifikacyjnego w odniesieniu do tych zakładów. Przemysł Chemiczny, 90(11): 1666-1673.
• 29. Mihailidou E. K., Antoniadis K. D., Assael M. J. 2012, The 319, major industrial accidents since 1917. International Review of Chemical Engineering (I-RE.CH.E.j, 4(6): 529-540.
• 30. Mitkow S., Stankowski D. A. 2013, Problemy w dystrybucji paliw płynnych w Polsce. Systemy Logistyczne Wojsk, 39: 199-219.
• 31. Oświadczenie Rządowe z dnia 13 sierpnia 2010 r. w sprawie mocy obowiązującej Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (ADN), zawartej w Genewie dnia 26 maja 2000 r., Dz. U. 2010, nr 235, póz. 1538 z późn. zm.
• 32. Oświadczenie Rządowe z dnia 28 maja 2013 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodd wego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r., Dz. U., 2013, poz. 815
• 33. Pabiś A. 2009, Środki prawne na straży bezpieczeństwa chemicznego, Czasopismo Techniczne Chemia, 106(4): 69-75.
• 34. Paryjczak T. 2008, Promowanie zrównoważonegtj rozwoju przez zieloną chemię, część 1. Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, III(l): 39-44.
• 35. Piotrowski T., Świetlik R. 2009, Metody analiz zagrożeń i ryzyka awarii groźnych dla środowiska Cz. I. Metody jakościowe i półilościowe. Ekologia; Technika, XVII(6): 286-293.
• 36. Piotrowski T., Świetlik R. 2009, Podstawy prawne zapobiegania poważnym awariom stwarzającym zagrożenia dla środowiska. Ekologia i Technik XVII(5): 243-250.
• 37. Piotrowski T., Świetlik R. 2011, Ratownictwo chemiczne w Polsce i na świecie. Ekologia i Technik XIX(5): 281-287.
• 38. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia l października 2013 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duży ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłów Dz. U. poz. 1479.
• 39. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii ot tych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Dz. U. 2003, nr 5, p 58.
• 40. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 r.) z późn. zmian.
• 41. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r., Dz. U. 1975, nr 35, poz. 189, z późn. zm.
• 42. Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska z dnia 20 lipca 1991 r. z późn. zmian., Dz. U. 2013, póz. 686 (tekst jednolity).
• 43. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, Dz. U., nr 227, póz. 1367, z późn. zmian.
• 44. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U. 2001, nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami, Dz. U. 2013, poz. 1232 (tekst jednolity).
• 45. WęsierskiT., Wróblewski D., Kielin J. W., Gontarz A. 2012, Nowoczesne technologie ratownictwa chemicznego. Przemysł Chemiczny, 91(4): 578-581.
• 46. Witkowski J. (przewodniczący), Dmochowska H. (główny redaktor), Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012, GUS, Warszawa 2013.
• 47. Zmiany do regulaminu międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID), stanowiącego załącznik C do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF), sporządzonej w Bernie 9 maja 1980 r., Dz. U. 2011, nr 137, póz. 804 z późn. zmian.
• 48. Żarczyński A. 2002, Nadzwyczajne zagrożenia środowiska w Polsce. Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 36(5): 192-196.
• 49. Żarczyński A., Szymczak A. 2009, Poważne awarie w Polsce w latach 2002-2008 mające związek z emisją zanieczyszczeń do środowiska. Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 3(250): 104-115.
• 50. Żarczyński A., Wilk M., Grabarczyk M., Zagrożenie środowiska na terenie Polski ze strony poważnych awarii w zakładach przemysłu chemicznego, przyjęty do druku w Przemyśle Chemicznym.