Program zabudowy hydrotechnicznej lewego dorzecza Odry w I połowie XX wieku

• Autorzy: Krajniak W.

Warianty tytułu

EN

Programme of hydrotechnical works on the left basin of the Oder river in the mid-20th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article attempts to present the reasons, course and effects of hydrotechnical works on the left basin of the Oder river. Research made to date in this field has been limited mainly to the Oder river itself, with no consideration for its tributaries that have a profound influence on the shaping of hydrological regime of the river. On the basis of archive materials and source literature, we analyse conditions of realization of the regulation programme, reconstruct the network of hydrotechnical facilities that were built, and indicate environmental and economic repercussions of reshaping the tributaries of the left basin of the Oder river.

Słowa kluczowe

PL

dorzecze Odry; regulacja rzek; zabudowa hydrotechniczna; historia techniki; technika polska

EN

basin of the Oder river; river engineering; hydrotechnical structures; history of technology; Polish technology

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 62, nr 2
• Strony: 7--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 57 poz., il., fot.

Twórcy

autor

Krajniak W.

Bibliografia

• G. von Seherr-Thoss: Das Schlesische Hochwasserschutzgesetz vom 3. Juli 1900 nebst den dazu gehörigen amtlichen Materialen zusammengestellt und erläutert, Breslau 1900.
• W. Drobek, K. Heffner: Skutki regulacji Odry i stosunków wodnych w dorzeczu (Potrzeby badawcze), Opole 1985.
• Katalog map zarządu regulacji rzeki Odry (XVIII-XIX wiek), red. J. Janczak, Warszawa-Łódź 1985.
• A. Born: Regulacja Odry i rozbudowa urządzeń hydrotechnicznych, [w:] Monografia Odry, red. A. Grodek, M. Kiełczewska-Zaleska, A. Zierhoffer, Poznań 1948.
• W. Wysocki: Mapy i plany zarządu regulacji rzeki Odry (XVIII-XIX wiek), „Archeion” t. 71:1981.
• L. Budych, R. Majewicz: Strategia ochrony przeciwpowodziowej doliny Bobru w ujęciu historycznym, „Rocznik Jeleniogórski” t. 31:1999.
• O. Intze: Bericht über die Wasserverhältnisse der Gebirgsflüsse Schlesiens im Bober- und Queissgebiete sowie im Gebiete der Glatzer Neisse und deren Verbesserung zur Ausnutzung der Wasserkräfte sowie zur Verminderung der Hochwasserschaden durch Anlage von Sommelbecken, Berlin 1899.
• H. D. Olbrisch: Intze Otto, [w:] Neue Deutsche Biographie, t. 10, Berlin 1974, s. 176-177.
• C. Bachmann: Die Talsperreanlage bei Marlissa am Queis, Leipzig 1903.
• C. Bachmann: Die Talsperren am Queis bei Marklissa und Goldentraum, Hirschberg 1925.
• C. Bachmann: Die Tallsperre bei Mauer am Bober, Hirschberg 1920.
• A. Cucchiero: Die Hochwasserschutz-Talsperre bei Mauer im Riesengebirge, Wien, Berlin, London 1914.
• T. Baecker: O regulacyi górskich dopływów Odry, „Czasopismo Techniczne” 1909, nr 16, 17, 19, 22, 23, 24.
• J.A. Bossowski: Zapora wodna w Pilchowicach, Częstochowa 2002.
• D. Baumert: 100 lat zapory w Pilchowicach 1912-2012, Hannover 2012.
• R. Lehmann: Die Urkunden des Gubener Stadtarchivs in Regestenform, Guben 1927.
• Codex Diplomaticus Silesiae, t. 31.
• J.G. Bergemann: Beschreibung und Geschichte der Stadt Friedeberg am Queis, Hirschberg 1829.
• AP Zielona Góra, Starostwo Powiatowe Żagańsko-Szprotawskie, sygn. 63, Sachverständiges Gutachten über die Wasserwirtschaftlichen Verhältnisse am Bober zu Sagan bezüglich zu Führung des Wassers durch den Mühlgraben zu den Werken der Niederschlossmühle, [b.p.].
• K. Buczek: Ziemie polskie przed tysiącem lat. Zarys geograficzno-historyczny, Wrocław- Kraków 1960.
• K.H. Wojciechowski: Człowiek i rzeka w układzie przyrodniczym i gospodarczym, [w:] Rzeki. Kultura, cywilizacja, historia, t. 9, red. J. Kołtuniak, Katowice 2000..
• J.R. Sielezin: Lasy i akweny leśne w Sudetach i Pogórzu Sudeckim w ujęciu historycznym, cz. I, „Rocznik Jeleniogórski” t. 41:2009 s. 17.
• A. Nyrek: Kultura użytkowania gruntów uprawnych lasów i wód na Śląsku od XV do XX wieku, Wrocław 1992.
• J. Janczak: Człowiek i przyroda. Przegląd zmian w środowisku geograficznym Śląska w ostatnim tysiącleciu, Wrocław 1985.
• AP Zielona Góra, Akta Miasta Szprotawa, sygn. 2582, Gesetz über die Benutzung der Privatflüsse. Vom 28 Februar 1843.
• AP Zielona Góra, Akta Miasta Szprotawa, sygn. 2582, Gesetz betreffend die Bildung Wassergenosenschaften, vom 1 April 1879, s. 5.
• J. Czerwiński: Powodzie w rejonie Karkonoszy od XV w. do czasów współczesnych, „Prace Instytutu Geograficznego, seria A”, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 6:1991.
• M. Matakiewicz: Stan sprawy zapobiegania wylewom rzek za pomocą systemu zbiorników, „Przegląd Techniczny” t. 48:1910 nr 4.
