5 -Metyloheksan-2-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Sapota A. , Kilanowicz A.

Warianty tytułu

EN

5-methyIhexan-2-on

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

5-Metyloheksan-2-on (MIAK) jest bezbarwną, łatwo palną cieczą o przyjemnym, owocowym zapachu, należącą do siedmioweglowych ketonów alifatycznych. MIAK znalazł zastosowanie głównie jako rozpuszczalnik estrów celulozy, tworzyw akrylowych i winylowych. Narażenie zawodowe na MIAK występuje przez wdychanie i kontakt dermalny podczas produkcji i stosowania tego związku. Brak jest danych w dostępnym piśmiennictwie dotyczących działania toksycznego tego związku u ludzi. U zwierząt doświadczalnych MIAK wykazuje słabe działanie drażniące na skórę i oczy. Wykazuje także działanie drażniące na drogi oddechowe; wartość RD50 dla myszy wynosi 5695 mg/m3. W doświadczeniu podprzewlekłym, przeprowadzonym na szczurach obu płci, zwierzęta narażono przez 96 dni drogą inhalacyjną na MIAK o stężeniach: 932; 4660 i 9320 mg/m3. U szczurów obu pici narażonych na MIAK o stężeniach: 4660 i 9320 mg/m3 obserwowano znamienne statystycznie, w porównaniu do zwierząt z grupy kontrolnej, zmiany histopatologiczne w wątrobie i nerkach, natomiast u szczurów narażonych na stężenie najmniejsze (923 mg/mJ) nie wykazano żadnych objawów działania toksycznego związku. Stężenie to przyjęto w niniejszym opracowaniu za wartość NOAEL. Brak jest danych w dostępnym piśmiennictwie dotyczących odległych skutków działania MAK. Za efekt krytyczny przyjęto działanie nefrotoksyczne i hepatotoksyczne MIAK. Po zastosowaniu łącznego współczynnika niepewności równego 8, wyliczona wartość NDS wynosi 116,5 mg/m3 i jest nieco większa od wartości NDS przyjętej w Unii Europejskiej na poziomie 95 mg/nr5. W związku z tym, proponujemy przyjęcie wartości NDS na poziomie przyjętym w państwach Unii, to jest-95 mg/m3. Zaproponowana wartość NDS powinna zabezpieczyć pracowników narażonych na pary MIAK przed potencjalnym działaniem narządowym (nefrotoksycznym i hepatotoksycznym) oraz drażniącym tego związku. Brak jest podstaw do ustalenia wartości DSB 5-metyloheksan-2-onu. Brak jest podstaw w dostępnym piśmiennictwie uzasadniających przyjęcie wartości NDSCh 5-metylohekson-2- 5-methylhexan-2-one keton izopentylowo-metylowy, keton metylowo- izoamylowy, metyloizoamyloketon, isoamyl methyl ketone, isopentyl methyl ketone, ketone, methyl isoamyl, methyl isopentyl ketone, 5-methyl-2- hexanone; 2-methyl-5-hexanone; methyl isoamyl ketone; 2-hexanone, 5-methyl-MIAK. Zgodnie z klasyfikacją według rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 21.08.1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia 5-metyloheksan-2-onu oznaczono: RIO - substancja łatwo palna.

EN

5-methylhexan-2-on (MIAK) a clear, flammable liquid with a nice odour of fruit; it belongs to 7-carbonic aliphatic ketones. MIAK is mainly used as ester, cellulose, acrylic and vinyl plastic solvent. Occupational exposure to MIAK takes place through inhalation and dermal contact during production and the use of this compound. There is no data in the available literature, concerning toxic action of this compound in humans. In laboratory animals MIAK demonstrates weak irritating action on the skin and eyes. It also shows irritating activity on the respiratory tract; the RD50 value for mice is '5695 mg/nr\ In a long-term experiment carried out on rats (both sexes), the animals were exposed through inhalation for 96 days to MIAK of 932, 4660 and 9320 mg/m3 concentrations. In rats of both sexes exposed to MIAK of 4660 and 9320 mg/m3 concentrations, statistically significant histopathological changes were observed in the liver and kidneys as compared to a control group of animals, whereas in rats exposed to a lower concentration (923 mg/m3) no toxic effect of the compound was found. This concentration was in the present study accepted as the NOAEL value. There is no data in the available literature concerning late outcome of the MIAK effect. MIAK nephrotoxic and hepatotoxic action has been regarded as critical effect. After application of total uncertainty coefficient = 8, the calculated MAC (TWA) value is 116.5 mg/m" and is slightly greater than the MAC (TWA) value accepted in the European Union (95 mg/m3). Thus, we suggest accepting the latter value, that is 95 mg/m . There is no basis in the available literature justifying acceptance of a MAC (STEL) value. The suggested MAC value should protect employees exposed to MIAK vapours against potential organ effect (nephrotoxic and hepatotoxic) as well as irritating action of this compound. There is no basis for establishing 5-methylhexan-2-on BEI value.

