Diversity of Vascular Flora of Waste Dumps and Dumping Grounds in Lower Silesia

• Autorzy: Koszelnik-Leszek A. , Podlaska M. , Tomaszewska K.

Warianty tytułu

Zróżnicowanie flory naczyniowej wybranych hałd i zwałowisk Dolnego Śląska

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents results of floristic investigation conducted within the territory of waste dumps in Lower Silesia: landfill of municipal waste Wrocław-Maślice, post-metallurgic waste heap in Siechnice, serpentine dumping grounds in Grochów and slag heaps in Bielawa. The investigated flora was analyzed with regard to species composition, participation of geographical-historical groups, live forms (according to classification by Raunkiaer), as well as selected ecological factors: light indicator (L), thermal indicator (T), soil moisture (W), trophic indicator (Tr), soil reaction (pH), value of resistance to increased heavy metals content (M). On 4 waste dumps there were found 269 species of vascular plants, belonging to 51 families. Only 5 species occurred on 4 sites, which provides for 2% of all plants recorded. The most numerous families are Asteraceae, Poaceae and Fabaceae. Apophytes dominate in waste dumps flora Hemicryptophytes are the most numerous group. Analysis of the floras (selected ecological factors) of investigated objects has shown general similarities, but also apparent differences. The most significant differences concerned two parameters: trophism (Tr) and resistance to increased heavy metals content (M).

PL

Eksploatacja kopalin, rozwój przemysłu i urbanizacji powodują znaczną degradację powierzchni Ziemi, m.in. przez składowanie różnego typu odpadów. Zdegradowane przez przemysł obszary, w postaci zwałów, hałd, czy zwałowisk, stały się interesującymi obiektami badań roślinności siedlisk antropogenicznych [7, 8, 14, 28]. Tereny te przedstawiają także dużą wartość przyrodniczą, ze względu na możliwość dokumentowania faktów i zjawisk geologicznych oraz specyficznych fitocenoz [6, 8, 16, 20]. Zwały i wyrobiska to także swoiste „poletka doświadczalne”, miejsca służące do obserwacji procesów zachodzących podczas spontanicznej sukcesji, związanych z wkraczaniem gatunków pionierskich, czy też mechanizmów rozwoju zespołów roślinnych [2, 6, 8, 16, 20 27]. Podejmowane do tej pory badania dotyczyły głównie obiektów o podobnej genezie. Niniejsza praca prezentuje natomiast wyniki florystycznych obserwacji prowadzonych na obszarze 4 zwałowisk, zdecydowanie różniących się m.in. pochodzeniem i składowanym materiałem. Celem opracowania jest porównanie roślinności zasiedlającej wybrane obiekty.

Słowa kluczowe

EN

flora of waste dumps; dumping grounds; Grochów; Siechnice; Maślice; Bielawa

PL

zwałowiska; flora naczyniowa; Dolny Śląsk

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archives of Environmental Protection
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 39, no. 2
• Strony: 81--105
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Koszelnik-Leszek A.

• University of Environmental and Life Sciences Department of Botany and Plant Ecology pl. Grunwaldzki 24a , 50-363 Wrocław

autor

Podlaska M.

• University of Environmental and Life Sciences Department of Botany and Plant Ecology pl. Grunwaldzki 24a , 50-363 Wrocław

autor

Tomaszewska K.

• University of Environmental and Life Sciences Department of Botany and Plant Ecology pl. Grunwaldzki 24a , 50-363 Wrocław

