Pułapki gazowe w dolomitach pierwszego cyklotemu cechsztyńskiego w kopalni rud miedzi Rudna (KGHM Polska Miedź S.A.)

• Autorzy: Poszytek Anna , Rybak-Ostrowska Barbara , Łukaszewski Paweł , Sidełko Michał

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.41

Warianty tytułu

EN

Gas traps in the dolomites of the first Zechstein cyclothem in the Rudna copper mine (KGHM Polska Miedź S.A.)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Gas traps occurring at the top of the Rudna copper mine workings are composed of dolomites with different reservoir properties (dolosparites with high reservoir properties Dsh, dolosparites with low reservoir properties Dsl and dolomicrites with the properties of a sealing rock Dm). All the dolomites can accumulate gas; however, Dsh has the greatest reservoir potential due to its high porosity and permeability. The irregular distribution of individual dolomite facies in the rock mass causes small tight traps. Gas can be released from traps by failure of the rock structure. as a result of even small changes in the stress field caused by mining operations. The latter trigger the stress wave that can propagate across the rocks mass. The stresses can accumulate at the borders of Dsl and Dm facies of high strength constituting a barrier, and Dsh of low strength that is prone to failure. The random distribution of dolomite facies may explain the irregular gas flows into the boreholes monitoring the presence of gas at the top of the excavations.

Słowa kluczowe

PL

cyklotem Werra; dolomit; porowatość; geomechanika; pułapki gazowe

EN

Werra cyclothem; dolomite; porosity; geomechanics; gas traps

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 72, nr 11
• Strony: 636--645
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot., wykr.

Twórcy

autor

Poszytek Anna

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-6692-2073

autor

Rybak-Ostrowska Barbara

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-0319-5451

autor

Łukaszewski Paweł

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-7248-6730

autor

Sidełko Michał

• KGHM Polska Miedź S.A., O/ZG Rudna, ul. Henryka Dąbrowskiego 50, 59-100 Polkowice

