Zmiany jakości wód transgranicznej rzeki Wisznia w latach 1990–2012

• Autorzy: Kowalczyk A. , Kuźniar A. , Kostuch M.

Warianty tytułu

EN

Changes of water quality of the transboundary Wisznia river in the years 1990–2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono ocenę jakości wód powierzchniowych transgranicznej rzeki Wisznia (dorzecze górnej Wisły). Analizie poddano 8 wskaźników jakości wody, takich jak: azot całkowity, azot amonowy, azot azotanowy, fosfor, siarczany, chlorki, wapń, biologiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT₅). Do analizy wykorzystano dane z lat 1990–2012, dotyczące jakości wody w 2 punktach pomiarowokontrolnych. Otrzymane wyniki były zróżnicowane, jednak ogólnie zaobserwowano zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń. Odnosi się to do wszystkich analizowanych wskaźników. Jest to spowodowane przemianami w rolnictwie oraz budową oczyszczalni ścieków komunalnych.

EN

This paper presents the water quality changes of the transboundary Wisznia River (Poland). The environmental state of this transboundary river is described in terms of monthly data for the main physicochemical and biological parameters. The eight indicators of water quality taken into account were: ammonium nitrogen (NH₄⁺), nitrate nitrogen (NO₃^-), total nitrogen (N), total phosphorus (P), sulphates (SO₄^2-), chloride (Cl^-), calcium (Ca) and biological oxygen demand (BOD). And biological Oxygen Demand (BOD) is one of the most common measures of pollutant of organic material in water, and is used in environmental monitoring. The distribution frequency of the above water quality indicators in Wisznia River were established for the study period of 1990–2012. The nutrient concentrations (NH₄⁺, N, P) were clearly low and never exceeded the boundary level of the first (1) and second (2) class purity. This pertained to all the analysed components, however, the negative changes were found for the 5 day biological oxygen demand. This can be the result of decreasing anthropopressure in the area because the main feature of the studied area is agricultural and forest land cover with a low population density. The analysis proved that the indicators which lowered the water quality the most were: BOD₅, chlorides and calcium had a smaller impact on the classification of water cleanness. This shows that surface water has been affected in quality by anthropogenic influence. An analysis of salinity indicators indicates a clear improvement of water cleanness which happened in the recent years.

Słowa kluczowe

PL

jakość wody; rzeka transgraniczna; Wisznia; zanieczyszczenia

EN

transboundary river; water quality; Wisznia River

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 14, z. 3
• Strony: 75--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Kowalczyk A.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21b, 31-450 Kraków

