Abiotic environmental conditions of former settlement in the vicinity of Ulów in Roztocze (SE Poland)

• Autorzy: Rodzik J. , Nitychoruk J.

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923FQ.17.001.8145

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents the environmental conditions of the location of a multicultural settlement functioning from the Palaeolithic to the modern times in an area of an alleged settlement void. The location of the settlement was evaluated in terms of transport and communication possibilities at the regional scale and local environmental conditions. Field research was conducted, as well as the analysis of the hydrogeological and geomorphological conditions in the context of water supply and soil conditions for the development of agriculture. The detailed analysis applied an ALS (Airbone Laser Scanning) image and geological-soil coring. The study area is located on the crossing of prehistoric transport routes the course of which depends on the variability of the natural environment at the regional scale. At the local scale, settlement was favoured by abiotic parameters of the natural environment: easily arable soils, beneficial microclimate, and hydrogeological conditions providing for the presence of water in the plateau area.

Słowa kluczowe

EN

natural conditions of ancient settlement; environment of Roztocze

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 85
• Strony: 65--79
• Opis fizyczny: Biblogr. 35 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Rodzik J.

• Faculty of Earth Sciences and Spatial Management, Maria Curie-Skłodowska University, al. Kraśnicka 2d, 20-718 Lublin, Poland

autor

Nitychoruk J.

• Pope John Paul II State School of Higher Education, Sidorska 95/97, 21-500 Biała Podlaska, Poland

