2-(Dietyloamino)etanol

• Autorzy: Kupczewska-Dobecka M.

Warianty tytułu

EN

2-Diethylaminoethanol

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

2-(Dietyloamino)etanol (DEAE) to palna, ciekła substancja organiczna, bezbarwna lub jasnożółta o zapachu aminy. Jest stosowana w syntezie leków jako katalizator w produkcji polimerów, stabilizator pH, składnik inhibitorów korozji, farb, pigmentów, środków polerujących oraz chemikaliów przemysłu papierniczego. Według danych Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy w 2007 r. nie zanotowano przekroczeń wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 2-(diethylamino)etanolu wynoszącego 50 mg/m3 na stanowiskach pracy w przedsiębiorstwach objętych nadzorem w zakresie higieny pracy w 2007 r. Pary (dietyloamino) etanolu wykazują działanie drażniące na skórę, oczy i błony śluzowe dróg oddechowych. W piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących zależności skutku toksycznego od wielkości narażenia u ludzi. Powtarzane narażenie zwierząt na pary 2-dietyloaminoetanolu o stężeniu powyżej 365 mg/m3 przez 14 tygodni powoduje miejscowe działanie drażniące, głównie na górne drogi oddechowe oraz na oczy. Po narażeniu na związek o tym stężeniu nie obserwowano działania układowego 2-(dietyloamino)etanolu i dlatego przyjęto stężenie 365 mg/m3 za wartość NOAEC działania układowego. Wartość NOAEC działania miejscowego wynosi 53 mg/m3 (11 ppm). Obserwowane przemijające objawy działania drażniącego związku o tym stężeniu uznano za zmiany adaptacyjne. Za wartość LOAEC przyjęto najmniejsze stężenie, po którym obserwowano zmiany w śluzówce nosa, tj. 120 mg/m3 (25 ppm). Zmiany histologiczne obejmowały rozrost i płaskonabłonkową metaplazję nabłonka w błonie śluzowej nosa. 2-(Dietyloamino)etanol wykazuje działanie żrące na skórę królika oraz działa drażniąco lub powoduje nieodwracalne poważne uszkodzenie oka królika. Nie ma dowodów działania mutagennego w warunkach in vitro lub in vivo 2-dietyloaminoetanolu. nNie stwierdzono zależności dawka–skutek między występowaniem różnych rodzajów nowotworów a dożołądkową dawką DEAE-HCl. Nie stwierdzono także działania 2-(dietyloamino) etanolu na rozrodczość. W dobrze udokumentowanym badaniu na działanie teratogenne wyznaczono wartość NOAEC dla toksyczności rozwojowej równą 486 mg/m3 (100 ppm). W badaniu embriotoksyczności wartość NOEL wyznaczono na poziomie 100 mg/kg m.c. dla toksyczności matczynej i działania embriotoksycznego. W Polsce obowiązująca wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 2-(dietyloamino) etanolu wynosi 50 mg/m3, dla związku nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). W Niemczech wartość MAK ustalono na poziomie 24 mg/m3, natomiast w USA wartość TLV wynosi 9,6 mg/m3. Za skutek krytyczny dla 2-(dietyloamino)etanolu przyjęto działanie drażniące związku na drogi oddechowe. Do wyznaczenia wartości NDS zastosowano wartość NOAEC dla działania miejscowego wyznaczoną w badaniu 14-tygodniowym na szczurach i wynoszącą 53 mg/m3. Po wprowadzeniu dwóch współczynników niepewności oszacowano, że wartość NDS powinna wynosić 13 mg/m3. Proponuje się przyjęcie stężenia 13 mg/m3 2-(dietyloamino)etanolu za wartość NDS, a ze względu na działanie drażniące związku stężenia 26 mg/m3 za wartość NDSCh oraz oznakowanie substancji literami „C” (substancja o działaniu żrącym) oraz „Sk” (substancja wchłania się przez skórę). Współczynnik przenikania związku przez skórę człowieka oszacowano na poziomie 3,44 mg/cm2/h; wartość LD50 dla świnek morskich po podaniu na skórę (dietyloamino) etanolu wynosi 885 mg/kg m.c., natomiast na skórę królików – około 1100 mg/kg m.c.