Słowa kluczowe

PL

5-metyloheksan-2-on; narażenie zawodowe; wartość NDS; działanie toksyczne

EN

5-methylheksan-2-on; occupational exposure; MAC-values; toxic effect

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1 (31)
• Strony: 99--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Akademia Medyczna 90-419 Łódź ul. Kościuszki 4

autor

Kilanowicz A.

• Akademia Medyczna 90-419 Łódź ul. Kościuszki 4

Bibliografia

• 1. ACGIH (1999) Documentation of the threshold limit values. Ed. 6., Cincinnati.
• 2. Bos P.M.J. i in. (1992) Evaluation of the sensory irritation test for the assessment of occupational health risk. Toxicology 21, 423-448.
• 3. Criteria group for occupational standards (1992) Scientific basis for swedish occupational standards. XII. Consensus report for some aliphatic monoketones. Arbete och Hlsa.
• 4. De Ceaurriz J. i in. (1984) Quantitative evaluation of sensory irritating and neurobehavioural properties of aliphatic ketones in mice. Food Chem. Toxic. 22, 545-549.
• 5. Dutch expert committee for occupational standards: Health based recommended occupational exposu¬re limits for 7/8-carbon chain aliphatic monoketones: 2-heptanone, 3-heptanone, ethylamylketone, methylisoamylketone (1990) Directorate General of Labour, the Netherlands, RA 14/90.
• 6. Dyrektywa Komisji Europejskiej 2000/39/EC z dnia 8 czerwca 2000.
• 7. Guide to occupational exposure values (1999) ACGIH.
• 8. HSDB (1999) Hazardous Substances Data Bank.
• 9. IUCLID (1996) Data Sheet, 5-methylhexan-2-one.
• 10. Katz G.V., Renner E.R., Terhaar C.J. (1986) Subchronic inhalation toxicity of methyl isoamyl ketone in rats. Fundam. Appl. Toxicol. 6, 498-506 (cyt. za MEDLINE, ACGIH, 1999).
• 11. Krasavage W.J., O'Donoghue J.L., Divincenzo G.D. (1982) Ketones. W: Patty's Industrial hygiene and toxicology. 3rd Rev. ed., Vol. 2C, Toxicology, pp. 4722-4723, 4759-4760. Wiley, New York (cyt. za ACGIH, 1999).
• 12. Lewis R.J., Sr [Red.] Hawley's Condensed chemical dictionary. 12th ed. New York; Van Nostrand Rheinhold Co. (cyt. za HSDB, 1999).
• 13. Muller Greff G. (1984) Recherche de relations entre toxicite de molecules d'interet industriel et properties physicochemiques: test d’ irritation des voies aeriennes superieures appliques a quarte families chimiques. Food Chem. Toxicol. 22, 661-664 (cyt. za Schaper, 1993).
• 14. NIOSH (1997) Pocket guide to chemical hazards.
• 15. Patty's industrial hygiene and toxicology. Clayton G.D., Clayton F.E. 4th ed. New York. Wiley Inc., 1993-1994 (cyt. za HSDB, 1999).
• 16. Porsolt R.D., Bertin A., Jalfre M. (1977) Behavioural despair in mice: a primary screening test for antidepressants. Arch. Int Pharmacodyn. Ther. 229, 327 (cyt. za De Caeurriz, 1984).
• 17. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dn. 21.08.1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. DzU Załącznik do nr 105, poz. 671.
• 18. RTECS (1999) Registry of Toxic Effects of Chemical Substances.
• 19. Schaper M. (1993) Development of a database for sensory irritants and its use in establishing occupational exposure limits. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 54, 488-544.
• 20. Smyth H.F. (1962) Range-finding toxicity data: list VI. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 23, 95-107 (cyt. za ACGIH, 1999).