Przemiany klimatyczno-środowiskowe w późnym glacjale i holocenie na podstawie badań zespołów malakofauny i małżoraczków na obszarze południowego Bałtyku : wpływ na ówczesne biocenozy

Krzymińska, J.; Pikies, R.; Przezdziecki, P.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przemiany klimatyczno-środowiskowe w późnym glacjale i holocenie na podstawie badań zespołów malakofauny i małżoraczków na obszarze południowego Bałtyku : wpływ na ówczesne biocenozy

Autorzy

Krzymińska J. , Pikies R. , Przezdziecki P.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Climate and environmental changes in the Late Glacial and Holocene in the Southern Baltic area based on investigations of malacofauna and ostracod assemblages : their influence on pre-existing biocoenoses

Języki publikacji

Abstrakty

The climate changes and related crucial environmental changes in the Late Glacial and Holocene in the Southern Baltic area can be investigated by mollusc and ostracod analyses. It is well known that accumulation of mineral and biogenic sediments in the Southern Baltic area began in the Late Glacial. The process took place in cold tundra lakes and mires. The presence of lake basins is confirmed by seismoacoustic investigations and the resulting 3D spatial model. Lacustrine sediments contain an assemblage of molluscs and ostracod fauna represented by freshwater species indicating cold climate, such as: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata, Pisidium conventus, Candona candida, Candona neglecta, Cytherissa lacustris, Darwinula stevensoni and Cypridopsis vidua. The accumulation in freshwater reservoirs was continued during the Early Holocene. Besides cold freshwater species, sediments of that age also contain freshwater species of molluscs and ostracods that required higher temperature: Bithynia tentaculata, Physa fontinalis, Pisidium amnicum, Candona compressa and Metacypris cordata. It indicates a climate warming in the Preboreal period. These lake sediments were partly destroyed and covered by marine sands during the Middle and Upper Holocene. Good indicators of changing from a freshwater to marine environment are the following marine species found in the sediments: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis, Macoma balthica, Cyprideis torosa and Cytheromorpha fuscata.

Słowa kluczowe

późny glacjał holocen obszar południowego Bałtyku malakofauna małżoraczki

Late Glacial Holocene Southern Baltic area malacofauna ostracods

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2016

Tom

Vol. 64, nr 1

Strony

49--58

Opis fizyczny

Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Krzymińska J.

jarmila.krzyminska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

autor

Pikies R.

radoslaw.pikies@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

autor

Przezdziecki P.