EN

2-Diethylaminoethanol is a colorless, light yellowish organic flammable liquid with an amine-like odor. The hygroscopic substance is micsible with water in all proportions. The vapor pressure is about 1.8 hPa at 20 °C. 2-Diethylaminoethanol is rapidly absorbed via the oral route. It is presumably absorbed by dermal and inhalation routes of administration. The LD50 for the rat after oral administration was 1320 mg/kg bw. The main clinical signs described were apathy and dyspnea. After inhalation of vapors of 2-diethy-laminoethanol an LC50 of 4600 mg/m3/4 h was estimated in rats. Severe signs of irritation were observed, e.g. mucous membrane irritation and dyspnea. A dermal LD50 in guinea pigs was reported to be 885 mg/kg bw. 2-Diethylaminoethanol was corrosive to the skin of rabbits; since the pH was measured to be 11.5 (100 g/l) at 20 °C. The potential for severe damage to the eyes can be expected. 2-Diethylaminoethanol was no sensitizing to the skin in studies with guinea pigs. Repeated exposure of rats to diethylaminoethanol vapors (up to 365 mg/m3) for 14 weeks caused local toxicity (irritation) at the site of contact, namely, the upper respiratory tract and the eyes; however, systemic toxicity was not observed (NOAEC, systemic toxicity, 365 mg/m3 or 76 ppm). After inhalation exposure, the main symptom described was respiratory irritation which led to noises called rales and irritation of the eyes. The LOAEC for local toxicity (irritation) to the respiratory tract was 120 mg/m3 (25 ppm) and the NOAEC for local toxicity was 53 mg/m3 (10 ppm) based on histopathological effects in the nasal cavity. 2-Diethylaminoethanol gave no evidence of in vitro mutagenic activity nor in vivo clastogenic potential. Repeated exposure of rats to 2-diethylaminoethanol vapors (365 mg/m3) for 14 weeks did not cause any adverse effects to the reproductive organs when administered by inhalation. In pregnant rats even the highest concentration tested of 486 mg/m3, which already produced maternally toxic effects, did not lead to adverse developmental effects. In a limited study, 2-diethylaminoethanol was not carcinogenic in rats when given by feed (tested up to approximately 11-400 mg/kg/day). In setting exposure limits, the results of a subchronic inhalation exposure in rats were considered. Based on the NOAEC value for histopathological effects in the nasal cavity (53 mg/m3) and the relevant uncertainty factors, a MAC (TWA) value was calculated at 13 mg/m3. The MAC (TWA) and MAC (STEL) values of 13 mg/m3 and 26 mg/m3, respectively were suggested. Because 2-diethylaminoethanol has been shown to penetrate the skin in amounts sufficient to induce systemic toxicity and exerts reproductive toxicity, a skin (Sk) and corrosive (C) notations are considered appropriate.

