Oporność na leki przeciwpłytkowe : przyczyny i możliwości diagnostyki

Petriczko, K.; Brażnikow, A.; Grzegorowska, O.; Białecka, M.; Machoy-Mokrzyńska, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Oporność na leki przeciwpłytkowe : przyczyny i możliwości diagnostyki

Autorzy

Petriczko K. , Brażnikow A. , Grzegorowska O. , Białecka M. , Machoy-Mokrzyńska A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Resistance to antiplatelet drugs : reasons and diagnostics possibilities

Języki publikacji

Abstrakty

Wstęp i cel pracy: Leki antyagregacyjne odgrywają istotną rolę w prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Ważnym problemem klinicznym może stanowić brak skuteczności leczenia przeciwpłytkowego u niektórych chorych. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie mechanizmów działania leków antyagregacyjnych, ich roli w terapii, a przede wszystkim głównych przyczyn braku wrażliwości na leczenie przeciwpłytkowe oraz klinicznych konsekwencji tego zjawiska, a także metod badania oporności na leczenie. Materiał i metody: Na podstawie dostępnego piśmiennictwa autorzy przedstawili najważniejsze kliniczne aspekty związane z prowadzeniem leczenia przeciwpłytkowego oraz opisali dostępne metody badania oporności na leki przeciwpłytkowe. Wyniki: Opracowano zestawienie mechanizmów działania leków przeciwpłytkowych oraz klinicznych testów inhibicji płytek krwi. Wnioski: Każdy pacjent, u którego stwierdzono oporność na leczenie przeciwpłytkowe, powinien mieć indywidualnie ustalone dawki stosowanych leków oraz wyznaczone tzw. okno terapeutyczne zwłaszcza, że brak jest wytycznych dotyczących postępowania w przypadku potwierdzenia oporności na leki przeciwpłytkowe.

Introduction and aim: Antiplatelet drugs play an important role in the prevention of cardiovascular diseases. An important clinical problem seems to be the lack of efficacy of antiplatelet therapy in some patients. The aim of this paper is to present the mechanisms of action of antiaggregants, their role in therapy, the main reasons for the lack of sensitivity to antiplatelet therapy and clinical consequences of this phenomenon, as well as methods used for testing resistance to treatment. Material and methods: On the grounds of the available literature, the authors present the most important clinical aspects related to antiplatelet therapy and describe available methods for testing resistance to antiplatelet therapy. Results: The table of mechanisms of action of antiplatelet drugs and clinical tests of platelet blood inhibition have been eleborated in the paper. Conclusion: Any patient diagnosed with resistance to antiplatelet therapy should have individually prescribed doses of drugs and determined the so-called therapeutic window - particularly as there are no guidelines for dealing with confirmed resistance to antiplatelet drugs.

Słowa kluczowe

leki przeciwpłytkowe mechanizm działania zastosowanie kliniczne oporność na leczenie przeciwpłytkowe metoda badania oporności na leczenie

antiplatelet drugs mechanism of action clinical use resistance to antiplatelet therapy methods for testing antiplatelet drug resistance

Wydawca

Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Szczecinie

Czasopismo

Problemy Nauk Stosowanych

Rocznik

2016

Tom

T. 5

Strony

171--186

Opis fizyczny

Bibliogr. 55 poz., tab.

Twórcy

autor

Petriczko K.

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie: Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Farmakologii

autor

Brażnikow A.

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie: Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Farmakologii

autor

Grzegorowska O.

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie: Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Farmakologii

autor

Białecka M.

monika-bialecka@post.pl

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie: Katedra Farmakologii

autor

Machoy-Mokrzyńska A.

