Stanisław Zaremba (1863-1942) i jego działalność na rzecz matematyki

• Autorzy: Ciesielska D. , Ciesielski K.

Warianty tytułu

EN

Stanisław Zaremba (1863-1942) and his contributions to mathematics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In October 2013, the 150th anniversary of Stanisław Zaremba birth was celebrated. Zaremba was one of the most eminent Polish mathematicians in history and a scientist of great achievements for Polish mathematics and for the Jagiellonian University. In the poster ”Polish mathematicians” published in 1982 by Springer Verlag on the occasion of the International Congress of Mathematicians in Warsaw, only the pictures of Banach and Sierpiński are greater than Zaremba’s photo. Without any doubts Zaremba is regarded as the best Polish mathematicians of the turn of XIX and XX century. Nevertheless, his great role for the development of Polish mathematics seems to be forgotten. In the paper there are briefly described the life of Zaremba, his achievements in science, teaching and his role in the International Mathematical Union and the Polish Mathematical Society.

Słowa kluczowe

PL

Zaremba Stanisław; nauka polska; historia nauki; historia matematyki

EN

Zaremba Stanislaw; Polish science; history of science; history of mathematics

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 60, nr 4
• Strony: 37--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 58 poz., faks., fot., portr.

Twórcy

autor

Ciesielska D.

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów, PAN Warszawa

autor

Ciesielski K.

