Selected ancient stone bridges with corbelled false-arch structure

• Autorzy: Maślak M. , Partov D.

Identyfikatory

DOI

10.2478/ceer-2018-0059

Warianty tytułu

PL

Wybrane starożytne mosty kamienne z łukami o konstrukcji opartej na łęku pozornym

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The oldest man-made false-arch stone bridges are presented and briefly described. It is shown that this construction technique was based on the experiences of the first builders, formed at the junction of ancient Egyptian, Mycenaean as well as Assyrian and Babylonian cultures. Arches in such bridges have not yet been constructed in a classical manner, i.e. one that was later prevalent by the Romans, but these were only the primitive arch-like structures, with a false needle vault, that were shaped mainly by corbelling. This type of the structure, if it was used in bridges, turned out to be much more stable than the well-known at that time and commonly used in gateway passages oval “true-arch” built from sun-dried mud bricks.

PL

W artykule krótko opisano najstarsze zidentyfikowane przez historyków starożytne łukowe mosty kamienne. W mostach tego typu, z uwagi na ograniczone umiejętności ówczesnych budowniczych, do konstrukcji stosunkowo prymitywnych łuków nośnych stosowano na ogół tak zwane fałszywe sklepienia oparte na zasadzie łęku pozornego. Zaprezentowane techniki wznoszenia takich łuków wynikały z doświadczeń rozmaitych ludów zamieszkujących różne regiony świata antycznego. Rozwijały się one w zasadzie niezależnie, na styku oddziaływania wielkich kultur, w tym w szczególności kultury starożytnego Egiptu, kultury mykeńskiej a także kultur babilońskiej i wczesnoasyryjskiej. Pomimo pewnych różnić specyficznych dla poszczególnych rozwiązań konstrukcyjnych spotykanych w różnych lokalizacjach dość łatwo da się rozpoznać wspólne korzenie wywodzone właśnie ze stosowania tej samej dla wszystkich podstawowej zasady łęku pozornego. Zanim efektywnie wykorzystano ją w konstrukcjach mostów została ona wielokrotnie zweryfikowana przy wznoszeniu obiektów trójwymiarowych, w tym w kopułach megalitycznych tolosów oraz w prowadzących do tych grobowców arkadowych galeriach wejściowych. Łuki tego typu, ustawione arkadowo, jeden za drugim, stanowiły rówież elementy nośne bram wprowadzających do starożytnych miast i świątyń. Technika konstruowania łęku pozornego była w zasadzie jedyną dostępną jeśli budowano z lepiej lub gorzej obrobionych wielkich głazów kamiennych. Tam gdzie podstawowym budulcem w miejsce trudnodostępnego kamienia była suszona na słońcu drobnowymiarowa cegła mułowa w analogicznych galeriach skutecznie kształtowano również łuki sklepione owalnie, były to jednak także łuki pozorne, nie zawierały bowiem w sobie klasycznego zwornika.

Słowa kluczowe

EN

arch stone bridge; false arch; needle vaule; mud brick arch; corbelled arch; culvert; aqueduct

PL

most kamienny łukowy; łuk fałszywy; sklepienie igłowe; łuk z cegły mułowej; łęk pozorny; przepust; akwedukt

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Civil and Environmental Engineering Reports
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 28, no. 4
• Strony: 163--179
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Maślak M.

• Cracow University of Technology, Cracow, Poland

autor

Partov D.

• University of Structural Engineering and Architecture “Lyuben Karavelov”, Sofia, Bulgaria

Bibliografia

• 1. Clarke S., Engelbach R.: Ancient Egyptian construction and architecture, Dover Publications Inc., New York, USA, 1990.
• 2. Zekkos D., Manousakis J., Athanasopoulos A.: Geotechnical engineering practice in the Mycenaean civilization (1600 - 1100 BC), Proceedings of the 2nd International Conference “Ancient Greek Technology”, Athens, Greece, October 17-21, 2005.
• 3. Karaś S., Kowal M.: The Mycenaean bridges – technical evaluation trial, Roads and Bridges, 14, 2015, 285-302.
• 4. Tuleshkov N.: Late Roman stone bridges with needlepoint vaults – origin and area of spreading of the constructional typology, Proceedings of the International Conference “Preservation of Cultural Heritage BASA’2016”, Sofia, Bulgaria, November 23-25, 2016, 175-190.
• 5. Jacobsen T., Lloyd S.: Sennacherib’s aqueduct at Jerwan, The University of Chicago Oriental Institute Publications, Vol. XXIV, The University of Chicago Press, Chicago, Illinois, USA, 1935.
• 6. Dalley S.: The mystery of the Hanging Garden of Babylon: an elusive world wonder traced, Oxford University Press, Oxford, UK, 2013.
• Sources taken from websites – access to all these sources: August 2017:
• W1 - Fig. 1. Left http://jcalvert.com/oe/ireland/Postcards/newgrange/newgrange3.jpg,
• W2 - Fig. 1. Right https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Vault_fig_01.gif/255px-Vault_fig_01.gif,
• W3 - Fig. 2. Left https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Vo%C3%BBte_en_tranches_inclin%C3%A9es.jpg/330pxVo%C3%BBte_en_tranches_inclin%C3%A9es.jpg,
• W4 - Fig. 3. Left http://traveltoeat.com/wp-content/uploads/2013/04/wpid-Photo-Apr-1-2013-203-AM.jpg,
• W5 - Fig. 4. Right https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Corbel_Arch.svg/1024px-Corbel_Arch.svg.png,
• W6 - Fig. 5. Left http://ancient-greece.org/images/ancient-sites/mycenae/large/02.jpg,
• W7 - Fig. 5. Right https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Mykene.Treasure.of.Atreus.tholos.jpg,
• W8 - Fig. 6. Left https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/Tiryns.Castle.02.JPG,
• W9 - Fig. 6. Right https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Santa_antine_%2814%29.JPG,
• W10 - Fig. 7. Left https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ugarit_Corbel.jpg/1280px-Ugarit_Corbel.jpg,
• W11 - Fig. 7. Right https://traveltoeat.com/wp-content/uploads/2013/04/wpid-Photo-Sep-21-2009-1253-PM.jpg,
• W12 - Fig. 8. Left https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/fd/8d/e3/fd8de395cc6bc8279cecee8fe877613c.jpg,
• W13 - Fig. 8. Right http://www.ermioni.info/sites/ermioni.info/files/10%20Kazarma%20West%20A.JPG,
• W14 - Fig. 9. Top https://gatesofnineveh.files.wordpress.com/2012/02/jerwan-aqueduct- 21.jpg,
• W15 - Fig. 9. Above https://gatesofnineveh.files.wordpress.com/2012/02/jerwan.jpg,
• W16 - Fig. 10. Left http://www.ancient.eu/uploads/images/3024.jpg?v=1485680865,
• W18 - Fig. 12. Left http://kurdistaniraqtours.com/sites/default/files/image9.jpeg,
• W19 - Fig. 12. Right http://patrick.nadia.pagespersoorange.fr/Images/JardSuspReliefNiniveNadia2.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).