amachoy@pum.edu.pl

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie: Katedra Farmakologii

Bibliografia

1. Wojtyniak B., Goryński P., Moskalewicz B.: Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, 2012, s. 59-74.
2. Patrono C., Bachmann F., Baigent C. i wsp.: Expert consensus document on the use of antiplatelet agents; The task force on the use of antiplatelet agents in patients with atherosclerotic cardiovascular disease of the European Society of Cardiology. European Heart Journal 2004, 25, pp. 166-181.
3. Medycyna Praktyczna: Profilaktyka przeciwzakrzepowa i leczenie zakrzepicy w różnych stanach klinicznych - VI Wytyczne American College of Chest Physicians, Część III: Doustne antykoagulanty, leki przeciwpłytkowe. The Sixth (2000) ACCP guidelines for antithrombotic therapy for prevention and treatment of thrombosis Chest, 2001, 119, s. 1S-7S.
4. Kawecka-Jaszcz K., Olszanecka A., Loster M.: Działania niepożądane leków przeciwpłytkowych w kontekście prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego. I Klinika Kardiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Choroby Serca i Naczyń 2006, Tom 3, Nr 2, s. 91-104.
5. Ferri N., Corsini A., Bellosta S.: Pharmacology of the new P2Y12 receptor inhibitors: insights on pharmacokinetic and pharmacodynamic properties. Oct 2013; ISSN 0012-6667.
6. Witkowski A.: Antiplatelet treatment in acute coronary syndromes. Folia Cardiologica 2005, Vol. 12, No. 9, pp. 585-593, Via Medica ISSN 1507-4145.
7. Michalak M., Ścibisz A., Filipiak K. J.: Protease activated receptor-1 inhibitors - the new group of antiplatelet agents. I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Choroby Serca i Naczyń 2010, Tom 7, Nr 1, s. 33-39.
8. Bhatt D.L., Topol E.J.: Clopidogrel added to aspirin versus aspirin alone in secondary prevention and high-risk primary prevention: rationale and design of the Clopidogrel for High Atherothrombotic Risk and Ischemic Stabilization, Management, and Avoidance (CHARISMA) trial. American Heart Journal 2004, 148, pp. 263-268.
9. Bertrand M. E., Rupprecht H. J., Urban P., Gershlick A. H.: Double-blind study of the safety of clopidogrel with and without a loading dose in combination with aspirin compared with ticlopidine in combination with aspirin after coronary stenting; The clopidogrel aspirin stent international cooperative study (CLASSICS). Circulation, 2000; 102, pp. 624-629.
10. Wolff T., Miller T., Ko S.: Aspirin for the primary prevention of cardiovascular events: An update of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force. Annals of Internal Medicine 2009, 150, pp. 405-410.
11. Iso H., Hennekens Ch., Stampfer M. J. et al.: Prospective study of aspirin use and risk of stroke in women. Stroke 1999, 30, p. 1764.
12. Gouya G., Arrich J., Wolzt M., Huber K., Verheugt F. W., Gurbel P. A., Pirker-Kees A., Siller-Matula J. M.: Antiplatelet treatment for prevention of cerebrovascular events in patients with vascular diseases: A systematic review and meta-analysis. Stroke 2013, Dec. 24.
13. Kuczyńska-Zardzewiały A.: Zastosowanie leków przeciwpłytkowych w ostrej fazie udaru mózgu. Polski Przegląd Neurologiczny 2008, Tom 4, s. 23-24 (supl. A).
14. Diener H. C., Cunha L., Forbes C., Sivenius J., Smets P., Lowenthal A.: European stroke prevention study. Dipyridamole and acetylsalicylic acid in the secondary prevention of stroke. Journal of Neurological Sciences 1996 Nov. 143, (1-2), pp. 1-13.
15. Porosińska A., Pierzchała K.: Koncepcje oporności na aspirynę. Neurologia i Neuro-chirurgia Polska 2006, 40, 4, s. 313-319.
16. Quareshi Z., Hobson A. R.: Clopidogrel “resistance”: where are we now? Cardio-vascular Therapeutics 2013 Feb. 31, (1), pp. 3-11. doi: 10.1111/j.1755-5922.2011.00296.x. Epub 2011 Aug. 3.
17. Yang J., Zhao H. D., Tan J., Ding Y. L., Gu Z. Q., Zou J. J.: CYP2C19 polymorphism and antiplatelet effects of clopidogrel in Chinese stroke patients. Pharmazie 2013 Mar. 68, (3), pp. 183-186.
18. Ford N. F.: Clopidogrel resistance: pharmacokinetic or pharmacogenetic? The Joural of Clinical Pharmacology 2009 May, 49, (5), pp. 506-512.