• Instytut Matematyki, Wydział Matematyki i Informatyki, UJ Kraków

Bibliografia

• J. Śniadecki: Rachunku algebraicznego teorya przystosowana do linii krzywych t. 1–2. Kraków 1782.
• J. Śniadecki: Trygonometrya kulista, analitycznie wyłożona do użycia uczących się. Wilno 1817; wyd. 2 poszerzone, Wilno 1820; przekł. niemiecki, Lipsk 1828.
• K. Ciesielski, Z. Pogoda: Krakowska matematyka od XIV wieku do II wojny światowej, [w:] Matematyka na Uniwersytecie Jagiellońskim, katalog wystawy w Bibliotece Jagiellońskiej, UJ, Kraków 2013.
• S. Zaremba: Sur un problèm concernant l’état calorifique d’un corps homogene indéfini. Paris, Gautier-Villars, 1889.
• S. Domoradzki: Stanisław Zaremba (1863–1942). Fragmenty biografii w 120-lecie doktoratu. Prace Komisji Historii Nauki PAU 11(2012), 79-102.
• H. Steinhaus: Wspomnienia i zapiski, Aneks, Londyn 1992 (także: Atut, Wrocław 2002).
• S. Zaremba: O mierzeniu wielkości i o pojęciach z niem związanych. „Wiadomości Matematyczne” 1 (1897), 58-67.
• S. Zaremba: O zasadzie Dirichleta. Prace matematyczno-fizyczne 9 (1898), 131–138.
• Archiwum UJ, Księga Protokołów Wydziału Filozoficznego.
• K. Ciesielski, Z. Pogoda: Conversation with Andrzej Turowicz. The Mathematical Intelligencer 10 (1988) nr 4, 13–20.
• S. Gołąb, Zarys dziejów matematyki w Uniwersytecie Jagiellońskim w XX wieku [w: ] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Gołąb. Kraków1964,103–117.
• J-P. Pier (ed.); Development of mathematics 1900–1950. Birkhäuser Verlag, Basel-Boston-Berlin 1994.
• S. Zaremba: Zarys pierwszych zasad teoryi liczb całkowitych. Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1907, s. nlb 8, 166.
• S. Zaremba: Arytmetyka teoretyczna. Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1912, s. 845.
• Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie.
• AAN, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, rkps. sgn. 14
• S. Zaremba: Zarys mechaniki teoretycznej, Tom II: Podstawy matematycznego ujęcia mechaniki. Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1939, s. nlb 1, 219.
• J. Szarski, T. Ważewski: Stanisław Zaremba [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Gołąb. Kraków 1964, 103–117.
• J. Szarski: Stanisław Zaremba. „Wiadomości Matematyczne” 5 (1962), 15–28.
• A. Pelczar: Tadeusz Ważewski (1896–1972) [w:] Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki, red. B. Szafirski. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2000, 341–356.
• J. Szarski: Stanisław Zaremba. „Wiadomości Matematyczne” 5 (1962), 15–28.
• J. Szarski, T. Ważewski: Stanisław Zaremba [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Gołąb. Kraków 1964, 103–11.
• A. Pelczar: Stanisław Zaremba (1863–1942), Kazimierz Paulin Żorawski (1886–1953) [w:] Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki, red. B. Szafirski . Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2000, 314–327.
• A.L. Dawidowicz: O najciekawszych wynikach Stanisława Zaremby w teorii równań różniczkowych cząstkowych, maszynopis; F.H. Szafraniec: Przypadek Stanisława Zaremby – oportunizm czy nonszalancja, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 61 (2016) nr 1, przyjęte do druku.
• S. Zaremba: Sur un problèm concernant l’état calorifique d’un corps homogene indéfini. Paris, Gautier-Villars, 1889, s. 75.
• J. Szarski, T. Ważewski: Stanisław Zaremba [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1964, red. S. Gołąb . 103–11.
• S. Zaremba: O istnieniu co najwyżej jednego tylko rozwiązania zagadnienia Dirichleta. Sur l’unicité de la solution du problème de Dirichlet. „BIAC Cl. Sci. Math. Natur.”, Avril (1909), 561–564.
• S. Zaremba: Sur le principe de Dirichlet. „Acta Mathematica” 34(1911), 293–316.
• J. Mawhin: Metody wariacyjne dla nieliniowych problemów Dirichlet. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1996.
• S. Zaremba: Sur la méthode des approximations successives de M. Picard. „Journal de Mathématiques pures et appliquées” (5) 3(1897), 311–329.
• S. Zaremba: Sur l’équation aux dérivées partielles et sur les fonctions harmoniques. „Annales scientifiques de l’École Normale Supérieure”, Sér. 3, 16(1899), 427–464.
• S. Zaremba: Sur l’intégration de l’equation. „Journal de Mathématiques pures et appliquées” (5) 8(1902), 59–117.
• H. Poincaré, Analyse d’un mémoire de M. Zaremba. „Bulletin des sciences mathématiques”, 26(1902), 337–350.
• S. Zaremba: L’équation biharmonique et une classe remarquable de fonctions fondamentales harmoniques. „BIAC Cl. Sci. Math. Natur.”, Mars (1907), 147–196
• R. Polak: Rola refleksji filozoficznych Stanisława Zaremby w kontekście sporu o podstawy teorii względności. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 59 (2014), nr 4, 55–73.
• C. Truesdell, W. Noll, The Non-Linear Field Theories of Mechanics [w:] Encyclopedia of Physics/Handbuch der Physik, S. Flügeed.,vol. III, part 3, Springer Verlag, Berlin–Heidelberg–New York,1965.
• S. Kreutz, S. Zaremba: Podstawy krystalografji geometrycznej. Sur les fondements de la cristallographie géométrique. Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków (1917) 1919, s. 473, (dodatkowe wydanie „BIAC”).
• Z. Pogoda: Stanisław Zaremba i krystalografia. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (60), 2015, 4 s. 131–137.
• S. Zaremba: La logique des mathématiques. Gauthier-Villars, Mémorial des Sciences mathématiques, fasc. (15), Paris 1926, s. 52.
• D. Ciesielska: Stanisław Zaremba (1863–1942). Publikacje, odczyty, wykłady. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (60), 2015, 4 s. 71–98.
• J. Szarski, T. Ważewski, Stanisław Zaremba [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. G o ł ą b . Kraków 1964, 103–111.
• J. Szarski: Stanisław Zaremba. „Wiadomości Matematyczne” 5 (1962), 15–28.
• D. Ciesielska: Stanisław Zaremba (1863–1942). Publikacje, odczyty, wykłady. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, (60), 2015, 4 s. 71–98.
• S. Zaremba: Teorya wyznaczników i równań liniowych. Nakładem Kółka matematycznofizycznego U.U.J., Kraków 1909, nlb. 1, 134, nlb 2, (litografowany rękopis).
• S. Zaremba: Wstęp do analizy, Część I. Pojęcie dowodu matematycznego oraz inne wiadomości pomocnicze, Część II. Teoryja liczb rzeczywistych. J. Cotty, Warszawa 1915.
• S. Zaremba: Wstęp do analizy, Cz. 2: Teorya liczb rzeczywistych. Wiedza matematyczna, Gebethner i Wolff, Warszawa 1918.
• S. Zaremba: Arytmetyka teoretyczna. Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków 1912.
• S. Zaremba: Odpowiedź na powyższe wywody p. Kuratowskiego. „Przegląd Filozoficzny” 21(1918), nr 3/4, 128–132.
• S. Zaremba: O niektórych poglądach p. Łukasiewicza na metodykę nauk dedukcyjnych. „Przegląd Filozoficzny” 20(1917), nr 2, 61–80.
• Księga Protokołów Kółka mat.-fiz. U.U.J. w Krakowie, 1900–1912, rękopis.
• Księga Protokołów Kółka Mat. Fizycznego U.U.J., 1923–1930, rękopis.
• S. Gołąb, Zarys dziejów matematyki w Uniwersytecie Jagiellońskim w XX wieku [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Gołąb. Kraków 1964, 103–117.
• Odnowienie po 50-ciu latach doktoratu Wacława Sierpińskiego. „Wiadomości Matematyczne” III.1 (1959), 1–7.
• S. Zaremba: Pogląd na przyczyny, w następstwie których nauka Matematyki w szkolnictwie średniem nie daje należytych owoców. „Wiadomości Matematyczne” 15(1911), 107–113.
• S. Zaremba: Pogląd na Program naukowy szkoły średniej. „Wiadomości Matematyczne” 24 (1920), 97–107.
• D. Ciesielska: Rola Funduszu im. Dra Władysława Kretkowskiego w kształtowaniu krakowskiego ośrodka matematycznego, złożone w „Prace Komisji Historia Nauki PAU”, przyjęte do druku.
• K. Ciesielski, Z. Pogoda: Conversation with Andrzej Turowicz. „Wiadomości Matematyczne” 10 (1988), nr 4,13–20.
• D. Ciesielska, L. Maligranda, Alfred Rosenblatt (1880–1947). „The Mathematical Intelligencer” 50 (2014), 221–259.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.