Bibliografia

• [1] Falińska, K. (2004). Ekologia roślin - Bioróżnorodność, ochrona przyrody i ochrona środowiska, PWN, Warszawa, 498.
• [2] Faliński, J.B. (1972). Synantropizacja szaty roślinnej - próba określenia istoty procesu i głównych kierunków badań, Phytocenosis, 1(3), 157-169.
• [3] Hydrobudowa Polska S.A. i CTL Maczki-Bór Sp. z o.o. (2005): Projekt architektoniczno-budowlany. Projekt budowlany zamienny rekultywacji stałych odpadów komunalnych Wrocław-Maślice: 12-30.
• [4] Inwentaryzacja gruntów dla okrywy, (2006): Rekultywacja składowiska odpadów Maślice II, Urząd Miejski Wrocławia Wydział Architektury I Budownictwa.
• [5] Jamroży, L., & Matyjasek M. (1996). Projekt rekultywacji biologicznej składowiska żużla w Bielawie przy ul. Ceglanej, Przedsiębiorstwo “Inwestbud” Sp. z o.o. Wałbrzych. Dokumentacja Urzędu Miasta w Bielawie.
• [6] Kasowska, D. (2005). Flora wyrobisk i zwałów serpentynitowych wybranych kamieniołomów i kopalń na Dolnym Śląsku, Annales Silesiae, 34, 105-113.
• [7] Koszelnik-Leszek, A. (2007). Zawartość wybranych metali ciężkich w glebie i w Silene vugaris na hałdzie odpadów serpentynitowych, Rocz. Glebozn., 57, 1/2, 63-65.
• [8] Koszelnik-Leszek, A., & Wall, Ł. (2005). Zawartość wybranych metali ciężkich w glebie i roślinach występujących na zwałowisku odpadów pohutniczych w Siechnicach, Obieg pierwiastków w przyrodzie, 3, 298-304.
• [9] Krzaklewski, W., Miklaszewski A., & Wojdanowicz P. (1995). Zarastanie odpadów na przykładzie zwałowisk zakładów cementowo-wapiennych w Wojcieszowie, Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 418, 717-724.
• [10] Lis, M. (2009). Zmiany sukcesyjne i walory przyrodnicze hałd żużla przemysłu włókienniczego w Bielawie, Praca magisterska, maszynopis. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, 80 ss.
• [11] Mańczyk, A., & Rostański, M. (2003). Flora naczyniowa wybranych zwałów pocynkowych miasta Ruda Śląska (Górny Śląsk), Archiwum Ochrony Środowiska, 29, no. 2, 31-48.
• [12] Matras, M. (2011). Charakterystyka roślin synantropijnych występujących na składowisku odpadów komunalnych Wrocław-Maślice, Praca magisterska, maszynopis, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, ss. 65.
• [13] Matuszkiewicz ,W. (2008). Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wyd. 3. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN, ss. 537.
• [14] Meller, E., Kutyna, I., Niedźwiecki, E., & Meller, J. (1998). Zbiorowiska roślinne oraz skład chemiczny wybranych gatunków roślin na składowisku popiołów elektrowni „Dolna Odra”, Agricultura 201 (78), 179-188.
• [15] Mirek, Z., Piekoś-Mirkowa, H., Zając, A. & Zając, M. (2002): Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Aademy of Sciences, Kraków, ss. 442.
• [16] Pasierbiński, A., & Rostański, A. (2001). Zróżnicowanie flory naczyniowej zwałowisk pogórniczych zlokalizowanych na terenach leśnych aglomeracji katowickiej. Natura Silesiae Superioris, Suplement, 19-31, 2001.
• [17] Pott, R. (1995). Die Pflanzengesellschaften Deutschlands, Ulmer Verlag, Stuttgart: ss. 623.
• [18] Projekt Budowlany Zamienny Rekultywacji Składowiska Stałych Odpadów Komunalnych Wrocław-Maślice. Etap II. (2006): ARCADIS EKOKONTREM Sp. Z o.o.
• [19] Rostański, A. (1997). Flora spontaniczna hałd Górnego Śląska, Archiwum Ochrony Środowiska, 23 (3-4), 159-165.
• [20] Rostański, A., & Kapa, D. (2001). Flora naczyniowa terenów silnie skażonych cynkiem i ołowiem na przykładzie zwałowisk poprzemysłowych ZGH „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu, Natura SilesiaeSuperioris, Suplement, 33-43, 2001.
• [21] Sarosiek, J. (1957). Roślinność hałd kopalniano-hutniczych niklu w Szklarach k. Ząbkowic Śląskich i jej warunki ekologiczne, Acta Soc. Bot. Pol., 28, 271-290.
• [22] Skrzypek, K. (1986). Sukcesja roślin na osadnikach poflotacyjnych KGH „Orzeł Biały” w Bytomiu. Praca magisterska, maszynopis. Uniwersytet Śląska, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska.
• [23] Skubała, K. (2011). Vascular flora of sites contaminated with heavy metals on the example of two post-industrial spoil heaps connected with manufacturing of zinc and lead products in Upper Silesia, Archives of Environmental Protection, vol. 37, no. 1, pp. 57-74.
• [24] Urząd Miejski Wrocławia Wydział Architektury i Budownictwa: Specyfikacja techniczna wykonania i odbiorurobót budowlanych ST 11 Zieleń (2006).
• [25] Suchecki, M. (2011). Dobór odpowiednich gatunków roślin do zagospodarowania rekreacyjnego składowiska odpadów komunalnych Wrocław-Maślice, Praca inżynierska, maszynopis, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, ss. 41.
• [26] Sudnik-Wójcikowska, B. (2011). Flora Polski. Rośliny synantropijne, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa, ss. 336.
• [27] Szarek-Łukaszewska, G. (2009). Vegetation of reclaimed and spontaneously vegetated Zn-Pb mine in wastes in Southern Poland, Polish Journal of Environ. Stud., 18, 4, 717-733.
• [28] Szarek-Łukaszewska, G., & Grodzieńska, K. (2007). Vegetation of a post-mining pit (Zn/Pb ores) three year study of colonization, Pol. J. Ecol., 55, 2, 261-282.
• [29] Weber, J. (1981). Geneza i właściwości gleb wytworzonych z serpentynitów Dolnego Śląska. Cz. III. Właściwości fizykochemiczne, Rocz. Glebozn., 32 (2), 145-159.
• [30] Zając, A., Zając, M., & Tokarska-Guzik, B. (1998). Kenophytes in flora of Poland: list, status and origin, Phytocoenosis, 10, 107-112.
• [31] Zając, E.U., & Zając, A. (1975). Lista archeofitów występujących w Polsce, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Botaniczne, 3: 7-15.
• [32] Zając, M., & Zając, A. (1992). A tentive list of segetal and ruderal apophytes in Poland, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Botaniczne, 24, 7-23.
• [33] Zarzycki, K., Trzcińska-Tacik, H., Różański, W., Szeląg, Z., Wołek, J., & Korzeniak, U. (2002). Ekologiczne Liczby Wskaźnikowe Roślin Naczyniowych Polski, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków: ss. 183.
• [34] Żołnierz L. (1993). Nikiel w roślinach gleb serpentynitowych Dolnego Śląska, Chrom, nikiel i glin w środowisku - problemy ekologiczne i metodyczne, Zesz. Nauk., 5 .159-166, pp. ??
• [35] Żurawska, U., Boratyniec, M., Gomółka, R., (2007). Projekt rekultywacji zdegradowanego terenu przemysłowego w Bielawie przy ul. Ceglanej. Ekosilesia s.c. Wrocław.
• [36] http://wrosystem.um.wroc.pl/beta_4/webdisk/33373/2301ru04z.pdf (2005).
• [37] http://zb.eco.pl/zb/100/woda.html (1997).