autor

Kuźniar A.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie

autor

Kostuch M.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie

Bibliografia

• 1. BOURNE A., ARMSTRONG N., JONES G. 2002. A preliminary estimate of total nitrogen and total phosphorus loading to streams in Manitoba, Canada. Manitoba Conservation Report No 2002-04. Monitoba. Water Quality Management Section ss. 49.
• 2. CWYNAR M., SATKOWSKA D. 2012. Stan środowiska województwa podkarpackiego na obszarze przygranicznym z Ukrainą w 2011 roku [online]. [Dostęp 20.01.2013]. Przemyśl. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie ss.72. Dostępny w Internecie: http://www.wios.rzszow.pl/cms/upload/edit/file/opracowania/del%20przemysl/stan_srodowiska_w_strefie_przyg_2011.pdf
• 3. UNECE 2009. River basin commissions and other institutions for transboundary water cooperation. Capacity for water cooperation in Eastern Europe, Caucasus and Central Asia. New York, Geneva. United Nations. ISBN 978-92-1-117012 ss. 49.
• 4. EEA 2007. Assessing water quality in Europe using stratification techniques. Results of a prototype application using French data. EEA Technical report No 10/2007. Copenhagen. ISBN 978-92-9167-928-7 ss.72.
• 5. EEA 2010. The European environment – state and outlook 2010. Copenhagen. ISBN 978-92-9213-163-0 s. 8-30.
• 6. GUS 2013. Baza danych [online]. [Dostęp 20.01.2013]. Dostępny w Internecie: http://rzeszow.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/rzesz/ASSETS_13p10.pdf
• 7. IMGW 2010. Obliczanie przepływów średnich rocznych z okresu hydrologicznego 1991–2009 dla profili wodowskazowych: Nienowice na Wiszni, Charytany na Szkle, Zapałów na Lubaczówce. Maszynopis. Kraków ss. 12.
• 8. KUŹNIAR A., TWARDY S., KOWALCZYK A. 2008. Przyczyny zmian stężenia związków azotu i fosforu w wodach powierzchniowych górnej zlewni Sanu (po przekrój w Przemyślu) w latach 1990–2005. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 1 (22) s. 185–196.
• 9. KUŹNIAR A., TWARDY S., KOWALCZYK A. 2009. Changes in the pollution concentrations in the surface water of the Upper San against a background of land management. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 18. No 3a s. 207–213.
• 10. A. Kowalczyk i in.: Zmiany jakości wód transgranicznej rzeki Wisznia w latach 1990–2012 87
• 11. KUŹNIAR A., TWARDY S., SMOROŃ S., KOWALCZYK A. 2007. An application of agri-environmental indicators for the evaluation of the sustainable development level of the San basin. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 16. No 3B s. 273–276.
• 12. LIPIŃSKA E., KOZAK E. 2010. Problemy ekologiczne w polsko-ukraińskiej strefie przygranicznej – wczoraj i dziś. W: Strefowa narada wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska z województw: dolnośląskiego, lubelskiego, małopolskiego, opolskiego, podkarpackiego i śląskiego [online]. [Dostęp 18.11.2013]. Rzeszów, 8–9 kwietnia 2010 r. s. 51–83. Dostępny w Internecie: http://www.wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/narada_strefowa_8_9_kwietnia_2009r.pdf
• 13. LIPIŃSKA E., SATKOWSKA D., CWYNAR M., KOBUS T. KLIMKOWSKA R., NAWROT J. 2010. Stan środowiska województwa podkarpackiego na obszarze przygranicznym z Ukrainą [online]. [Dostęp 18.11.2013]. Przemyśl–Jasło. WIOŚ ss. 73. Dostępny w Internecie: http://www.wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/stan_srodowiska_w_strefie_przygranicznej.pdf
• 14. OGLETHORPE D. SMITH J., DICKSON J.W., SINCLAIR A., MCTAGGART D. 2002. Nitrate vulnerable zone action programme regulations. Moray, Aberdeenshire, Banff and Buchan; Fife and Strathmore; Lothians and Borders; and Nithsdale nitrate vulnerable zones. Regulatory Impact Assessment. Edinburgh. SAC ss. 184.
• 15. PUNZET J. 1991. Charkterystyczne przepływy. W: Dorzecze górnej Wisły. Pr. zbior. Red. I. Dynowska, M. Maciejewski. Warszawa – Kraków. PWN s. 167–215.
• 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz.U. 2011. Nr 257 poz. 1545.
• 17. SAPEK A. 1996. Zagrożenie zanieczyszczeniami wód azotem w wyniku działalności rolniczej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 440 s. 309–329.
• 18. SATKOWSKA D. 2010. Ocena jakości wód rzek granicznych za 2010 rok [online]. [Dostęp 18.11.2013]. Przemyśl. WIOŚ Rzeszów ss. 8. Dostępny w Internecie: http://www.wios.rzeszow.pl/cms/upload/edit/file/opracowania/del%20przemysl/Monitoring_wod_granicznych_2010.pdf
• 19. SZALIŃSKA E., DOMINIK J. 2005. Zmiany jakości środowiska wodnego zlewni górnego Dunajca w latach 1977–2003. Czasopismo Techniczne. Z.16-Ś s. 127–143.
• 20. UNECE 2009. River basin commissions and other institutions for transboundary water cooperation. Capacity for water cooperation in Eastern Europe, Caucasus and Central Asia. New York, Geneva. United Nations. ISBN 978-92-1-117012 ss. 49.
• 21. WIATKOWSKI M., PAUL L. 2009. Surface water quality assessment in the Troja River catchment in the context of Włodzienin reservoir construction. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 18. No. 5 s. 923–929.
• 22. WOLF A., NATHARIUS J., DANIELSON J., WARD B., PENDER J. 1999. International river bains of the world. International Journal of Water Resources Development. Vol. 15. No. 4 s. 387–427.