Polska architektura późnego modernizmu – kategorie stanu zachowania, syntetyczne studia przypadków i dylematy konserwacji

• Autorzy: Urbańska M. A.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK48LATEMODERNARCH

Warianty tytułu

EN

Polish late modern architecture – categories of the state of preservation, synthetic case studies and conservation dilemmas

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł próbuje przedstawić kondycję polskiej architektury późnego modernizmu poprzez kategorie jej stanu zachowania, omówione syntetycznie na poszczególnych przykładach. Omawia zarazem metody interwencji – sposób działania – w stosunku do tego dziedzictwa. Poczynając od spektakularnych wyburzeń dwóch wybitnych dzieł architektury powojennej (katowickiego dworca PKP i warszawskiego Supersamu), przez trwanie w stanie nieużytkowanym, po konserwacje i adaptacje, pokazuje proces dojrzewania świadomości wartości tej architektury. Praca wspomina krótko działania Stowarzyszenia Architektów Polskich na tym polu. Artykuł pokazuje zarazem główne dylematy konserwacji – między petryfikacją (często przeciwskuteczną) a rekonstrukcją i transformacją. Próbuje też dać odpowiedź na pytanie, co powinno być ultima ratio ochrony architektury tego okresu.

EN

The article aims at discussing the current state of Polish Late Modern architecture through the categories of its state of preservation which are discussed as based on synthetic case studies. Starting from the spectacular demolitions of the two outstanding works of post-war architecture (Katowice railway station and the ‘Supersam’ supermarket in Warsaw) through a hiatus of the lack of use, to conservations and conversions (re-uses) it shows the process of growing of the consciousness of value of such an architecture. The essay briefly mentions actions of the Association of Polish Architects in the field. At the same time the article shows the main dilemmas of conservation – between petrifying (which is often counterproductive) and reconstruction and transformation. It also attempts at answering the question of the ultima ratio of protection of the architecture of that period.

Słowa kluczowe

PL

architektura; późny modernizm; modus operandi

EN

architecture; Late Modern; modus operandi

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 48
• Strony: 56--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., fot.

Twórcy

autor

Urbańska M. A.

• Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Politechnika Krakowska
• Zarząd Główny Stowarzyszenia Architektów Polskich ds. dziedzictwa historycznego

Bibliografia

• 1. T. Przemysław Szafer: Współczesna architektura polska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1988, s. 227.
• 2. http://sjp.pwn.pl/slowniki/ruiny.html [dostęp: 18 X 2016].
• 3. Marta A. Urbańska, Współczesne ruiny. Niedokończone domy w kulturze miasta/ Today’s Ruins. Underconstructed houses in city culture, [w:] Culture of the City, red. E. Przesmycka, E. Trocka--Leszczyńska, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2012.
• 4. http://www.bip.krakow.pl/?dok_id=58413 [dostęp: 17 X 2016].
• 5. Współczesne ruiny. Niedokończone domy w kulturze miasta/Today’s Ruins. Underconstructed houses in city culture.
• 6. Leopold Tyrmand, Zły, Warszawa, Wydawnictwo Czytelnik, 1990, s. 589.
• 7. Lublin, Lista Dóbr Kultury Współczesnej, SARP O. Lublin, materiały w archiwum Oddziału i ZG SARP.
• 8. http://www.powojennymodernizm.com/dom-spoleczno-uslugowy-chatka-zaka/
• 9. http://modernizmwlublinie.blogspot.com/2014/03/blog-post_14.html [dostęp: 20 X 2016].
• 10. Jerzy S. Majewski, Modernizm zrehabilitowany – stacja PKP Powiśle, „Architektura-Murator” 7/2009 http://archirama.muratorplus.pl/architektura/modernizm-zrehabilitowany-stacja-pkppowisle-w-warszawie,67_18.html [dostęp: 18 X 2016].
• 11. http://sarp.warszawa.pl/sarp_konkurs/rozstrzygnieciemiedzynarodowego- konkursu-changing-the-face-2013-rotunda-warsaw/ [dostęp 20 X 2016].
• 12. Paweł Gzyl, Krakowscy architekci sprzeciwiają się dewastacji abstrakcyjnej mozaiki, „Dziennik Polski”, 12 VII 2016, s. 10, http://www.dziennikpolski24.pl/aktualnosci/ kultura/a/krakowscy-architekci-sprzeciwiaja-sie-dewastacjiabstrakcyjnej-mozaiki,10396204/ [dostęp: 18 X 2016]
• 13. http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,20375931,podczas--remontu-w-akademiku-uj-zniszczono-cenna-mozaike-i-rzezbe.html#ixzz4Nx1ifJCJ [dostęp: 19 X 2016).
• 14. Juliusz Żórawski, Bohdan Lisowski, Skrócone ujęcie teorii Juliusza Żórawskiego o budowie formy architektonicznej, wyd. II poprawione pod red. Krzysztofa Lenartowicza, Kraków, Politechnika Krakowska, w druku.
• 15. „ARCH” 4(36)/2016.