Mining Activites in the České Středohoří Mountains Protected Landscape Area

• Autorzy: Beranek Jiri , Sladek Vit , Kapica Roman , Jadviscokova Tereza , Smelik Stanislav , Smelikova Marketa , Kutil Lukas , Lastuvkova Marketa , Bruna Vladimir

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2024-01-88

Warianty tytułu

PL

Działalność górnicza w Obszarze Chronionego Krajobrazu Gór České Středohoří

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The České Středohoří Mountains Protected Landscape Area (hereinafter the ČSM PLA) is no doubt exclusive because of its volcanic relief, living nature and, of course, human activities – especially quarrying ones. There are two kinds of quarries here, according to their status, i.e. both abandoned (a huge majority) and still active ones, Concerning the brand of stone, we can find three substantial types – volcanic (crystalline) rocks, the Cretaceous sediments and even the Tertiary coal. Most of mining activities, especially related to building medieval towns and villages, were abandoned really long ago but some of modern quarries are still active as the source of superior construction and crushed stone which is utilized for building and maintaining roads and railways. Being in private hands, these quarries considerably harm the countryside and even endanger close environs, damaging buildings and public transportation ways. This situation leads to installing safety barriers, especially over railway lines and roads. On the other hand, the PLA suffer from transportation. Before the D8 highway was finished (and repaired after the 1914 landslide) almost the whole international transit had been concentrated along the river Labe. From the environmental point of view, it had been “in order”, but the highway led through the least valuable part of PLA has initiated persisting animosities.

PL

Obszar Chronionego Krajobrazu Gór České Středohoří (zwany dalej ČSM PLA) jest bez wątpienia wyjątkowy ze względu na rzeźbę wulkaniczną, przyrodę ożywioną i działalność człowieka – szczególnie górniczą. Istnieją tu dwa rodzaje kamieniołomów, ze względu na ich status, tj. opuszczone (w zdecydowanej większości), jak i czynne. Jeśli chodzi o rodzaj kamienia, możemy wyróżnić trzy zasadnicze typy – skały wulkaniczne (krystaliczne), osady kredowe, a nawet trzeciorzędowy węgiel. Większość działalności górniczej, szczególnie związanej z budową średniowiecznych miast i wsi, została porzucona już dawno temu, lecz niektóre nowoczesne kamieniołomy nadal działają jako źródło najwyższej jakości materiałów budowlanych i kruszonego kamienia, który jest wykorzystywany do budowy i utrzymania dróg i linii kolejowych. Będąc w rękach prywatnych, kamieniołomy te w znacznym stopniu szkodzą krajobrazowi, a nawet zagrażają bliskiemu otoczeniu, odziaływując niszcząco na budynki i środki transportu publicznego. Sytuacja ta prowadzi do instalowania barier ochronnych, szczególnie nad liniami kolejowymi i drogami. Z drugiej strony, PLA odczuwa wpływ transportu. Przed ukończeniem autostrady D8 (i naprawą po osuwisku w 1914 r.) prawie cały tranzyt międzynarodowy koncentrował się wzdłuż rzeki Łaby. Z ekologicznego punktu widzenia było „w porządku”, ale autostrada poprowadzona przez najmniej wartościową część PLA wywołała utrzymujące się animozje.

Słowa kluczowe

EN

České středohoří Mountains; Protected Landscape Area; volcanic relief; quarrying; human induced damages; D8 highway

PL

Czeskie Góry; Obszar Chronionego Krajobrazu; rzeźba wulkaniczna; wydobywanie; szkody spowodowane działalnością człowieka; autostrada D8

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 2, no. 1
• Strony: 17--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Beranek Jiri

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0001-9167-1165

autor

Sladek Vit

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of of mining engineering and safety, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0009-0009-0696-9457

autor

Kapica Roman

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0003-1843-9823

autor

Jadviscokova Tereza

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0009-0002-3739-996X

autor

Smelik Stanislav

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0002-9731-2638

autor

Smelikova Marketa

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0002-6580-5235

autor

Kutil Lukas

• VŠB - Technical University of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Department of Geodesy and Mine Surveying, 17. listopadu 15, Ostrava - Poruba, 708 00, Czech Republic

• https://orcid.org/0009-0003-5564-5850

autor

Lastuvkova Marketa

• VŠB - Technical University Of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0002-9887-7788

autor

Bruna Vladimir

• VŠB - Technical University Of Ostrava, Faculty of Mining and Geology, Institute of Combined Studies in Most, Dělnická 21, Most, Czech Republic