• O. Intze: Über die bessere Ausnutzung der Gewässer und der Wasserkräfte und über die Mittel zur Verminderung der Wasserschäden, Berlin 1889.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3244, Betrifft die Organisation der örtlichen Bauverwaltung für den Ausbau der Glatzer Neisse und des Bober.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3244, Arbeitsordnung für die bei dem Ausbau der Schlesischen Hochwasserflüsse.
• W. Bena, A. Paczos: Z biegiem Kwisy. Przyroda i człowiek, Lubań 2009.
• Biblioteka podręczna AP Jelenia Góra, sygn. 1444, V. Siedler: Die Bober-Talsperre bei Mauer.
• Archiwum Zakładowe Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (dalej AZ RZGW), Spis A, sygn. 593, Anlage 3a zu der Denkschrift über großräumige Wasserwirtschaftsausbau im oberen Odergebiet bis zur Lausitzer Neiße.
• Elektrizitätswerke und Talsperren der Provinz Niederschlesien, [w:] Bilder aus Niederschlesien, red. H. Suesmann, Berlin 1935.
• C. Bachmann: Die Talsperrenanlage bei Boberullersdorf “Die Bautechnik” 1926.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3246, Talsperren-Anlagen der Wassergenossenschaft zur Regulirung und Wasserläufe und Erbauung von Talsperren im Flussgebiete der Görlitzer Neiße.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3246, Statuten der Wassergenossenschaft zur Regulirung und Wasserläufe und Erbauung von Talsperren im Flussgebiete der Görlitzer Neiße.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3246, O. Intze, Anlage von Thalsperren im Quellgebiet der Görlitzer Neisse in Böhmen.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3246, Bericht über eine Besichtigung der Talsperren im Gebiete der Görlitzer Neisse bei Reichenberg in Böhmen.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3222, Nachweisung der für den weiteren Ausbau der schlesischen Hochwasserflüsse erforderlichen Geldmittel.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3240, Vorlage der Provinzialausschusses betrefend den Etat für das Rechnungsjahr 1901 zur Ausführung des Gesetzes vom 3 Juli 1900.
• W. Mamak: Regulacja rzek i potoków, Warszawa 1958.
• AP Wrocław, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej, Wydział Ogólny, sygn. 456, Betrifft die Bereisung der Lausitzer Neiße von der sächsisch-schlesischen Grenze bis Guben in der Zeit vom 17 bis 19 Juni 1907.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3302, Plan für den Ausbau der Lausitzer Neiße, s. 318.
• AP Wrocław, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej, Wydział Ogólny, sygn. 456, Holzstoff- und Lederpappen- Fabriken AG an das Königliche Landratsamt Rothenburg O/l.
• AP Wrocław, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej, Wydział Ogólny, sygn. 456, Sonderplan für den Ausbau der Lausitzer Neiße in der Bauabteilung IIb (Rothenburg) von Rothenburg bis Sänitz.
• AP Wrocław, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej, Wydział Ogólny, sygn. 456, Bericht betr. die Beschwerde der Triebwerksbesitzer an der Lausitzer Neiße, s. 614-621.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3249, Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preußischen Staaten, nr 10535: Gesetz betreffend die Verbesserung der Vorflut in der Unteren Oder, Havel, Spree, Lausitzer Neiße und dem Bober. Vom 4 August 1904.
• AP Wrocław, Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej, sygn. 3249, Leitsätze für die Aufstellung der generallen Pläne für den Ausbau der Lausitzer Neisse und des Bobers innerhalb der Provinz Brandenburg.
• AP Zielona Góra, Starostwo Powiatowe w Krośnie, sygn. 1319, Anlage A. Program für den Ausbau der in der Provinz Brandenburg belegenen Teile der Hochwasserfährlichen linkseitigen Zuflüsse der Oder.
• AP Zielona Góra, Starostwo Powiatowe w Krośnie, sygn. 1319, Anlage B Denkschrift betreffend den Ausbau des Bobers und der Lausitzer Neiße in der Provinz Brandenburg zur Verhüttung von Hochwassergefahren, s. 331.
• K. Fisher: Die Niederschlags- und Abflußbedingungen für den Talsperrenbau in Deutschland “Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin” 1912 nr 9.
• AP Wrocław, Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej, Wydział Ogólny, sygn. 459, Untersuchungen über die für einen Bober-Ausbau bei Sirgwitz kreis Löwenberg, bei der Rahner’schen Mühle in Aussicht zu nehmenden Massnahmen.
• AP Jelenia Góra, Akta Miasta Jelenia Góra, sygn. 9115, Niederschrift über zweite Sitzung des Beirats der Talsperren in Hirschberg am 28. Januar 1922.
• AP Jelenia Góra, Akta Miasta Jelenia Góra, sygn. 9115, Anlage 1. Selbskosten der Stromlieferung des P.E.W.
• G. Warrelmann: Das Boberkraftwerk des Märkischen Elektrizitätswerk AG Berlin “Elektrotechnische Zeitschrift” 1938 nr 25.