19. Walter P. N., Tsakiris D. A., Romanens M., Arnet I., Hersberger K. E.: Antiplatelet resistance in outpatients with monitored adherence. Platelets, 2013 Oct. 31.
20. Hurst N. L., Nooney V. B., Raman B., Chirkov Y. Y., De Caterina R., Horowitz J. D.: Clopidogrel “resistance”: Pre- vs post-receptor determinants. Vascular Pharmacology 2013 Nov.-Dec., 59, (5-6), pp. 152-161. doi: 10.1016/j.vph.2013.10.002. Epub 2013 Oct. 16.
21. Małek Ł. A., Rużyłło W.: Krwawienie i oporność na leki - cienie współczesnego leczenia przeciwpłytkowego i przeciwkrzepliwego w kardiologii. Postępy Kardiologii Interwencyjnej 2008, 4, 2(12), s. 74-79.
22. Gilard M., Arnaud B., Cornily J. C., Le Gal G., Lacut K., Le Calvez G., Mansourati J., Mottier D., Abgrall J. F., Boschat J.: Influence of omeprazole on the antiplatelet action of clopidogrel associated with aspirin: the randomized, double-blind OCLA (Omeprazole CLopidogrel Aspirin) study. Journal of the Americal College of Cardiology 2008 Jan. 22, 51(3), pp. 256-60. doi: 10.1016/j.jacc.2007.06.064.
23. Postuła M.: Ocena wpływu kwasu acetylosalicylowego na funkcję płytek u pacjentów z chorobą wieńcową. Polish Journal of Cardiology 2006, Tom 8, Nr 5, s. 355-357.
24. Zawilska K., Gaik I., Hanszke E., Turowiecka Z., Puszyńska M.: Oporność na leczenie przeciwpłytkowe a polimorfizm C807T glikoproteiny Ia oraz hiperhomocysteinemią u pacjentów po zawale serca. Acta Angiologica 2006, 12 (Suppl A), s. 130-131.
25. Cialdella P., Gustapane M., Camaioni C., Biasucci L. M.: What’s new about clopidogrel. Minerva Cardioangiologica 2013 Dec. 61, (6), pp. 683-689.
26. Lau W. C., Gurbel P. A., Watkins P. B., Neer C. J., Hopp A. S., Carville D. G., Guyer K. E, Tait A. R., Bates E. R.: Contribution of hepatic cytochrome P450 3A4 metabolic activity to the phenomenon of clopidogrel resistance. Circulation. 2004 Jan. 20, 109, (2), pp. 166-171. Epub 2004 Jan 5.
27. Mega J. L., Close S. L., Wiviott S. D., Shen L., Hockett R. D., Brandt J. T., Walker J. R., Antman E. M., Macias W., Braunwald E., Sabatine M. S.: Cytochrome P-450 polymorphisms and response to clopidogrel. The New England Journal of Medicine 2009 Jan. 22, 360, (4), pp. 354-362. doi: 10.1056/NEJMoa0809171. Epub 2008 Dec. 22.
28. Suh J. W., Koo B. K., Zhang S. Y., Park K. W., Cho J. Y., Jang I. J., Lee D. S., Sohn D. W., Lee M. M., Kim H. S.: Increased risk of atherothrombotic events associated with cytochrome P450 3A5 polymorphism in patients taking clopidogrel. Canadian Medical Association Journal 2006 Jun. 6, 174, (12), pp. 1715-1722.
29. Piechota W.: Oporność na leki przeciwpłytkowe u pacjentów z chorobami układu krążenia i cukrzycą. Borgis - Postępy Nauk Medycznych 3/2013, s. 233-238.
30. Hoyo-Vadillo C., Garcia-Mena J., Valladares A. et al.: Assossiation of CYP2C19 genotype with type 2 diabetes. Health 2010, 2, pp. 1184-1190.
31. Doroszko A., Podgórska K., Drożdż K., Szuba A.: Oporność na ASA- patomechanizm i implikacje kliniczno-terapeutyczne. Acta Angiologica 2008, Vol. 14, No. 3, pp. 79-87.
32. Cuisset T., Frere C., Quilici J. et al.: Aspirin noncompliance is the major cause of “aspirin resistance” in patients undergoing coronary stenting. American Heart Journal 2009, 157, pp. 889-893.
33. Guthikonda S., Alviar C., Vaduganathan M. et al.: Role of reticulated platelets and size heterogeneity on platelet activity after dual antiplatelet therapy with aspirin and clopidogrel in patients with stable coronary artery disease. Journal of The American College of Cardiolgy 2008, 52, pp. 743-749.
34. Ferreiro J., Angiolillo D.: Diabetes and antiplatelet therapy in acute coronary syndrome. Circulation 2011, 123, pp. 798-813.
35. Lewszuk A., Staszkiewicz W., Madycki G., Słowiński P.: Evaluation of platelet activity and incidence of resistance to acetylsalicylic acid in patients receiving thrombosis prevention after carotid endarterectomy. Acta Angiologica 2012, Vol. 18, No. 2, pp. 68-78.
36. Watala C., Pluta J., Golanski J. et al.: Increased protein glycation in diabetes mellitus is associated with decreased aspirin-mediated protein acetylation and reduced sensitivity of blood platelets to aspirin. Journal of Molecular Medicine (Berlin) 2005, 83, pp. 148-158.