Bibliografia

• 1. Balcer B., Machnik J., Sitek J., 2002. Z pradziejów Roztocza na Ziemi Zamojskiej. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
• 2. Brzezińska-Wójcik T., 2013. Morfotektonika w Annopolsko-Lwowskim segmencie pasa wyżynnego w świetle analizy cyfrowego modelu wysokościowego oraz wskaźników morfometrycznych. Wyd. UMCS, Lublin.
• 3. Buraczyński J., 1993. Rozwój procesów eolicznych piętra Wisły na Roztoczu i w Kotlinie Sandomierskiej. Wyd. UMCS, Lublin.
• 4. Buraczyński J., 2002. Regiony Roztocza. In: Buraczyński J. (Ed.), Roztocze. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Lubelskie, Lublin: 75–206.
• 5. Buraczyński J., 2013. Rozwój rzeźby Roztocza. Wyd. Akadem. WSSP, Lublin.
• 6. Buraczyński J., Brzezińska-Wójcik T., Superson J., 2002. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, Tomaszów Lubelski (928) z objaśnieniami. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 7. Buraczyński J., Chabudziński Ł., 2014. Geomorphological map of Roztocze 1:50 000; Tomaszów Lubelski. Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, Lublin.
• 8. Chlebowski B. (Ed.), 1902. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich XV/2, Warszawa.
• 9.Domańska L., Kittel P., Forysiak J. (Eds.), 2009. Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa (Environmental determinants of settlement location). Środowisko – Człowiek – Cywilizacja 2. Seria wydawnicza Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej, Poznań.
• 10.Dotterweich M., Rodzik J., Zgłobicki W., Schmitt A., Schmidtchen G., Bork, H-R., 2012. High resolution gully erosion and sedimentation processes, and land use changes since the Bronze Age and future trajectories in the Kazimierz Dolny area (Nałęczów Plateau, SE-Poland). Catena 95: 50–62.
• 11. Gawrysiak L., 2004. Województwo lubelskie – cieniowana mapa rzeźby. Polskie Towarzystwo Geograficzne, Lublin.
• 12. Harasimiuk M., Gajek G., Kołodyńska-Gawrysiak R., Warowna J., 2008. Sprawozdanie z badań geologiczno-geomorfologicznych przeprowadzonych w rejonie stanowisk archeologicznych w Ulowie, pow. tomaszowski. Archeologia Polski Środkowowschodniej X: 95–102.
• 13. Hoczyk-Siwkowa S., 1999. Małopolska Północno-Wschodnia w VI–X wieku, struktury osadnicze, Lublin.
• 14. Kaszewski B. M., 2008. Klimat. In: Uziak S., Turski J. (Eds.), Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin: 75–111.
• 15. Kondracki J., 2009. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• 16. Koprianiuk M., 2007. Drobne uskoki przesuwcze oraz towarzyszące im struktury niższego rzędu – przykład z kamieniołomu w Lesznej Górnej, jednostka cieszyńska. Przegląd Geologiczny 35(3): 395–404.
• 17. Kroczak R., 2010. Geomorfologiczne i hydrologiczne skutki funkcjonowania dróg polnych na Pogórzu Ciężkowickim. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 225.
• 18. Machnik J., 1961. Badania archeologiczne na Roztoczu Lubelskim w 1959 r. Sprawozdania Archeologiczne 12: 89–103.
• 19.Maruszczak H., 1968. Procesy denudacyjne w późnym glacjale w świetle badań suchych dolin w Polsce. Folia Quaternaria 29: 79–87.
• 20. Maruszczak H., 1972. Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. In: Klimaszewski M. (Ed.), Geomorfologia Polski 1, PWN, Warszawa: 340–384.
• 21. Maruszczak H., 1998. Geologiczne i geomorfologiczne warunki rozwoju osadnictwa prahistorycznego na Roztoczu. Przegląd Geologiczny 46(9): 851–856.
• 22. Maruszczak H., 2002. Osobliwości stosunków fizjograficznych Roztocza i ich znaczenie dla działalności człowieka w czasach prahistorycznych i we wczesnym średniowieczu. In: Balcer B., Machnik J., Sitek J. (Eds.) Z pradziejów Roztocza na Ziemi Zamojskiej, Kraków: 207–221.
• 23. Maruszczak H., Sirenko I., 1989/1990. Problemy regionalizacji geomorfologicznej wschodniej części wału metakarpackiego. Ann. UMCS, B, 44/45: 37–65.
• 24. Michalczyk Z., Wilgat T., 2008. Wody. In: Uziak S., Turski J. (Eds.), Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin: 113–209.
• 25. Niezabitowska-Wiśniewska B., 2008. Kompleks osadniczy w Ulowie, powiat tomaszowski – wstępne podsumowanie sześcioletnich badań wykopaliskowych. Archeologia Polski Środkowowschodniej X: 67–93.
• 26. Niezabitowska-Wiśniewska B., 2017. Archaeological research results of the settlement micro-region in the area of Ulów in Middle Roztocze in the light of the project “Roztocze – the ancient terra incognita?...”. Folia Quaternaria 85: 5–47.
• 27. Pelisiak A., Gębica P., 2007. Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa dla archeologów. Wyd. Mitel, Rzeszów.
• 28. Rodzik J., Mroczek P., 2015. Soil probing in the area of the archaeological site in Klementowice as the basis for primary topographic surface reconstruction In: Wiśniewski T. (Ed.), Klementowice. A Magdalenian site in eastern Poland, Lublin: 265–274.
• 29. Rodzik J., Niezabitowska-Wiśniewska B., Nitychoruk J., Budziszewski J., Jakubczak M., 2017. Geological and geomorphologic conditions and traces of prehistoric and historic human settlements in the vicinity of Ulów (Roztocze region, southeastern Poland). Studia Quaternaria 34(2): 83–97.
• 30. Rodzik J., Mroczek P., Wiśniewski T., 2014. Pedological analysis as a key for reconstructing primary loess relief – A case study from the Magdalenian site in Klementowice (eastern Poland). Catena 117: 50–59.
• 31. Rodzik J., Zagórski P., 2009. Shore ice and its influence on development of shores of the southwestern Spitsbergen. Oceanological & Hydrobiological Studies 38, suppl. 1: 163–180.
• 32. Superson J., Rodzik J., Reder J., 2014. Natural and human influence on loess gully catchment evolution: A case study from Lublin Upland, E Poland. Geomorphology 212: 28–40.
• 33. Wyrobisz A., 1968. Szkło w Polsce od XIV do XVII w., Wrocław–Warszawa–Kraków.
• 34. Wyrwicka K., 1977a. Obecny stan rozpoznania i perspektywy rozwoju bazy kredowych surowców węglanowych na Wyżynie Lubelskiej. Przegląd Geologiczny 25(12): 643–650.
• 35. Wyrwicka K., 1977b. Wykształcenie litologiczne węglanowych surowców skalnych mastrychtu lubelskiego. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 299: 5–98.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).