Słowa kluczowe

PL

2-(dietyloamino)etanol; N,N –dietyloetanoloamina; NDS

EN

2-(diethylamino)ethanol; N,N –diethylethanolamine

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 4 (66)
• Strony: 33--53
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kupczewska-Dobecka M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2007) Documentation of the TLVs and BEIs with other worldwide occupational exposure values. 2-Diethylaminoethanol [komputerowa baza danych].
• 2.Amoore J.E., Hautala E. (1983) Odor as an aid to chemical safety: Odor thresholds compared with threshold limit values and volatilities for 214 industrial chemicals in air and water dilution. J. Appl. Toxicol. 3, 272– 290.
• 3.BASF AG (1969) Department of Toxicology [unpublished studies (XVIII/320)], [cyt. za: SIDS 2002].
• 4.BASF AG (1982) Department of Toxicology [unpublished studies (82/18)], [cyt. za: SIDS 2002].
• 5.BASF AG (1984) ZET/FC [unpublished data, report 184.0448.1], [cyt. za: SIDS 2002].
• 6.BASF AG (1985) Physikalisch-chemische Konstanten [unpublished study, report BRU 85.219], [cyt. za: SIDS 2002].
• 7.BASF AG (1987) Analytisches Labor [unpublished report, report BRU 87.262], [cyt. za: SIDS 2002].
• 8.BASF AG (1989) Department of Toxicology [unpublished studies (88/956)], [cyt. za: SIDS 2002].
• 9.Beilstein (2001) Handbook of organic chemistry. Beilstein-Institut fuer Literatur der Organischen Chemie. Frankfurt am Main.
• 10.Cavender F.L. (2001) Patty’s Toxicology [Red.:] E. Bingham, B. Cohrssen, C.H. Powell. 5th ed. Vol. 4. New York, Aliphatic and Alicyclic Amines (chapter 56), 683–815.
• 11.Cornish H.H. (1965) Oral and inhalation toxicity of 2-diethylaminoethanol. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 26, 479–484.
• 12.Cornish H.H., Adefuin J. (1967) Effect of 2-N-mono and 2-N-diethylaminoethanol on normal and cholineceficient rats. Food Cosmet. Toxicol. 5, 327–332.
• 13.DFG (2008) List of MAK and BAT values 2008. Commission for the Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Weinheim, Wiley-VCH.
• 14.Exxon biomedical sciences (1990) Project Number 208618, Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing Association, 3 May 1990 [cyt. za: SIDS 2002].
• 15.Exxon biomedical sciences (1991) Project No. 108634, Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing Association, 11 Sept 1991Exxon, 1990 [cyt. za: SIDS 2002].
• 16.Fannick N., Lipscomb J., McManus K. (1983) Health hazard evaluation report no. HETA-83-020-1351, Cincinnati, NIOSH [cyt. za: SIDS 2002].
• 17.Fiserova-BergerovaV., Thomas P. J., Droz P. O. (1990) Dermal absorption potential of industrial chemicals. Criteria for skin notation. Am. J. Ind. Med. 17, 617–635.
• 18.Gadon M.E. i in. (1994) New-onset asthma after exposure to the stream system additive 2-diethylaminoethanol. J. Occup. Med. 36, 623–626.
• 19.Hartung R., Cornish H.H. (1968) Cholinesterase inhibition in the acute toxicity of alkyl-substituted 2-aminoethanols. Toxicol. Appl. Pharmacol. 12, 486–494.
• 20.Hills B., Lushniak B. (1989) Health hazard evaluation report no. Cincinnati, NIOSH, HETA-89-057-2003 [cyt. za: SIDS 2002].
• 21.Hinz J.P., Thomas J.A., Ben-Dyke R. (1992) Evaluation of the inhalation toxicity of diethylethanolamine (DEEA) in rats. Fundam. Appl Toxicol. 18, 418–424.
• 22.HSDB (2009) [komputerowa baza danych].
• 23.IUCLID (2009) [komputerowa baza danych dostępna w internecie: http://ecb.jrc.it.].
• 24.Koch R. (1954) The toxicology of various theophylline compounds. Their derivatives and some solvents. [W:] TLV documentation "2-diethylaminoethanol". Arzneim. Forsch. 4, 649–654.
• 25.Leung H.W., Blaszcak D.L. (1998) The skin sensitization potential of four alkylalkanolamines. Vet. Hum. Toxicol. 40, 65–67.