• https://orcid.org/0000-0003-2789-+860X

Bibliografia

• 1. BERÁNEK, J. KORANDOVÁ, B., ŽIŽKA, L., MUDRUŇKA, J. Zapomenuté pískovcové lokality v Ústí nad Labem a okolí. Most: Výzkumný ústav pro hnědé uhlí, Zpravodaj hnědé uhlí, 4, 2018. ISSN: 1213-1660
• 2. CAJZ, V. Současný stav poznatků o oherském riftu. Essentia, 33, 2003, 2004.
• 3. CAJZ, V. Nové vulkanologické poznatky z Litoměřicka. Praha: Zprávy o geologických výzkumech 37, 2004 (ZGV v roce 2003), pp. 16–19
• 4. CAJZ, V., ADAMOVIČ, J., MRLINA, J., Mach, K. Vulkanické centrum Českého středohoří, strukturní aspekty vývoje. Praha: Zprávy o geologických výzkumech 38, 2005 (ZGV v roce 2004), pp. 26–30
• 5. CAJZ, V., RAPPRICH, V., RADOŇ, M. Vulkanismus v okraji Doupovských hor – vulkanologická studie paleontologické lokality Dětaň. Praha: Zprávy o geologických výzkumech 39, 2006 (ZGV v roce 2005), pp. 13–16
• 6. CAJZ, V., VALEČKA, J. Tectonic settings of the Ohře/Eger Graben between the central part of the České Středohoří Mts. and the Most Basin, a regional study. Journal of Geosciences, 55, 2010. DOI: 10.3190/jgeosci.075
• 7. ELZNIC, A., PEŠEK, J., SKOPEC, J. Oherský rift v severozápadních Čechách – argumenty pro a proti. Uhlí – rudy – geolog-ický průzkum, roč. 14, č. 10, 2007. ISSN: 1210-7697
• 8. HEJTMAN, Bohuslav. Petrografie. 3., oprav. vyd. Bratislava: ALFA, 1981.
• 9. HURNÍK, S., HAVLENA, V. Krušné hory Mts. and the piedmont brown coal basins as a part of a neotectonic megafold structure. Praha: Čas. Mineral. Geol., 29 (1), 1984.
• 10. JINDRICH, V. New Views in Tectonic Significance of Platform Sediments in the Bohemian Massif, Czechoslovakia. GSA Bulletin 82 (3), 1971.
• 11. KOPECKÝ, A. Zpráva o výzkumu neotektoniky Českého masivu v letech 1971 - 1981. Praha: Výzk. Práce Ústř. Úst. Geol., 20, 1982
• 12. MALKOVSKÝ, M. The Mesozoic and Tertiary basins of the Bohemian Massif and their evolution. Volume 137, Issues 1–4, 1 June 1987, Pages 31-42. Tectonophysics. DOI: 10.1016/0040-1951(87)90311-8
• 13. MILANOVSKY, E. E. Aulacogens and aulacogeosynclines: Regularities in setting and evolution. Volume 215, Issues 1–2, 10 December 1992, Pages 55-68. Tectonophysics. DOI: 10.1016/0040-1951(92)90074-G
• 14. MLČOCH, B. Character of the Contact between the Saxothuringian and Teplá-Barrandian Unit. Praha: Geolines 16, 2003.
• 15. MLČOCH, B. Problematika regionální příslušnosti krystalinika České brány k saxothuringiku. Praha: Zprávy o geologických výzkumech 36, 2003 (ZGV v roce 2002), pp. 31–32
• 16. MLČOCH, B., SKÁCELOVÁ, Z. Geometry of the Altenberg-Teplice Caldera revealed by the borehole and seismic data in its Czech part. Journal of Geosciences, 55, 2010, pp. 217-229, DOI: 10.3190/jgeosci.071
• 17. POUBOVÁ, M. Krystalinikum Opárenského údolí a České brány. Praha: Sbor. Geol. Věd, Geol., 2, pp. 79-99, 1963, Praha
• 18. ŠIDÁK, M. Březina 1167, Velké Březno 2017, 850 let od první písemné zmínky o obci. Velké Březno, 2017.
• 19. Úplné znění č. 460/2004 Sb. Úplné znění zákona č. 114/1992 Sb., o ochraně přírody a krajiny, jak vyplývá z pozdějších změn. [online]. [access: 2023-04-04]. https://www.psp.cz/sqw/sbirka.sqw?cz=460&r=2004
• 20. Hospodářské noviny. [online]. [access: 2023-04-04]. https://domaci.hn.cz/c1-65927400-soud-ani-napodruhe-nezacal-projed-navat-sesuv-d8-setri-se-jestli-stat-nepodal-zalobu-na-kamenolom-pozde
• 21. Seznam.cz. Mapy.cz. [online]. [access: 2023-04-04]. https://mapy.cz/zakladni?source=base&id=1833555&gallery=1&x-=15.6252330&y=49.8022514&z=8
• 22. oldmaps.geolab.cz. [online]. [access: 2023-04-04]. http://oldmaps.geolab.cz/map_viewer.pl?lang=cs&map_root=2vm&map_region=ce&map_list=W_4_I (access: 2023-04-04)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).