Bibliografia

• 1. BARRET E.P., JOYNER L.G., HALENDA P.P. 1951 - The determination of pore volume and area distribution in porous substances. Computations from Nitrogen Isotherms. J. Amer. Chem. Soc., 73 (1): 373-380.
• 2. DUDEK L., KOWALSKA-WŁODARCZYK M. 2014 - Pragmatyczne podejście do adsorpcji w skałach łupkowych złóż typu shale gas. Nafta-Gaz, 7(1): 416-424.
• 3. JARZYNA J., PUSKARCZYK E., WÓJCIK A., SEMYRKA R. 2007 - Pomiary MRJ oraz badania porozymetryczne na wybranych próbkach skał z Karpat Zachodnich. Geologia, 33: 211-236.
• 4. KARNKOWSKI P.H. 1999 - Origin and evolution of the Polish Rotliegend Basin. Pol. Geol. Inst., Spec. Pap., 3: 1-93.
• 5. KIERSNOWSKI H., BUNIAK A., KUBERSKA M., SROKOWSKA-OKOŃSKA A. 2010 - Występowanie gazu ziemnego zamkniętego w piaskowcach czerwonego spągowca Polski. Prz. Geol., 58: 335-346.
• 6. KIJEWSKI P. 1981 - Dolomityzacja skał węglanowych Ca1 w rejonie kopalni rud miedzi. Prz. Geol., 10: 501-507.
• 7. KOTARBA M.J., BILKIEWICZ E., MANECKI M., PAWLIK W. CIESIELCZYK A., SELEROWICZ T. 2017 - Pochodzenie i zagrożenia siarkowodorem i wysokociśnieniowym gazem ziemnym w złożu kopalń rud miedzi Polkowice-Sieroszowice i Rudna - wstępne badania izotopowe i mineralogiczne. Biul. Państw. Inst. Geol., 469: 9-34.
• 8. OSZCZEPALSKI S. 1980 - Paleogeography, sedimentation and mineralization of the Z1 carbonate series (Zechstein) in the western part of the Fore-Sudetic Monocline (western Poland). Contrib. Sedimen., 9: 307-323.
• 9. PERYT T.M. 1978 - Sedimentology and paleoecology of the Zechstein Limestone (Upper Permian) in the Fore-Sudetic area (western Poland). Sedimen. Geol., 20: 217-243.
• 10. PERYT T.M. 1984 - Sedimentation and early diagenesis of the Zechstein Limestone in Western Poland. Pr. Inst. Geol., 109: 1-70.
• 11. PERYT T.M., GELUK M.C., MATHIESEN A., PAUL J., SMITH K. 2010 - Zechstein. [W:] Doornenbal J.C., Stevenson A.G. (red.), Petroleum Geological Atlas of the Southern Permian Basin Area. EAGE Publications, Houten: 123-147.
• 12. PERYT T.M., OSZCZEPALSKI S. 2007 - Facje i paleogeografia wapienia cechsztyńskiego. [W:] Piestrzyński A. (red.), Monografia KGHM Polska Miedź S.A., Lubin: 95-97.
• 13. PERYT T.M., WAŻNY H. 1980 - Microfacies and geochemical development of the basin facies of the Zechstein Limestone (Ca1) in western Poland. Contrib. Sediment., 9: 279-306.
• 14. PIESTRZYŃSKI S. 2007 - Geneza złoża. [W:] Piestrzyński A. (red.) Monografia KGHM Polska Miedź S.A., Lubin: 282-284.
• 15. PODEMSKI M. 1973 - Dedolomityzacja utworów cechsztyńskich w rejonie Lubina. Kwart. Geol., 17: 487-496.
• 16. POLSKA NORMA PN-C-89071:1993 - Wytrzymałość na rozciąganie w zakresie siły (25-3000) kN - Metoda Brazylijska.
• 17. POSZYTEK A. 2014 - Reservoir properties of the Upper Rotliegend and the Weissliegend sandstones (Permian) in the Zielona Góra Basin (western Poland). Geol. Quart., 58: 193-206.
• 18. POSZYTEK A., DUDEK L., ROŻEK R. 2018 - Presence of natural gas in basinal facies of the Zechstein Limestone in a copper mine in SW Poland. J. Petrol. Geol., 41: 67-83.
• 19. POSZYTEK A., ŁUKASZEWSKI P., WŁODARCZYK M. 2021 - Anizotropia akustyczna w utworach wapienia cechsztyńskiego (zachodnia Polska). Prz. Geol., 69 (6): 386-388.
• 20. POSZYTEK A., RYBAK-OSTROWSKA B., ŁUKASZEWSKI P., WŁODARCZYK M. 2020 - Gas traps stability in the Zechstein Limestone from the Rudna Copper Mine (SW Poland). Inter. J. Earth Sci., 109: 439-463.
• 21. POSZYTEK A., SUCHAN J. 2016 - A tight gas reservoir in the basinal facies of the Upper Permian Ca1 in the southwestern Zechstein Basin, Poland. Facies, 62; doi: 10.1007/s10347-015-0453-5
• 22. SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., KARWASIECKA M. 2007 - Kupferschiefer - A hunt for new reserwes. Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 173-188.
• 23. SUCHAN J., ROŻEK R., HRYCIUK A. 2013 - Warunki sedymentacji i zróżnicowanie facjalne Wapienia Cechsztyńskiego a zagrożenie gazowe i gazogeodynamiczne w O/ZG „Rudna”, KGHM Polska Miedź S.A. V Konferencja Sedymentologiczna POKOS 5’2013.
• 24. TARASOV B.G., GUZEV M.A., SADOVSKII V.M., CASSIDY M.J. 2017 - Modelling the mechanical structure of extreme shear ruptures with friction approaching zero generated in brittle materials. Int. J. Fract., 207: 87-97.
• 25. WAGNERR. 1994-Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 146: 1-71.
• 26. ZIELIŃSKI K., WIERCHOWIEC J. 2018 - Miedzionośność ekwiwalentna mineralizacji polimetalicznej Cu, Ag, Zn, Pb na monoklinie przed- sudeckiej na przykładzie obszaru perspektywicznego Sulmierzyce-Odolanów. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 106: 257-274.
• 27. ZOBACK M.D. 2007 - Reservoir Geomechanics. Cambridge University Press.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).