piotr.przezdziecki@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

Bibliografia

[1]. ALEXANDROWICZ S.W. 1987 - Analiza malakologiczna w badaniach osadów czwartorzędowych. Geologia, Kwart. AGH, 12 (1-2): 3-240. BRODNIEWICZ I. & ROSA B. 1967 - The boring hole and the fauna at Czołpino, Poland. Baltica, 3: 51-83.
[2]. BRODNIEWICZ I. 1969 - Mięczaki z interglacjalnych iłów elbląskich z Elbląga i Nadbrzeża. Acta Paleont. Pol., 14 (2): 253-290.
[3]. BRODNIEWICZ I. 1979 - Analiza faunistyczna późnoglacjalnych osadów słodkowodnych z klifu nadbrzeżnego koło Ustki. Geologia UAM, 3-27.
[4]. CYBERSKA B. 1994 - Temperatura wody, zasolenie wody, gęstość wody. [W:] Atlas Morza Bałtyckiego (A. Majewski, Z. Lauer, red.), IMGW, Warszawa: 111-124.
[5]. DADLEZ R. (red.), 1998 - Mapa tektoniczna kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na Niżu Polskim 1 : 500 000. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
[6]. DADLEZ R. 2001 - Przekroje geologiczne przez bruzdę śródpolską 1:200 000. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
[7]. DOBRACKI R. & ZACHOWICZ J. (red.), 1997 - Mapa geodynamiczna polskiej strefy brzegowej Bałtyku w skali 1:10 000 (odcinek Międzywodzie-Chłopy i Łeba-Gdynia). Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa-Gdańsk-Szczecin.
[8]. IGNATIUS H., AXBERG S., NIEMISTÖ L. & WINTERHALTER B. 1981 - Geology of the Baltic Sea. In: The Baltic Sea (ed. A. Voipio): 54-104. Elsevier, Amsterdam.
[9]. KASZUBOWSKI L.J. & DOBRACKI R. 2004 - Zapis ruchów geotektonicznych w profilach osadów mierzei jezior Kopań i Wicko w świetle badań geologicznych i sejsmicznych. Materiały VI Konferencji Naukowej „Geologia i geomorfologia Pobrzeża i południowego Bałtyku”, Wyd. Pom. Akad. Pedagog., Słupsk.
[10]. KOPCZYŃSKA-LAMPARSKAK., CIEŚLA A. & SKOMPSKI S. 11. 1984 - Evolution of fossil lake basins of the Late Glacial and Holocene in the cliff near Niechorze (Pomeranian Lakeland, Poland). Stud. Quatern, 5: 39-58.
[11]. KRAMARSKA R. & JUROWSKA Z. 1991 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Dna Bałtyku 1 : 200 000. Arkusz Dziwnów. Państw. Inst.Geol., Warszawa, s. 40.
[12]. KRAMARSKA R. 1998 - Origin and development of the Odra Bank in the light of the geologic structure and radiocarbon dating. Geol. Quart., 42 (3): 277-288.
[13]. KRAMARSKA R. (red.), 1999 - Mapa geologiczna dna Bałtyku bez utworów czwartorzędowych 1 : 500 000. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
[14]. KRAMARSKA R., PRZEZDZIECKI P., MIOTK-SZPIGANOWICZ G., PĄCZEK U., JEGLIÑSKI W., KRZYMIÑSKA J. & KOSZKA-MAROŃ D. 2013 - Rozpoznanie i wizualizacja budowy geologicznej Zatoki Pomorskiej dla potrzeb gospodarowania zasobami naturalnymi. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB (arch. 1108), Gdańsk-Warszawa.
[15]. KRZYMIŃSKA J. 2000 - Małże (Bivalvia) w osadach powierzchniowych południowego Bałtyku. Folia Malacologica, 8 (1): 95-100.
[16]. KRZYMIŃSKA J. 2001 - Zespoły mięczaków w osadach czwartorzędowych południowego Bałtyku. Biul. Państw. Inst. Geol., 397: 15-60.
[17]. KRZYMIŃSKA J. & PRZEZDZIECKI P. 2001 - Palaeogeography of Late Glacial and Lower Holocene lakes in the Pomeranian Bay area on the basis of malacofauna and ostracods and seismoacoustic data. Stud. Quatern., 18: 3-10.
[18]. KRZYMIŃSKA J. & PRZEZDZIECKI P. 2010 - Fossil lacustrine bodies in the Gulf of Gdańsk as recorded by seismoacoustic data and ostracodological analysis. Baltica, 23 (1): 25-32.
[19]. KRZYMIŃSKA J., DOBRACKI R. & KOSZKA-MAROŃ D. 2003 - Zmiany środowiskowe w zachodniej części strefy brzegowej południowego Bałtyku w późnym glacjale i holocenie w świetle analizy malakologicznej i ostrakodologicznej. Geologia i geomorfologia Pobrzeża południowego Bałtyku 5. Pom. Akad. Pedagog., Słupsk: 15-25.
[20]. KRZYMIŃSKA J. & DOBRACKI R. 2004 - Analiza malakologiczna i ostrakodologiczna osadów czwartorzędowych na tle przekrojów geologicznych środkowego wybrzeża południowego Bałtyku. VI Konferencja Geologia i geomorfologia Pobrzeża południowego Bałtyku. Słupsk-Ustka, 7-9 czerwca 2004.
[21]. KRZYMIŃSKA J., DOBRACKI R., MIOTK-SZPIGANOWICZ G., SEIDLER J. & DOBRACKI R. 2011 - Changes of palaeoenvironment recorded in the Late Glacial and Holocene deposits of the middle coast of the Southern Baltic Sea based on biostratigraphical research. Grzybowski Foundation Special Publications, 17: 104-105.
[22]. KRZYMIŃSKA J. & NAMIOTKO T.2012- Late Glacial and Holocene Ostracoda of the Gulf of Gdańsk, the Baltic Sea, Poland. Int. Rev. Hydrobiol., 97: 301-313.
[23]. KRZYMIŃSKA J. & NAMIOTKO T. 2013 - Quaternary Ostracoda of the southern Baltic (Poland): taxonomy, palaeoecology and stratigraphy. Polish Geol. Institute Spec. Pap., 29.
[24]. MANGERUD J., SVEND T., BERGLUND B.E. & DONNER J.J. - 1974 - Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas, 3: 109-128.
[25]. MIOTK-SZPIGANOWICZ G., UŚCINOWICZ SZ., PRZEZDZIECKI P & JEGLIŃSKI W. 2009 - Reconstruction of the palaeo - land scapes of the southern Baltic. [W:] MACHU Final Report 2009, Nr3; www.machuproject.eu.
[26]. SVENSSON N.O. 1991 - Late Weichselian and Early Holocene shore displacement in the central Baltic Sea. Quatern. International., 9: 7-26.
[27]. UŚCINOWICZ SZ. 2003 - Relative sea level changes, glacio-isostatic rebound and shore displacement in the southern Baltic. Polish Geol. Institute, Spec. Pap., 10.
[28]. UŚCINOWICZ SZ. & ZACHOWICZ J. 1991 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Dna Bałtyku 1 : 200 000 Arkusz Łeba, Słupsk. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
[29]. UŚCINOWICZ SZ. & ZACHOWICZ J. 1994 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Dna Bałtyku 1 : 200 000 Arkusze: Gdańsk, Elbląg, Głębia Gdańska. Państw. Inst.Geol., Warszawa.
[30]. WIKTOR K., WĘSŁAWSKI J.M. & ŻMIJEWSKA M.I. 1997 - Biogeografia morza. Wyd. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk.
[31]. WOJCIECHOWSKI A. 2008 - Ewolucja jezior przybrzeżnych Niziny Gardzieńsko-Łebskiej na tle rozwoju środkowego wybrzeża Bałtyku w świetle badań malakologicznych. Landform Analysis, 7: 154-171.
[32]. ZAWADZKA E., MIOTK-SZPIGANOWICZ G., KRZYMIŃSKA J. & WITAK M. 2005 - Badania rzeźby dna i analizy biostratygraficzne osadów jeziornych przybrzeża mierzei jeziora Łebsko. Geologia i geomorfologia Pobrzeża południowego Bałtyku 6. Pom. Akad. Pedagog., Słupsk: 105-119.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-218533ea-c6a5-4319-8b93-8a78b5d044fa