37. Schneider D.: Factors contributing to increased platelet reactivity in people with diabetes. Diabetes Care 2009, 32, pp. 525-527.
38. Balasubramaniam K., Viswanathan G., Marshall S. et al.: Increased atherothrombotic burden in patients with diabetes mellitus and acute coronary syndrome: A review of antiplatelet therapy. Cardiology Research and Practice 2012; 2012: 909154, doi: 10.1155/2012/909154.
39. Musallam K.M., Charafeddine K., Bitar A., Khoury M., Assaad S., Beresian J., Alam S., Taher A. T.: Resistance to aspirin and clopidogrel therapy. International Journal of Laboratory Hematology. Feb. 2011, Vol. 33 Issue 1, pp. 1-18.
40. Gum P. A., Kottke-Marchant K., Welsh P. A., White J., Topol E. J.: A prospective, blinded determination of the natural history of aspirin resistance among stable patients with cardiovascular disease. Journal of The American College of Cardiolgy 2003 Mar. 19, 41(6), pp. 961-965.
41. Wai-Hong Chen, Xi Cheng, Pui-Yin Lee, William Ng, Jeanette Yat-Yin Kwok, Hung-Fat Tse, Chu-Pak Lau: Aspirin resistance and adverse clinical events in patients with coronary artery disease. The American Journal of Medicine 2007 July Vol. 120, 7, pp. 631-635.
42. Castilla-Guerra L., et al: Switching from aspirin to clopidogrel in patients with aspirin resistance after an ischemic stroke. Is it a good solution? European Journal of Internal Medicine 2014.
43. Matetzky S., Shenkman B., Guetta V., Shechter M., Beinart R., Goldenberg I., Novikov I., Pres H., Savion N., Varon D., Hod H.: Clopidogrel resistance is assiociated with increased risk of recurrent antithrombotic events in patients with acute myocardial infarction. Circulation 2004, 109, pp. 3171-3175.
44. Nordeen J. D., Patel V. A., Darracott R. M., Johns G. S., Taussky P., Tawk R. G., Miller D. A., Freeman W. D., Hanel R. A.: Clopidogrel resistance by P2Y12 platelet function testing in patients undergoing neuroendowascular procedures: incidence of ischemic and hemorrhagic complications. Journal of Vascular and Interventional Neurology June 2013.
45. Gyoung-Jun Rho, Woo-Ram Shin, Tae-Sik Kong, Min-Sun Kim, Chang-Ju Lee, Byung-Hee Lee: Significance of clopidogrel resistance related to the stent-assisted angioplasty in patients with atherosclerotic cerebrovascular disease. Journal of Korean Neurosurgical Society 2011, 50, pp. 40-44.
46. Pena A., Collet J. P., Hulot J. S., Silvain J., Barthélémy O., Beygui F., Funck-Brentano C., Montalescot G.: Can we override clopidogrel resistance? Circulation 2009, 119, pp. 2854-2857.
47. Protasiewicz M., Szymkiewicz P., Kuliczkowski W., Mysiak A., Witkiewicz W.: Nowoczesne leczenie przeciwpłytkowe - szanse i zagrożenia. Advances in Clinical and Experimental Medicine 2013, 22, 6, pp. 875-885.
48. Komosa A., Siniawski A., Lesiak M., Grajek S.: Problemy współczesnej terapii przeciwpłytkowej. Postępy Kardiologii Interwencyjnej 2010, 6, 1 (19), s. 21-29.
49. Born G. V. R.: Aggregation of blood platelets by adenosine diphosphateand its reversal. Nature 1962, 194, pp. 927-929.
50. Steinhubl S. R.: The Verify Now System. W: Michelson A. D. (edit.). Platelets. 2nd ed. Burlington M.A., Elsevier 2007, pp. 509-518.
51. Francis J. L.: The platelet function analyzer (PFA)-100. [in:] Michelson A. D. (edit.). Platelets. 2nd ed. Burlington M. A., Elsevier 2007, pp. 519-534.
52. Cattaneo M.: Resistance to antiplatelet drugs: molecular mechanisms and laboratory detection. Journal of Thrombosis and Haemostasis 2007, 5, pp. 230-237. 
53. Loken M. R.: Immunofluorescence techniques in flow cytometry and sorting. 2nd ed. Wiley, 1990, pp. 341-353.
54. Duszyńska M., Jamrozek-Jedlińska M.: Ocena oporności na skojarzone leczenie przeciwpłytkowe u chorych troponinododatnim ostrym zespołem wieńcowym leczonych inwazyjnie, Poznań, 2013, (rozprawa doktorska).
55. Postuła M., Kapłon-Cieślicka A., Rosiak M., Filipiak K.: Nieprawidłowa odpowiedź na kwas acetylosalicylowy - definicje i zasady postępowania w świetle poznanych czynników ryzyka. Kardiologia Eksperymentalna 2008, s. 326-331.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-225ed8c8-711c-4f8c-ba3b-025716310f5e