Parki, ogrody oraz inne formy komponowanej zieleni – warunki brzegowe współczesnych interwencji

• Autorzy: Sikora Dorota

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2765

Warianty tytułu

EN

Parks, Gardens and Other Forms of Composed Greenery - Boundary Conditions for Contemporary Interventions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono zasób polskich parków i ogrodów zabytkowych oraz stan ich zachowania. Podkreślono, że specyfika tej części dziedzictwa kulturowego wynika między innymi z wysokiego udziału tworzywa roślinnego (materii żywej) oraz niskiej trwałości substancji zabytkowej. Scharakteryzowano najczęściej występujące zagrożenia oraz sformułowano podstawowe zasady i warunki brzegowe dla ochrony, konserwacji oraz adaptacji do nowych funkcji dla tej grupy zabytków. Wskazano, że zakres powyższych działań powinien wynikać z przepisów prawa oraz dokumentów doktrynalnych. Omawiane zagadnienia zilustrowano polskimi i zagranicznymi przykładami - zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi. W podsumowaniu artykułu określono obszary, w jakich należałoby w pierwszej kolejności wzmocnić działania na rzecz ochrony i konserwacji tej grupy zabytków.

EN

The article discusses the resources of Polish parks and historic gardens and their state of preservation. It was emphasized that the specificity of this part of cultural heritage is due to, among others, high share of plant material (living matter) and low durability of historic substance. The most frequent threats were characterized, and the basic principles and basic conditions for the protection, conservation and adaptation to new functions for this group of monuments were formulated. It is indicated that the range of these activities should result from the law and doctrinal documents. The discussed issues are illustrated with Polish and foreign examples - both positive and negative. The article concludes by specifying the areas in which the activities for the protection and conservation of this group of monuments should be strengthened.

Słowa kluczowe

PL

historyczne ogrody; parki historyczne; restauracja zabytków; ochrona zabytków

EN

historical parks; historical gardens; monument restoration; monument protection

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 143--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., il.

Twórcy

autor

Sikora Dorota

• Katedra Sztuki Krajobrazu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-7775-5722

Bibliografia

• 1. Aníbarro M. A., Ibáñez, J., Gazapo D. I., Aranjuez, a Cultural Landscape in a Process of Revitalisation: The Recovery of the Raso de la Estrella, Journal of Landscape Architecture,3 (2), 2008.
• 2. Hautamäki, R., The encounter between manor and city: manor landscapes in urban planning in Helsinki, Nordic Journal of Architectural Research, 1, 2020.
• 3. Jagiełło M. , Do We Need a New Florence Charter? The Importance of Authenticity for the Maintenance of Historic Gardens and Other Historic Greenery Layouts in the Context of Source Research (Past) and Taking into Account the Implementation of the Sustainable Development Idea (Future). Sustainability, 13(9), 4900, 2021, https://doi.org/10.3390/su13094900
• 4. Karta Ateńska, Postanowienia Konferencji w Atenach, 1931.
• 5. Karta Florencka – Międzynarodowa Karta Ogrodów IFLA, ICOMOS, 1981.
• 6. Karta Wenecka – Postanowienia i Uchwały II Międzynarodowego Kongresu Architektów i Techników Zabytków w Wenecji w 1964 r., 1964.
• 7. Krasicki I. , Listy o ogrodach, [w:] Dzieła prozą Ignacego Krasickiego, edycja nowa i zupełna przez Fr. Dmochowskiego, t. V. Warszawa, 1803.
• 8. Lamy G., Rok Le Nôtre’a w Pałacu Wersalskim,Ochrona Zabytków , 69/1 (268), 2016.
• 9. Majdecki L., Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych, Warszawa: PWN, 1993.
• 10. Michałowski A., Rewaloryzacja ogrodu Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku na tle działań konserwatorskich w ogrodach historycznych Europy, [w:] Parki i ogrody zabytkowe, ochrona i konserwacja. Ogród Branickich w Białymstoku, historia rewaloryzacji, Białystok: Urząd Miejski w Białymstoku, 2010.
• 11. Millennium Ecosystem Assessment, Opracowanie na zlecenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, 2005.
• 12. Nurme S., Kotval Z., Nutt N., Hiob M., Salmistu S., Baroque manorial cores and the landscape, Journal of Cultural Heritage. Management and Sustainable Development, 4 (2), 2014.
• 13. Rędzińska K., Szulczewska B., Landscape change as perceived by its residents: A case study of Wilanów West in Warsaw, Land Use Policy, 85, 2019.
• 14. Rozbicka M. (red.),Raport o stanie zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017.
• 15. Sikora D., Nowe tendencje w obiektach zieleni zabytkowej – na przykładzie Ogrodu Wersalskiego, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury PAN Oddział w Krakowie, t. XLV, 2017.
• 16. Sikora D., Kaczyńska M., Landscape in transition: the case of the Royal Axis in Wilanów, Journal of Urban Design, 26. 4, 2021, DOI: 10.1080/13574809.2020.1861931
• 17. Tenzer H., The Garden Kingdom of Dessau-Wörlitz as an Example for the Management of a Historical Monument, Proceedings of the Fábos Conference on Landscape and Greenway Planning: Vol. 5: No. 1, 2016.
• 18. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568.
• 19. Zachariasz A., Zabytkowe ogrody – problemy rewaloryzacji, utrzymania i zarządzania w świetle zaleceń Karty Florenckiej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 10, 2008.