Tectonic denudation concept of Lublin Upland morphogenesis using the example of Giełczew Heights

• Autorzy: Superson Józef , Reder Jan , Demczuk Piotr
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Land surface development at Giełczew Heights (central part of the Lublin Upland), especially denudational forms, has interested researchers since the 1950s due to its representativeness of the entire region. First, two planation levels and one valley level were separated. At a later stage of the study, more than three stacked levels were identified. Previous studies have proven that the denudational relief of Giełczew Heights is dependent on disjunctive tectonics. Numerous fault zones formed during the Paleogene and Neogene, which divided territories into several tectonic blocks of different rank, size and absolute height. Notably, this observation suggests a multitude of planation surfaces. Additionally, tectonic movements in the Early Pleistocene formed Giełczew Heights as an independent geomorphological region and strengthened the late Pliocene collocation of river valleys that has survived into the modern era.

Słowa kluczowe

EN

denudation relief; tectonics; morphogenesis; Neogene; Giełczew Heights; Lublin Upland

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica
• Rocznik: 2019/2020
• Tom: Vol. 53/54
• Strony: 137--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Superson Józef

• Faculty of Earth Sciences and Spatial Management Institute of Earth and Environmental Sciences, UMCS, Poland

autor

Reder Jan

• Faculty of Earth Sciences and Spatial Management Institute of Earth and Environmental Sciences, UMCS, Poland

autor

Demczuk Piotr

• Faculty of Earth Sciences and Spatial Management Institute of Earth and Environmental Sciences, UMCS, Poland