• 26.Leung H.W., Murphy S.R. (1998) Developmental toxicity study in Sprague-Dawley rats by whole-body exposure to N,N -diethylethanolamine vapor. J. Appl. Toxciol. 18, 191–196.
• 27.Life Science Research (1991a) Diethylaminoethanol. Assessment of mutagenic potential in histidine auxotrophs of Salmonella typhimurium (the Ames test). Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing Association. Report no. 91/SHG001/0251 [cyt. za: SIDS 2002].
• 28.Life Science Research (1991b) Diethylaminoethanol. Investigation of mutagenic activity at the HPGRT locus in a Chinese hamster V79 cell mutation system. Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing Association. Report No. 91/SHG002/0302 [cyt. za: SIDS 2002].
• 29.Life Science Research (1991c) Diethylaminoethanol. Assessment of its ability to cause lethal DNA damage to strains of Escherichia coli. Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing Association. Report No. 91/SHG004/0263 [cyt. za: SIDS 2002].
• 30.Life Science Research (1991d) Diethylaminoethanol. Assessment of clastogenic action on bone marrow erythrocytes in the micronucleus test. Sponsored research by Synthetic Organic Chemicals Manufacturing
• Association. Report No. 91/SHG003/0321 [cyt. za: SIDS 2002].
• 31.Lomonova G.V. (1970) Toxicological data on dimethylaminoethanol and diethylaminoethanol. Gig. Tr. Prof. Zabol. 14(11), 52–53.
• 32.Mirvish S.S. (1975) Formation of N-nitroso compounds. Chemistry, kinetics and in vivo occurrence. Toxicol. Appl. Pharmacol. 31, 325–351.
• 33.Nakamura A. i in. (1994) A new protocol and criteria for quantitative determination of sensitization potencies of chemicals by guinea pig maximization test. Contact Dermatitis 31, 72–85.
• 34.Potokar M. i in. (1985) Studies on the design of animal tests for the corrosiveness of industrial chemicals. Food. Chem. Toxico. 23, 615–617.
• 35.Rosenberg B. i in. (1949) Studies on diethylaminoethanol. J. Pharm. Exp. Ther. 95, 18–27.
• 36.RTECS (2009) [komputerowa baza danych, licencja IMP].
• 37.Schulte K.E., Dreymann H., Möllmann H. (1972) Resorption, Verteilung in den Organen und Metabolisierung von Diäthylaminoäthanol nach oraler Applikation an Ratten. Arzneim-Forsch 22, 1381–1390.
• 38.SIDS (2002) Initial assessment report for SIAM. 15 Boston, USA, 22–25 October.
• Smyth H.F. Jr. (1964) Unpublished study, from personal communication with TLV committee member, as cited in ACGIH’s Documentation of TLV, 1986. 5th ed., Cincinnati, 2-diethylaminoethanol, Nov. 1964, 198.
• 39.Smyth H.F. Jr., Carpenter C.P. (1944) The place of the range finding test in the industrial toxicology laboratory. J. Ind. Hyg. Toxicol. 26, 269–273.
• 40.Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Bydgoszczy (2007) Główny Inspektor Sanitarny [dane niepublikowane].
• 41.TSCATS (1990) OTS 0530455, New Doc. I. D. 88-900000214, containing a report dated December 30, 1966 (1 year dog study) and July 31, 1967 (2 year rat study) for Pennsalt Chem. Corp., Date Produced 8/02/90, Atochem N. America, Inc.
• 42.TSCATS (1997) OTS0559210, New Doc. ID 89980000077, Date Produced 11/12/97. Elf Atochem North America.
• 43.TSCATS (1984) OTS 0000996, Doc. ID. FYI-OTS-0794-0996, Mellon Institute of Industrial Research for Union Carbide Corp.3-02-84.
• 44.Zeiger E. i in. (1987) Salmonella mutagenicity tests: III. Results from the testing of 255 Chemicals. Environ. Mutagen. 9, Suppl. 9, 1–110.
• 45.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833 ze zm.: DzU 2005 r. nr 212, poz. 1769; DzU 2007 r. nr 161, poz. 1142; zm. DzU 2009 r. nr 105, poz. 873.
• 46.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, zwane rozporządzeniem CLP. DzUrz UE L 353.