Bibliografia

• Albrycht A., Brzezina R., 1990. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, 824 – Żółkiewka (M-34-46B). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Albrycht A., Brzezina R., 2000. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Żółkiewka (824). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Baumgart-Kotarba M., 1983. Kształtowanie koryt i teras rzecznych w warunkach zróżnicowanych ruchów tektonicznych (na przykładzie wschodniego Podhala). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 145, 1–133.
• Buła S., Drzymała J., Małek M., 1994. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, 861 – Nielisz (M-34-47-C). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Buła S., Drzymała J., Małek M., 2000. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50,000, ark. Nielisz (861). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Buraczyński J., 1997. Roztocze – budowa, rzeźba, krajobraz. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Cieśliński S., 1991. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, 822 – Zakrzówek. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Cieśliński S., 1993. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50,000, arkusz Zakrzówek (822). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Cieśliński S., 1997. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, 823 – Wysokie (M-34-46-A). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Cieśliński S., 2001. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50,000, arkusz Wysokie (823). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Dobrowolski R., Harasimiuk M., Brzezińska-Wójcik T., 2014. Strukturalne uwarunkowania rzeźby Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Przegląd Geologiczny 62, 1, 51–56.
• Dolecki L., 1992. Eo- i mezoplejstoceńskie utwory czwartorzędowe Grzędy Horodelskiej w świetle datowań osadów metodą TL. Annales UMCS, Sectio B 47, 67–100.
• Dżułyński S., Krysowska-Iwaszkiewicz M., Oszast J., Starkel L., 1968. O staroczwartorzędowych żwirach w Kotlinie Sandomierskiej. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 2, 63–76.
• Harasimiuk M., 1975. Rozwój rzeźby Pagórów Chełmskich w trzeciorzędzie i czwartorzędzie. Prace Geograficzne IG PAN 113, 1–108.
• Harasimiuk M., 1980. Rzeźba strukturalna Wyżyna Lubelskiej i Roztocza. UMCS, Lublin.
• Harasimiuk M., Henkiel A., 1975. Przejawy młodoczwartorzędowych ruchów tektonicznych w strefie krawędziowej Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. [in:] J. Liszkowski, J. Stochlak (eds.) Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce. T. 1. Materiały I-go Krajowego Sympozjum, Warszawa, listopad 1975. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 231–238.
• Harasimiuk M., Henkiel A., Król T., 1984. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, arkusz 767 – Piaski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Harasimiuk M., Henkiel A., Król T., 1985. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, arkusz 825 – Krasnystaw. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Harasimiuk M., Henkiel A., Król T., 1988a. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000 arkusz Krasnystaw (825). Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Harasimiuk M., Henkiel A., Król T., 1988b. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Piaski (787). Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Harasimiuk M., Maruszczak H., Wojtanowicz J., 1988. Quaternary stratigraphy in the Lublin region, south-eastern Poland. Quaternary Studies in Poland, 8, 15–25.
• Henkiel A., 1995. Nowa koncepcja morfogenezy Wyżyny Lubelskiej – geologia i geomorfologia Równiny Bełżyckiej. Annales UMCS, Sectio B 48, (1993), 133–152.
• Huber M. 2013. Występowanie i charakterystyka mioceńskich piaskowców na obszarze Wyniosłości Giełczewskiej i Pagórów Chełmskich (Lubelszczyzna). Annales UMCS, Sectio B 68 (1): 125–139.
• Jahn A., 1956. Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd. Prace Geograficzne IG PAN 7, 1-453.
• Jahn A., Turnau-Morawska M., 1952. Preglacjał i najstarsze utwory plejstoceńskie Wyżyny Lubelskiej. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 65, 269–311.
• Janczyk-Kopikowa Z., 1981. Analiza pyłkowa osadów z Kaznowa i Krępca. Biuletyn Instytutu Geologicznego 321, 249–258.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1989, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, arkusz 785 – Niedrzwica. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1991. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Niedrzwica, (785). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1992. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000,0, arkusz 786 – Bychawa. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1996. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Bychawa (786). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Marszałek S., Małek M., Drzymała J., 1995. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, Szczebrzeszyn (M34-46-D). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Marszałek S., Małek M., Drzymała J., 2000. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Szczebrzeszyn (860). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Maruszczak H., 1972. Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. [in:] M. Klimaszewski (ed.), Geomorfologia Polski, T. 1, PWN, Warszawa, 340–384.
• Maruszczak H., 2001. Rozwój rzeźby wschodniej części wyżyn metakarpackich w okresie posarmackim. Przegląd Geograficzny 73, 3, 253–280.
• Maruszczak H., Wilgat T., 1956. Rzeźba strefy krawędziowej Roztocza Środkowego. Annales UMCS Sectio B, 10, 1–109.
• Mojski J.E., 1962. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, M 34 – 35 C Pawłów. Wydawnictwa Geologiczne.
• Mojski J.E., 1968. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Pawłów (M-34-35C). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Mojski J.E., 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Pożaryski L., 1925. Przełom Wisły przez Średniogórze Polski. Instytut Geografii, Uniwersytet Jagielloński, Prace 4, 1-68.
• Pożaryski W., 1956. Kreda. [in:] Regionalna geologia Polski, 2, Region Lubelski. Kraków, 14–62.
• Starkel L., 1969. The age of the stages of development of the relief of the Polish Carpathians in the light of the most recent geological investigations. Studia Geomorphologica CarpathoBalcanica 3, 33–44.
• Starkel L., 1972. Karpaty Zewnętrzne. [in:] M. Klimaszewski (ed.), Geomorfologia Polski. T. 1. PWN, Warszawa, 52–115.
• Turnau-Morawska M., 1950. Spostrzeżenia, dotyczące sedymentacji i diagenezy sarmatu Wyżyny Lubelskiej. Annales UMCS, Sectio B 4, 135–194.
• Wągrowski A., 1996. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50,000, 859 – Turobin (M-34-46-C). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Wągrowski A., 2001. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50,000, arkusz Turobin (859). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Wyrwicka K., 1980. Stratygrafia, facje i tektonika mastrychtu zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Kwartalnik Geologiczny 24, 805–819.
• Zuchiewicz W., 1985. Chronostratigraphy of Quaternary deposits of the Nowy Sącz Basin (Polish West Carpathian). Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 19, 3–28.
• Zuchiewicz W., 1992. Pozycja stratygraficzna tarasów Dunajca w Karpatach zachodnich. Przegląd Geologiczny 7, 436–445.
• Zuchiewicz W., 1998. Zróżnicowanie tempa erozji rzecznej w polskich Karpatach Zewnętrznych jako wskaźnik młodych ruchów tektonicznych. [in:] W. Zuchiewicz (ed.), Neotektonika Polski: teraźniejszość i przyszłość. III Ogólnopolska Konferencja Komisji Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Kraków, 23–24 X 1998, Streszczenia referatów i posterów. 73–75.
• Zuchiewicz W., 2011. Planation surfaces in the Polish Carpathians: Myth or reality? Geographia Polonica 84, Spec. Issue, Part 2, 155–178.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).